روند صعودی قیمت کالاهای خوراکی در خرداد 1404، بار دیگر چالش‌های جدی بازار مواد غذایی را نمایان کرد. افزایش قابل توجه قیمت اقلامی همچون تخم‌مرغ، لبنیات، برنج و حبوبات نشان از فشار روزافزون بر معیشت خانوارها دارد. این موضوع پرسش‌هایی درباره اثربخشی سیاست‌های حمایتی، تأمین و توزیع کالاهای اساسی مطرح می‌کند.

گزارش جدید مرکز آمار ایران با عنوان «متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب در مناطق شهری کشور در خرداد 1404»، تصویری دقیق از نوسان قیمت‌کالاهای خوراکی ارائه می‌دهد و شکاف میان آمار رسمی و قیمت‌های بازار را به‌روشنی نمایان می‌کند.

بررسی داده‌های مرکز آمار درباره متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب در مناطق شهری کشور در خرداد 1404 حاکی از آن است که قیمت لیموترش در خرداد 1404، 46.4 درصد افزایش داشته و این محصول نسبت به ماه مشابه سال قبل هم رشد 221.6 درصدی را پشت‌سر گذاشته است.

قیمت پرتقال و خربزه هم به‌ترتیب هشت درصد و 8.9 درصد افزایش پیدا کرده و قیمت پرتقال 48.4 درصد و خربزه 56 درصد رشد داشته است.

دلیل اصلی افزایش قیمت این کالا‌ها این است که در حال حاضر، فصل لیموترش و پرتقال نسیت و به همین دلیل، نرخ این محصول به صورت قابل توجهی رشد کرده علاوه بر این، خربزه هم به دلیل نوبرانه بودن آن افزایش قیمت پیدا کرده است.

ترغ با رشد 27.2 درصدی در جایگاه دوم بیشترین افزایش قیمت قرار گرفته و نرخ این محصول نسبت به ماه مشابه سال قبل هم 23.7 درصد رشد داشته است.

با وجود افزایش دمای هوا، قیمت تخم‌مرغ نه‌تنها کاهش پیدا نکرده، بلکه در یک‌ماه اخیر، قیمت این محصول رشد هم داشته است.

آنطور که حمیدرضا کاشانی، رییس هیأت مدیره اتحادیه مرغداران میهن، گفته وزارت کشاورزی بدون هماهنگی با اتحادیه، نرخ مصوب تخم‌مرغ را اعلام کرده است. در واکنش به این اقدام، اتحادیه با ارسال نامه‌ای مخالفت خود را اعلام کرده، چراکه اتحادیه این نرخ را غیرکارشناسی می‌داند و معتقد است افزایش چهار درصدی نسبت به سال گذشته با واقعیت‌های بازار همخوانی ندارد.

بنابراین، به دلیل افزایش چهار درصدی نرخ تخم‌مرغ، قیمت این محصول رشد 27.2 را مسبت به ماه گذشته به ثبت رسانده است.

سیب با ثبت رشد 14.2 درصد در جایگاه سوم و برنج ایرانی درجه یک با ثبت نرخ رشد 11.1 درصدی در جایگاه چهارم بیشترین افزایش قیمت‌ها قرار گرفته‌اند.

طبق گزارش مرکز آمار، حداقل قیمت برنج ایرانی 165 هزار و 600 تومان و حداکثر آن 241 هزار و 700 تومان است، اما بررسی‌ فروشگاه‌های اینترنتی نشان می‌دهد که قیمت برنج ایرانی درجه یک از مرز 300 هزار تومان هم عبور کرده و حتی با قیمت 320 هزار تومان هم به فروش می‌رسد. البته، قیمت برنج با توجه به کیفیت و‌ نوع آن تعیین می‌شود.

چندی پیش، رضا کنگری، رییس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، درباره گفت‌وگو با تجارت‌نیوز درباره علت افزایش قیمت برنج توضیح داد که برنج به میزان کافی در بازار وجود دارد، اما قیمت آن به دلیل سیاست وارداتی سال گذشته وزارت کشاورزی، روند صعودی دارد. طبق این سیاست، واردکنندگان باید به‌ازای هر دو کیلو برنج خارجی، یک کیلو برنج ایرانی حریداری می‌کردند.

به گفته رییس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، این موضوع باعث شد چند شرکت 80 درصد برنج داخلی را خریداری کنند.

او تأکید کرد که با آغاز فصل برداشت، قیمت‌ها کاهش می‌یابند.

علاوه بر تخم‌مرغ، قیمت مرغ ماشینی هم نسبت به ماه گذشته 10.9 درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل 22.4 درصد افزایش داشته است.

آنطور که مهدی یوسف‌خانی،‌ دبیر انجمن کشتارگاه‌های صنعتی طیور ایران به ایلنا‌ گفته، در روزهای اخیر، قیمت‌ها با افزایش نسبی از مبدأ مرغداری همراه بوده و نرخ مرغ زنده تا 79 هزار تومان هم رسیده است. با این حال، این رشد کاذب است و انتظار می‌رود که روند قیمت‌ها به‌زودی کاهشی شود.

شیر، ماست پاستوریزه، خامه 200 گرمی و‌ پنیر ایرانی 500 گرمی هم در یک ماه اخیر به‌ترتیب 6.3، 5.1، 8.7 و 5.6 درصد افزایش قیمت داشتند.

همجنین، قیمت شیر پاستوریزه 45.8 درصد، خامه پاستوریزه 65.3 درصد، ماست پاستوریزه 50.4 درصد و پنیر ایرانی 38.7 درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش پیدا کرده‌اند.

دلایل متعددی برای افزایش قیمت این کالا‌ها وجود دارد، اما مهم‌ترین دلیل رشد نرخ در گروه لبنیات، افزایش قیمت شیر خام است. چراکه شورای قیمت‌گذاری در نشست 15 اردیبهشت 1404، قیمت هر لیتر شیرخام را 23 هزار تومان تعیین کرد. همچنین طبق تبصره این مصوبه، به‌ ازای هر 0.1 درصد تغییر در میزان چربی نسبت به حد 3.2 درصد، مبلغ 450 تومان به‌‌ صورت متناسب از قیمت نهایی شیر خام کسر یا به آن افزوده می‌شود.

لوبیا چیتی 8.4 درصد و‌ لوبیا قرمز هم 6.6 نسبت به ماه گذشته افزایش قیمت داشته‌اند. علاوه بر این، قیمت لوبیا چیتی نسبت به ماه مشابه سال قبل 213 درصد و لوبیا قرمز هم 111.4 درصد افزایش پیدا کرده‌اند.

حداقل قیمت لوبیا چیتی در مناطق شهری 287 هزار تومان و حداکثر آن 395 هزار تومان تعیین شده و قیمت لوبیا قرمز هم از 178 هزار تومان شروع می‌شود و تا 274 هزار تومان ادامه دارد.

بررسی‌های تجارت‌نیوز نشان می‌دهد که قیمت لوبیا چیتی در فروشگاه‌های اینترنتی از 380 هزار تا 430 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم متغیر است. همچنین، قیمت لوبیا قرمز 900 گرمی هم بین 280 هزار تا 340 هزار تومان نوسان دارد.

طبق بررسی‌های میدانی در اردیبهشت 1404 هم قیمت لوبیا چیتی در خرده‌فروشی‌های سطح شهر تهران بین 415 هزار تا 555 هزار تومان بوده و میانگین قیمت لوبیا قرمز نیز 211 هزار تومان گزارش شده است.

آنطور که حسین فرهادی، سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی، 29 اردیبهشت به خانه اقتصاد گفته، تغییرات مدیریتی و تأخیر در واردات، عرضه برخی اقلام ازجمله لوبیا چیتی را کاهش داد.

چندی پیش هم رضا کنگری، رییس اتحادیه بنکداران مواد غذایی درباره وضعیت قیمت حبوبات به تجارت‌نیوز گفت که قیمت لوبیاچیتی در روزهای اخیر افزایش یافته است. با توجه به اینکه 70 درصد لوبیا چیتی موجود در بازار تولید داخل است و سال گذشته به‌دلیل آفت میزان تولید کاهش یافت، کمبودهایی در بازار به‌وجود آمد.

او گفت: محصول جدید تا 20 روز آینده وارد بازار می‌شود و انتظار می‌رود قیمت‌ها کاهش یابند.

قیمت چای خارجی و نوشابه گازدار به‌ترتیب 7.6 و 7.7 درصد نسبت به ماه گذشته افزایش یافته‌اند. همچنین نسبت به مدت مشابه سال قبل، چای 80 درصد و نوشابه 67.8 درصد گران‌تر شده‌اند.

قیمت روغن هم نسبت به ماه گذشته 5.1 درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل 28.3 درصد رشد داشته که دلایل مختلفی برای این افزایش قیمت ذکر شده که ازجمله این دلایل می‌توان به مشخص نبودن وضعیت مالیات بر ارزش افزوده روغن، مشکل تخصیص ارز به کارخانه‌ها، کاهش عرضه روغن در بازار و … اشاره کرد.

قیمت قند نسبت به ماه گذشته 7.3 درصد و‌ نسبت به ماه مشابه سال قبل 46.3 درصد افزایش یافت. نرخ شکر هم در وضعیت مشابهی قرار دارد، چراکه قیمت شکر در یک‌ماه اخیر 6.4 درصد و قیمت آن نسبت به ماه مشابه سال قبل 37.7 درصد رشد داشته است.

آنطور که بهمن دانایی، دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر ایران به فارس گفته، طبق مصوبه جدید، قیمت شکر برای مصرف‌کننده از 45 هزار و 500 تومان به 59 هزار تومان رسیده است. نرخ شکر بسته‌بندی یک کیلویی نیز از 49 هزار و 500 تومان به 65 هزار تومان افزایش یافته است. همچنین، نرخ درب کارخانه از 46 هزار و 300 تومان به 50 هزار و 930 تومان رسیده است.

دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر درباره علت این افزایش قیمت عنوان‌ کرد: دلیل اصلی این افزایش قیمت، رشد هزینه‌های تولید، دستمزد، حمل‌ونقل و سایر عوامل جانبی است.

نکته جالب توجه در داده‌های مرکز آمار ایران به تورم منفی شش محصول کشاورزی بازمی‌گردد که به معنای کاهش قیمت آنها در خرداد نسبت به اردیبهشت سال جاری است.

به طور مثال، قیمت سیب‌زمینی که در زمستان سال 1403 افزایش قابل توجهی داشت، اکنون قیمت آن 12.8 درصد کاهش یافته است. علاوه بر این، نرخ خیار به منفی 10.3 درصد، کدو سبز به منفی 11.3 درصد و بادمجان به منفی 8.1 درصد رسیده است.

جدول زیر یک نمای کلی از متوسط قیمت اقلام خوراکی منتخب در مناطق شهری در خرداد 1404 نشان می‌دهد.