در جریان جام جهانی باشگاه‌ها 2025 که امشب با برگزاری دیدار فینال بین چلسی و پاری‌سن‌ژرمن در آمریکا به پایان می‌رسد؛ بازیکنان و مربیان علاوه بر تغییرات جوی منجر به قطع بازی بارها از گرمای شدید گله کرده‌اند. برای مناسب‌سازی زمان پخش بازی در اروپا، بیشتر مسابقات در ساعات روز برنامه‌ریزی شده است؛ به همین دلیل دمای ورزشگاه‌ها اغلب از 30 درجه سانتی‌گراد فراتر می‌رود. استراحت‌های بین بازی موسوم به «کولینگ برک» تا حدی کمک می‌کنند اما فدراسیون بین‌المللی بازیکنان حرفه‌ای فوتبال (فیف‌پرو) معتقد است که یک استراحت در هر نیمه کافی نیست و حداقل دو استراحت لازم است.

31 سال پیش، ایالات متحده میزبان جام جهانی فوتبال بود و بازیکنان آن زمان نیز از گرمای شدید رنج می‌بردند. مسابقه معروف مرحله گروهی بین تیم‌های ایرلند و مکزیک که در دمای 41 درجه در اورلاندو برگزار شد، همچنان در یادها باقی مانده است. پکی بونر، دروازه‌بان ایرلند خاطره آن روز را این‌گونه بیان می‌کند؛ «باورنکردنی بود. بازی ظهر آغاز شد و ما اصلاً نمی‌توانستیم با آن گرما کنار بیاییم. مغزمان گیج می‌زد.»

فینال جام جهانی 1994 مصاف برزیل و ایتالیا در ورزشگاه رز بول در پاسادنا بود. این دیدار پس از وقت‌های قانونی و اضافه با تساوی بدون گل به پایان رسید و سرنوشت قهرمانی در ضربه‌های پنالتی رقم خورد. بازیکنان آمریکای جنوبی سه ضربه از چهار ضربه اول را تبدیل به گل کردند، در حالی که ایتالیایی‌ها دو ضربه را از دست دادند. هر تیم یک فرصت دیگر داشت اما برزیلی‌ها نیازی به استفاده از آن نداشتند. روبرتو باجو، ستاره ایتالیا در این مسابقات در ضربه پنالتی آخر توپ را به بالای دروازه زد و برزیل به قهرمانی رسید. سه دهه بعد، پنالتی از دست رفته باجو همچنان یکی از مشهورترین لحظه‌های تلخ تاریخ فوتبال است. تصاویر باجوی مغموم که به زمین خیره شده بود، هفته‌ها صفحه اول روزنامه‌های ورزشی را پر کرد و پس از آن عبارتی در فرهنگ عامه ایتالیا جا افتاد؛ «سقراط بر اثر مسمومیت مرد، نیچه بر اثر جنون درگذشت و باجو ایستاده مُرد.»

روبرتو در یک لحظه از قهرمان ملی به قربانی تبدیل شد. روزنامه‌نگاران او را به خاطر پنالتی از دست رفته سرزنش کردند و آریگو ساکی، سرمربی تیم، تقریباً پس از آن جام جهانی دیگر باجو را به تیم ملی دعوت نکرد. ضربه روحی‌‌ای که این بازیکن متحمل شد، هنوز هم او را آزار می‌دهد.

باجو  در مصاحبه‌ای با نشریه انگلیسی اتلتیک (The Athletic) گفته بود؛ «اگر در آن لحظه چاقویی در دست داشتم، خودم را می‌زدم. اگر اسلحه‌ای داشتم به خودم شلیک می‌کردم. آن لحظه می‌خواستم بمیرم.»

سرنوشت بی‌رحمانه باجو، برنده توپ طلای 1993 و یکی از درخشان‌ترین فوتبالیست‌های نسل خود، او را مانند دروازه‌بان آلمانی لوریس کاریوس گرفتار یک حادثه تلخ کرد. میراث او به یک پنالتی از دست رفته تقلیل یافته است؛ حتی زندگینامه‌اش به نام «دروازه‌های بهشت» با فصل «آن روز در پاسادنا» آغاز می‌شود. امروزه کمتر کسی گل‌های باجو را به یاد می‌آورد اما پرواز توپ بالای دروازه کلودیو تافارل را به خاطر دارند.

باجو گفت: «آنها دنبال یک قربانی بودند و مرا انتخاب کردند. باید یک لحظه از آن فینال را برجسته می‌کردند و آن لحظه، پنالتی از دست رفته من بود. سال‌هاست که این اتفاق بدترین خاطره دوران حرفه‌ای‌ام است و هنوز خوب نمی‌خوابم. من همیشه رویای بازی با برزیل در فینال و گرفتن انتقام شکست ایتالیا در 1970 را داشتم اما رویاها با واقعیت زمین تا آسمان فرق دارد.»

با این حال، اگر بازی درخشان باجو نبود، ایتالیا به فینال جام جهانی 1994 نمی‌رسید. در مرحله یک‌هشتم نهایی مقابل نیجریه، آتزوری تا دقیقه 88 در حال شکست بود اما گل روبرتو ایتالیایی‌ها را نجات داد. در وقت‌های اضافه، پاس زیبای دِیویِن تیل به آنتونیو بناریوو رسید و ایتالیا پنالتی‌ای گرفت که باجو آن را تبدیل به گل کرد تا تیمش صعود کند.

در مرحله یک چهارم نهایی، روبرتو گل پیروزی را مقابل اسپانیا به ثمر رساند و در نیمه‌نهایی نیز تا دقیقه 25 دو گل زد که بلغارها تنها با پنالتی دقیق هریستو استویچکوف جبران کردند. عملکرد خووستیک در این جام با دیگو مارادونا مقایسه شد، اما در نهایت مارادونا پیروز فینال شد و باجو شکست خورد. هر اسطوره نقشه خود را داشت.

باجو حتی تعیین‌کننده‌ترین پنالتی را هم از دست نداد؛ زمانی که به نقطه پنالتی رفت، فرانکو باره‌سی و دانیله ماسارو قبلاً ضربات خود را هدر داده بودند و حتی اگر باجو گل می‌کرد، برزیل باید پنالتی خود را می‌زد تا قهرمان شود اما  آخرین لحظه بیش از همه به یاد می‌ماند. ماسارو بعدها گفت: «من خیلی خوش‌شانس بودم، چون مردم فقط پنالتی از دست رفته باجو را به یاد می‌آورند.»

تلویزیون قدرتمند آن زمان نیز در تحریف این لحظه تأثیر داشت. پس از مسابقات، تبلیغی برای اپراتور تلفن همراه Wind پخش شد که در آن باجو پنالتی را گل کرد و ایتالیا قهرمان جهان شد! برخی که خیلی وارد جزییات فوتبال نبودند، تصور کردند باجو موفق شده است. قربانیان دیگر مثل باره‌سی و ماسارو بیش از پیش به حاشیه رفتند و در ذهن عموم عملاً فراموش شدند.

موضوع اصلی این است که وضعیت آب و هوایی و گرمای شدید آمریکا در جریان جام جهانی 1994 برای ایتالیایی که از هوای معتدل اروپا آمده بود؛ به مراتب طاقت‌فرسا‌تر از برزیلی بود که متعلق به همان منطقه جغرافیایی است، آن هم بعد از 120 دقیقه تلاش و دوندگی در - بدون شک - سخت‌ترین باز‌ی تاریخ فوتبال یعنی فینال جام جهانی. 

حالا آمریکا جام جهانی دیگری در پیش دارد و عملکرد ضعیف این کشور در جام جهانی باشگاه ها این نگرانی را ایجاد کرده که قرار است جام جهانی پرچالشی در پیش باشد، خصوصا برای بازیکنان اروپایی که دمای بالای 31 درجه برای‌شان کُشنده محسوب می‌شود. حالا سوال این است؛ آیا شرایط آب و هوایی نامناسب آمریکا به ویژه گرمای شدیدی که متاثر از زمان پخش بازی‌ها در اروپاست منجر به خلق خاطره تلخی مشابه آنچه برای باجو رخ داد، می‌شود؟ 

انتهای پیام/