در جریان جنگ 12 روزه و تجاوز اخیر رژیم اسراییل به منطقه، رسانه رسمی ارتش جمهوری اسلامی ایران خبری منتشر کرد که در صورت صحت، می تواند به یکی از مهم ترین رخدادهای نظامی دهه اخیر بدل شود. طبق این گزارش، ایران موفق شده است یک فروند جنگنده نسل پنجم اف-35 متعلق به ارتش اسراییل را که مشغول اجرای عملیات بر فراز خاک ایران و در نزدیکی مرزهای غربی کشور بوده، با استفاده از سامانه های بومی کشف، رهگیری و در نهایت سرنگون کند.

اهمیت این مسئله صرفاً در سرنگونی جنگنده نیست؛ بلکه براساس ادعاهای مطرح شده، خلبان این جنگنده زنده دستگیر شده و لاشه هواپیما به شکل نسبتاً سالم در اختیار نیروهای ایرانی قرار گرفته است. اگر این گزارش صحت داشته باشد، نشان دهنده یک پیشرفت بزرگ در حوزه پدافند هوایی ایران خواهد بود.

جنگنده اف-35، ساخته شرکت آمریکایی لاکهید مارتین، یکی از پیشرفته ترین جنگنده های نسل پنج جهان محسوب می شود و از قابلیت هایی چون پنهانکاری مطلق، مانورپذیری بالا، جنگ الکترونیک پیشرفته و اجرای عملیات پیچیده بدون شناسایی برخوردار است. دستیابی به این هواپیما، به ویژه همراه با خلبان زنده و لاشه سالم، می تواند نقطه عطفی در توانایی های اطلاعاتی و مهندسی معکوس ایران باشد.

نکته حائز اهمیت آن است که اف-35 دارای فناوری های فوق محرمانه ای از جمله رادار پیشرفته APG-81 ساخت شرکت Northrop Grumman، سیستم های ارتباطی لایه لایه تاکتیکی، سیستم Joint Tactical Radio، سامانه شناسایی الکترونیک AN/ASQ-239 و نرم افزار پروازی مبتنی بر هوش مصنوعی است. این سامانه ها توانایی دریافت، پردازش و ارسال اطلاعات پیچیده ای را دارند که حتی متحدان ایالات متحده نیز به نسخه کامل آن ها دسترسی ندارند.

در صورت صحت این روایت، انتقال این اطلاعات به ایران می تواند موقعیت استراتژیک قابل توجهی ایجاد کند. در این میان، نقش کشور چین به عنوان شریک احتمالی ایران در این پرونده مطرح می شود. چین که سال هاست به دنبال دستیابی به فناوری های حساس غربی در حوزه رادارگریزی است، پروژه های جنگنده های پنهان کار نسل پنج مانند J-20 و J-35 را دنبال می کند؛ اما هنوز در حوزه هایی چون امضای راداری، امضای حرارتی و نرم افزاری از نسخه های آمریکایی عقب تر است.

از این رو، دستیابی به یک اف-35 واقعی، حتی در حالت آسیب دیده، برای چین یک دستاورد بی نظیر خواهد بود. سناریویی که مطرح شده، حاکی از یک معامله استراتژیک میان ایران و چین است؛ طبق این سناریو، ایران لاشه اف-35، اطلاعات سیستمی، تحلیل رفتار پروازی، ساختار ترکیبات بدنه، سامانه های راداری و ارتباطی و الگوریتم های نرم افزاری را در اختیار چین قرار می دهد و در مقابل، بسته ای کامل از تجهیزات پدافندی دریافت می کند.

از جمله گزینه های مطرح شده در این بسته، رادارهای برد بلند مانند JY-27A یا SLC-7 هستند. این رادارها ساخت چین بوده و قابلیت کشف اهداف پنهان کار تا فاصله 500 کیلومتری را دارند. رادار JY-27A به صورت خاص برای شناسایی جنگنده های نسل پنجم مانند اف-22 و اف-35 طراحی شده است و در رزمایش های مشترک عملکرد قابل قبولی را به نمایش گذاشته.

همچنین، چین می تواند سامانه های پدافند هوایی نظیر HQ-22 یا نسخه صادراتی آن یعنی Sky Dragon را در اختیار ایران قرار دهد. HQ-22 سامانه ای دوربرد با الگوریتم های چینی به روزرسانی شده برای رهگیری موشک های کروز و هواپیماهای رادارگریز است که عملکردی مشابه سامانه روسی S-300 PMU-2 دارد. در حوزه دفاع برد کوتاه نیز، سامانه هایی مانند LD-2000 یا FM-3000 می توانند گزینه هایی مؤثر باشند.

سامانه دفاع نقطه ای LD-2000، مشابه سامانه آمریکایی Phalanx، با هدف محافظت از تأسیسات حیاتی و پایگاه های پدافندی طراحی شده است. سامانه موشکی FM-3000 نیز در محدوده برد کوتاه، توانایی مقابله مؤثر با پهپادها، موشک های کروز و هواگردهای پنهان کار در ارتفاعات پایین را داراست.

علاوه بر این، سیستم های FK-3000 و FK-2000 که ترکیبی از سامانه های موشکی و توپخانه ای به شمار می روند، ظرفیت بالایی برای مقابله با ریزپرنده ها در اختیار ایران قرار خواهند داد و می توانند نقش کلیدی در پوشش پدافندی کشور ایفا کنند.

آنچه این پرونده را از سطح همکاری نظامی صرف فراتر می برد، ابعاد فناورانه و اطلاعاتی آن است. چین احتمالا تنها به ارائه سخت افزار بسنده نخواهد کرد. با دسترسی به اطلاعات فنی مربوط به جنگنده اف-35، این کشور قادر خواهد بود الگوریتم هایی را برای بهینه سازی سامانه های اطلاعاتی خود طراحی کند و شاید حتی برخی از به روزرسانی های نرم افزاری را در اختیار ایران قرار دهد.

در نتیجه، ایران نه تنها از نظر تجهیزاتی تقویت می شود، بلکه احتمالاً به دانش فنی روز برای ارتقای سامانه های راداری بومی خود مانند "باور 373"، "15 خرداد" و "رادارهای مطلع الفجر" نیز دست خواهد یافت. باید یادآور شد که پیش تر نیز گمانه زنی هایی درباره خرید سامانه HQB از سوی رسانه ها مطرح شده بود.

از زاویه ژئوپلیتیکی نیز این سناریو اهمیت ویژه ای دارد. چنین معامله ای زمینه ورود غیرمستقیم چین به معادله بازدارندگی منطقه ای را فراهم می سازد، بدون آنکه مداخله نظامی مستقیم صورت گیرد. ایران نیز این موقعیت را مغتنم شمرده و در مسیر تقابل با بلوک غرب، به دنبال جهشی استراتژیک در توان دفاعی خود خواهد بود.

اگر صحت این گزارش تأیید شود، موضوع فراتر از سقوط یک هواپیما خواهد بود؛ سقوط اف-35 به معنی عبور از خط قرمزی است که آمریکا و متحدانش سال ها در تلاش برای حفظ آن بوده اند: محرمانه ماندن فناوری هایی که میلیاردها دلار صرف توسعه شان شده و اکنون احتمال انتقال آن ها به کشورهایی مانند چین یا حتی روسیه و کپی برداری از آن ها وجود دارد.

در صورت تحقق چنین تبادلی، ارتقای جنگنده های ایرانی نظیر "کوثر" و "صاعقه" وارد مرحله ای تازه خواهد شد. این اتفاق یک معامله ساده نیست، بلکه تبادلی استراتژیک تلقی می شود که محور آن دستیابی به اطلاعات ارزشمند برای نوسازی توان پدافند هوایی و مقابله با تهدیداتی بالقوه از سوی اسراییل، ایالات متحده و حتی ناتو در آینده خواهد بود.

آنچه اکنون در حال شکل گیری است، احتمالاً آغاز عصری جدید در توازن نظامی منطقه است. ایران می تواند با بهره گیری از این فرصت، جنگنده ها و حتی سامانه های آواکس را به همراه مجموعه ای از سیستم های راداری و پدافندی، در قالب یک شبکه دفاعی کامل خریداری کند. به روزرسانی نیروی هوایی کشور با افزودن آواکس ها و سامانه های تخصصی پدافندی، ظرفیت دفاعی ایران را به سطحی بی سابقه ارتقاء خواهد داد؛ امری که امید می رود در آینده ای نزدیک به واقعیت بپیوندد.