به نقل از مهر، نفقه زن یکی از مهم ترین حقوق مالی است که قانون برای زن در زندگی زناشویی در نظر گرفته است. بر اساس قوانین فقهی و مدنی ایران، مرد مکلف است هزینه های زندگی همسر خود را تأمین کند، مشروط بر آنکه زن تمکین کامل از شوهر داشته باشد. نفقه شامل مجموعه ای از نیازهای مادی و ضروری برای تأمین معاش زن است و عدم پرداخت آن می تواند آثار حقوقی و کیفری داشته باشد.

در تعیین میزان نفقه، عواملی چون شئونات خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنین هر منطقه و وضعیت مالی مرد در نظر گرفته می شود. به عبارت دیگر، نفقه یک مبلغ ثابت نیست و با توجه به شرایط مختلف، متفاوت محاسبه می شود.

نفقه شامل چه مواردی می شود؟

طبق ماده 1107 قانون مدنی، نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن که، شامل مواردی چون مسکن، خوراک، پوشاک، اثاث منزل، هزینه های بهداشتی و درمانی و هزینه های خدمتکار (در صورت نیاز زن طبق شأن وی) است. در حقیقت، ملاک تعیین نفقه نه نیاز حداقلی، بلکه وضعیت اجتماعی، خانوادگی، فرهنگی و رفاهی زن پیش از ازدواج است. بنابراین ممکن است نفقه یک زن خانه دار با نفقه یک زن شاغل در موقعیت اجتماعی بالا متفاوت باشد.

نحوه محاسبه نفقه چگونه است؟

قانون، عدد مشخصی برای نفقه تعیین نکرده است؛ بلکه قاضی دادگاه خانواده با توجه به شأن زن، درآمد مرد، عرف محل زندگی، تورم و شرایط روز، مبلغ نفقه را تعیین می کند. اگر زن و شوهر بر سر میزان نفقه اختلاف داشته باشند، زن می تواند از طریق شکایت حقوقی یا کیفری در دادگاه، اقدام به مطالبه نفقه کند. در این حالت، دادگاه با ارجاع موضوع به کارشناس رسمی دادگستری، مبلغ نفقه ماهانه را مشخص می کند.

علاوه بر این، وضعیت مالی مرد نیز در تعیین میزان نفقه بی تأثیر نیست، اما در اولویت دوم قرار دارد. اگر مرد بتواند کمبود درآمد خود را ثابت کند، این امر در میزان نفقه تأثیر خواهد داشت.

آیا نفقه فقط به زن خانه دار تعلق می گیرد؟

خیر. اشتغال یا درآمد داشتن زن، مانع دریافت نفقه نیست. حتی اگر زن شاغل باشد یا درآمد بالا داشته باشد، در صورتی که تمکین کند، همچنان مستحق دریافت نفقه است. چرا که پرداخت نفقه بر اساس نیاز زن نیست، بلکه تکلیفی برعهده شوهر است.

شرایط قانونی برای مطالبه نفقه چیست؟

نفقه در صورتی به زن تعلق می گیرد که؛ عقد دائم برقرار باشد (در عقد موقت، نفقه به صورت توافقی است)،زن تمکین عام و خاص از شوهر داشته باشد (یعنی وظایف زناشویی و زندگی مشترک را به درستی انجام دهد) و زن بدون عذر موجه خانه را ترک نکرده باشد.

در صورتی که زن از تمکین خودداری کرده یا بدون اجازه همسر منزل مشترک را ترک کند، ممکن است دادگاه وی را ناشزه بشناسد و نفقه از وی ساقط شود.

طبق ماده 1114 قانون مدنی، تا زمانی که علقه زوجیت برقرار است، زن ملزم به تمکین از همسر خود است. بر این اساس، زن باید در امور مختلف زندگی، بر پایه شرع و عرف، از شوهر خود اطاعت کند.

عدم پرداخت نفقه چه پیامدهایی دارد؟

عدم پرداخت نفقه می تواند دو پیامد مهم داشته باشد:

پیامد حقوقی: زن می تواند از طریق دادگاه خانواده، تقاضای صدور حکم به پرداخت نفقه معوقه کند.

پیامد کیفری: طبق ماده 53 قانون حمایت خانواده، ترک انفاق جرم تلقی شده و مرد می تواند به حبس از سه ماه و یک روز تا پنج ماه محکوم شود.

در برخی پرونده ها، زن با ارائه شواهد و مدارک و اثبات تمکین خود، موفق به دریافت نفقه چند ماه یا حتی چند ساله گذشته شده است.

نفقه زن یکی از ارکان اصلی حقوق مالی در زندگی زناشویی است که قانون برای حمایت از زن و برقراری تعادل اقتصادی در خانواده پیش بینی کرده است. تعیین میزان نفقه به شرایط زن و مرد، عرف جامعه و نظر کارشناس دادگستری وابسته است. در صورت اختلاف، زن می تواند از طریق مراجع قضایی، حقوق خود را مطالبه کند و عدم پرداخت آن می تواند تبعات جدی برای مرد در پی داشته باشد.