به نقل از فرارو، با شناسایی دیابت نوع 5 به عنوان شکلی تازه از این بیماری، نگاه علمی به دیابت گسترده تر شده و ضرورت تفکیک انواع آن برای درمان مؤثر بیش از پیش آشکار شده است.
به نقل از ایندیپندنت، فدراسیون بین المللی دیابت (IDF) به تازگی دیابت نوع 5 را به عنوان یک نوع جدید و مستقل از دیابت به رسمیت شناخته است؛ نوعی که بیش از همه در کشورهای کم درآمد دیده می شود و به سوءتغذیه در دوران کودکی مرتبط است. این تصمیم علمی بار دیگر تأکید می کند که دیابت فقط یک بیماری نیست، بلکه طیفی از وضعیت های گوناگون است که همگی باعث افزایش قند خون می شوند، اما علت های متفاوتی دارند.

در حالی که معمولاً تنها دو نوع اصلی دیابت شناخته شده اند (نوع 1 و نوع 2)، واقعیت این است که بیش از دوازده نوع مختلف از این بیماری وجود دارد که هرکدام منشأ، سازوکار و درمان متفاوتی دارند. در ادامه نگاهی جامع به انواع مختلف دیابت، از نوع کلاسیک تا اشکال نادر و تازه شناخته شده خواهیم داشت.
دیابت نوع 1: حمله سیستم ایمنی به بدن

دیابت نوع 1 در اثر واکنش خودایمنی بدن رخ می دهد؛ به گونه ای که سیستم ایمنی به اشتباه به سلول های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله می کند. این نوع دیابت ممکن است در هر سنی، از کودکی تا کهنسالی، بروز پیدا کند. برخلاف تصورات رایج، دیابت نوع 1 هیچ ارتباطی با سبک زندگی یا رژیم غذایی ندارد. عوامل ژنتیکی و محرک های محیطی (مانند برخی عفونت های ویروسی) از مهم ترین عوامل بروز این نوع دیابت هستند.

درمان دیابت نوع 1 بر پایه تزریق مادام العمر انسولین است؛ به صورت تزریقات روزانه یا استفاده از پمپ انسولین. در برخی موارد خاص، پیوند سلول های تولیدکننده انسولین از اهداکنندگان فوت شده می تواند به کاهش تعداد تزریق ها کمک کند یا حتی نیاز به انسولین را به طور کامل برطرف کند. همچنین، تعداد اندکی از بیماران از درمان های نوین پیوند سلول های بنیادی بهره مند شده اند که در مواردی باعث بهبود چشمگیر شده است. البته این درمان ها همچنان نیاز به داروهای سرکوب سیستم ایمنی دارند و هنوز در دسترس عمومی نیستند.
دیابت نوع 2: شایع ترین شکل دیابت

دیابت نوع 2 رایج ترین نوع دیابت در سراسر جهان است و معمولاً با شاخص توده بدنی (BMI) بالا مرتبط است. با این حال، افراد با وزن طبیعی نیز می توانند دچار این نوع دیابت شوند، به ویژه اگر زمینه ژنتیکی قوی وجود داشته باشد. برخی گروه های قومی مانند آسیایی های جنوبی، آفریقایی ها و افراد با تبار کاراییبی در معرض خطر بیشتری هستند. درمان این نوع دیابت بر پایه افزایش ترشح انسولین از پانکراس یا بهبود حساسیت بدن به انسولین است. دارویی مانند متفورمین که صدها میلیون نفر در سراسر جهان از آن استفاده می کنند، با کاهش تولید قند در کبد و بهبود واکنش سلول ها به انسولین، قند خون را کنترل می کند.

تاکنون ده ها داروی مختلف برای مدیریت دیابت نوع 2 توسعه یافته اند. انتخاب درمان مناسب برای هر فرد به صورت شخصی سازی شده، اثربخشی درمان را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. نکته مهم دیگر اینکه تغییر سبک زندگی نیز می تواند باعث بهبود یا حتی بازگشت بیماری شود. در یک مطالعه، رژیم کم کالری (حدود 800 کالری در روز) به مدت یک سال باعث شد 46 درصد شرکت کنندگان بهبود قابل توجهی در وضعیت دیابت خود تجربه کنند.
دیابت بارداری

این نوع دیابت که معمولاً بین هفته های 24 تا 28 بارداری ظاهر می شود، نتیجه تغییرات هورمونی است که حساسیت بدن به انسولین را کاهش می دهند. عوامل خطر آن شامل اضافه وزن، سابقه خانوادگی دیابت یا داشتن نوزاد بزرگ جثه در بارداری قبلی است. زنان با تبار خاورمیانه ای، آسیای جنوبی و آفریقایی-کاراییبی نیز بیشتر در معرض این نوع دیابت قرار دارند. افزایش سن نیز با کاهش حساسیت به انسولین همراه است. درمان دیابت بارداری می تواند شامل تغییرات رژیم غذایی، ورزش، داروهای خوراکی یا تزریق انسولین باشد.
دیابت های نادر

در کنار انواع شناخته شده، دست کم 9 نوع دیابت نادر وجود دارد که برخی منشأ ژنتیکی دارند و برخی دیگر ناشی از درمان های پزشکی هستند.

دیابت نوزادی (Neonatal Diabetes): این نوع دیابت از روزهای نخست زندگی بروز می کند و معمولاً با جهش های ژنتیکی خاصی در ترشح انسولین مرتبط است. برخی بیماران همچنان توانایی تولید انسولین را دارند و می توانند با داروهای خوراکی کنترل شوند.

دیابت بلوغ جوانان (MODY): نوعی دیگر از دیابت ژنتیکی است که معمولاً در نوجوانی یا ابتدای بزرگسالی بروز می کند. چندین نوع مختلف از این دیابت وجود دارد که برخی با نحوه جذب قند توسط سلول های پانکراس و برخی دیگر با رشد نرمال پانکراس مرتبط هستند.

دیابت نوع 3c: این نوع بر اثر آسیب فیزیکی به پانکراس ایجاد می شود؛ مثلاً پس از جراحی برداشتن بخشی از پانکراس یا در پی التهاب پانکراس (پانکراتیت). افرادی که دچار سرطان پانکراس یا فیبروز کیستیک هستند نیز در معرض این نوع دیابت قرار دارند. تقریباً یک سوم مبتلایان به فیبروز کیستیک تا سن 40 سالگی به دیابت دچار می شوند.
دیابت نوع 5: دیابتی ناشی از سوءتغذیه

در تازه ترین طبقه بندی، دیابت نوع 5 به عنوان نوعی دیابت مرتبط با سوءتغذیه در دوران کودکی شناسایی شده است. این نوع دیابت بیشتر در کشورهای کم درآمد مشاهده می شود و تخمین زده می شود که بین 20 تا 25 میلیون نفر در جهان به آن مبتلا باشند. در این نوع دیابت بیماران، وزن پایین و کمبود انسولین دیده می شود، اما منشأ آن برخلاف دیابت نوع 1 خودایمنی نیست. در واقع، در دوران رشد (بارداری یا کودکی) بدن فرد مواد مغذی کافی برای رشد طبیعی پانکراس دریافت نکرده است.

مطالعات حیوانی نشان داده اند که رژیم غذایی کم پروتیین در دوران بارداری یا نوجوانی می تواند رشد ناقص پانکراس را به دنبال داشته باشد. کوچک بودن اندازه پانکراس با کاهش ظرفیت تولید انسولین و افزایش خطر ابتلا به دیابت مرتبط است. دیابت مفهومی گسترده تر از تصور عمومی دارد. از اختلالات خودایمنی و ژنتیکی گرفته تا پیامدهای سوءتغذیه یا جراحی، همه می توانند منجر به افزایش قند خون شوند. شناخت دقیق نوع دیابت برای ارائه درمان مناسب امری حیاتی است.