در روزهای اخیر، ایران به دلیل شرایط خاص سیاسی و اجتماعی با محدودیت های شدید اینترنتی مواجه شده. اختلال در شبکه های ارتباطی، دسترسی به ابزارهای پیام رسان معمول مانند واتس اپ را دشوار کرده است. در چنین موقعیت هایی، استفاده از اپلیکیشن هایی که امکان ارتباط بدون نیاز به اینترنت یا با امنیت بالا را فراهم می کنند، اهمیت ویژه ای پیدا می کند. این مطلب به معرفی چهار اپلیکیشن کاربردی برای حفظ ارتباط در شرایط بحرانی می پردازد: Briar و Bridgefy برای دستگاه های اندروید، و Session و Element برای دستگاه های iOS. این ابزارها با ویژگی های منحصربه فرد خود، می توانند به کاربران ایرانی کمک کنند تا در روزهای سخت، ارتباط خود را حفظ کنند.

Briar یک اپلیکیشن پیام رسان متن باز است که برای روزنامه نگاران و افرادی طراحی شده که به ارتباطی امن و مقاوم نیاز دارند. این اپلیکیشن از سرور مرکزی استفاده نمی کند و پیام ها مستقیماً بین دستگاه های کاربران همگام سازی می شوند. در صورت قطعی اینترنت، Briar از بلوتوث یا وای فای برای ارتباط مستقیم بین دستگاه ها در فاصله ای حدود 10 تا 100 متر بهره می برد. هنگامی که اینترنت در دسترس باشد، این اپلیکیشن از شبکه Tor برای رمزنگاری و محافظت در برابر نظارت استفاده می کند. ویژگی های امنیتی Briar شامل رمزنگاری سرتاسری، عدم ذخیره سازی داده ها در سرور و جلوگیری از فیلتر کردن کلمات کلیدی است. این اپلیکیشن امکان ایجاد گروه های خصوصی، انجمن های عمومی و وبلاگ را نیز فراهم می کند، اما به دلیل تمرکز بر امنیت، قابلیت ارسال فایل های چندرسانه ای را محدود کرده است. Briar تنها برای دستگاه های اندروید در دسترس است و کاربران باید از قبل مخاطبان خود را به صورت حضوری اضافه کنند.

Bridgefy اپلیکیشنی است که به کاربران امکان می دهد بدون نیاز به اینترنت یا شبکه مخابراتی، از طریق بلوتوث پیام ارسال کنند. این اپلیکیشن از شبکه مش (Mesh Network) استفاده می کند، به این معنا که پیام ها می توانند از طریق دستگاه های دیگر کاربران Bridgefy در فاصله 100 متری (330 فوت) منتقل شوند و به مقصد برسند. این قابلیت در مناطقی با ازدحام بالا بسیار کاربردی است. Bridgefy سه حالت ارتباطی دارد: حالت نفربه نفر برای چت خصوصی، حالت مش برای ارتباط در فواصل طولانی تر، و حالت پخش (Broadcast) برای ارسال پیام به همه کاربران اطراف. این اپلیکیشن از پروتکل Signal برای رمزنگاری پیام ها استفاده می کند، اما پیام های پخش عمومی برای همه کاربران قابل مشاهده هستند و باید با احتیاط استفاده شوند. با وجود برخی مشکلات فنی، مانند نیاز به فعال سازی اولیه با اینترنت، گزینه ای مناسب برای شرایط بحرانی است.

Session یک پیام رسان غیرمتمرکز است که برای کاربران iOS طراحی شده و بر حفظ حریم خصوصی تمرکز دارد. این اپلیکیشن نیازی به شماره تلفن یا ایمیل برای ثبت نام ندارد و از شبکه ای غیرمتمرکز برای انتقال پیام ها استفاده می کند. Session از رمزنگاری سرتاسری بهره می برد و برخلاف بسیاری از پیام رسان ها، اطلاعات کاربران را ذخیره نمی کند. در شرایطی که اینترنت محدود است، Session همچنان می تواند با اتصال به شبکه های محلی یا سرورهای غیرمتمرکز عمل کند، اما در قطعی کامل اینترنت، عملکرد آن محدود می شود. این اپلیکیشن امکان ارسال پیام های متنی، صوتی و فایل ها را فراهم می کند و برای گروه های کوچک یا ارتباطات حساس مناسب است. کاربران ایرانی می توانند از Session برای ارتباط امن با مخاطبان خارج از کشور استفاده کنند، به ویژه در شرایطی که نظارت اینترنتی افزایش یافته است. با این حال، برای استفاده بهینه، باید اطمینان حاصل کرد که مخاطبان نیز این اپلیکیشن را نصب کرده باشند.

Element یک اپلیکیشن پیام رسان متن باز است که بر پایه پروتکل Matrix کار می کند و برای کاربران iOS در دسترس است. این اپلیکیشن برای ارتباطات گروهی، به ویژه در تیم ها یا جوامع، طراحی شده و امکان ایجاد اتاق های گفت وگو، تماس صوتی و تصویری، و اشتراک گذاری فایل را فراهم می کند. Element از رمزنگاری سرتاسری پشتیبانی می کند و به کاربران اجازه می دهد سرورهای اختصاصی خود را راه اندازی کنند، که این ویژگی در شرایط سانسور شدید بسیار مفید است. در صورت دسترسی محدود به اینترنت، Element می تواند با سرورهای محلی یا غیرمتمرکز کار کند، اما در قطعی کامل اینترنت، عملکرد آن متوقف می شود. این اپلیکیشن رابط کاربری ساده ای دارد.

برای استفاده از این اپلیکیشن ها، چند نکته امنیتی ضروری است. نخست، کاربران باید این برنامه ها را پیش از قطعی اینترنت نصب و راه اندازی کنند، زیرا برخی مانند Bridgefy برای فعال سازی اولیه به اینترنت نیاز دارند. دوم، اطلاعات حساس مانند نام واقعی یا لوکیشن نباید در این اپلیکیشن ها وارد شود. سوم، برای اپلیکیشن هایی مانند Briar و Session، اضافه کردن مخاطبان به صورت حضوری یا از طریق کانال های امن توصیه می شود. در نهایت، کاربران باید از منابع معتبر مانند Google Play، App Store یا F-Droid برای دانلود این اپلیکیشن ها استفاده کنند تا از امنیت برنامه اطمینان حاصل شود.