به نقل از روزنامه همشهری تیرماه 1394بود که در جریان تصویب اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم، شناسایی خانه های خالی و دریافت مالیات از آنها به قانون تبدیل شد و برای اجرای آن وزارت راه و شهرسازی از سوی مجلس مکلف شد سامانه ملی املاک و اسکان را ظرف مدت 6 ماه راه اندازی کند.

البته راه اندازی این سامانه فراز و نشیب بسیار داشت تا اینکه بالاخره در 29اسفند 1398محمد اسلامی، وزیر وقت وزارت راه و شهرسازی در همایش مسکن ملی از اتمام کار سامانه و راه اندازی آن خبر داد. در ادامه، از ابتدای سال 1400خوداظهاری اجباری همه خانوارها در این سامانه ابلاغ شد و به واسطه روند آهسته ثبت نام ها، مهلت خوداظهاری چندین بار تمدید شد.

در این میان اختلال 4هفته ای سامانه ملی املاک و اسکان در تیرماه 1400که البته بعدتر مشخص شد ناشی از هک شدن سامانه بوده است، گره در کار تجمیع اطلاعات حوزه مسکن و اقامتگاه انداخت؛ چراکه این اختلال به حذف تمام اطلاعات ثبت شده از سوی 3میلیون خانوار انجامید و باز سامانه از اول راه اندازی شد. این هک یا اختلال،2 بار دیگر هم تکرار شد و در کنار بی اعتمادی جامعه به خوداظهاری اطلاعات ملکی و اقامتگاهی، روند تجمیع اطلاعات در سامانه ملی املاک و اسکان را با چالش مواجه کرد.

غفلت از ظرفیت های سامانه املاک

از زمان تصویب قانون دریافت مالیات از خانه های خالی در تیرماه 1394تا همین 2 هفته پیش که تجاوز رژیم صهیونیستی به کشورمان انجام نشده بود، نگاه مسئولان و متولیان به سامانه ملی املاک و اسکان، غالباً مبتنی بر کارکرد اقتصادی آن اعم از کنترل بازار مسکن و ساماندهی بازار اجاره بود؛ درحالی که یکی از کارکردهای بزرگ این سامانه که در ابتدا با اهداف اقتصادی طراحی شده، می توانست کمک به ارتقای امنیت ملی و مقابله با اقدامات تروریستی باشد. سیدطه حسین مدنی، رییس اندیشکده حکمرانی هوشمند با بیان این ظرفیت، به همشهری می گوید: کشورهای توسعه یافته با دیجیتال سازی گسترده اطلاعات املاک، توانسته اند امنیت عمومی را تقویت کنند و در عمل نیز موفق شده اند.

ساماندهی اطلاعاتی اتباع غیرمجاز

ایران یکی از بزرگ ترین کشورهای میزبان اتباع بیگانه مجاز و غیرمجاز در منطقه و جهان است و متأسفانه نبود بانک اطلاعاتی جامع از این افراد، به یک چالش امنیتی تبدیل شده است. در کنار ساماندهی اطلاعاتی داخلی در سامانه ملی املاک و اسکان باید برای تجمیع اطلاعات اقامتی اتباع بیگانه نیز اقدامات عاجل انجام شود. به تازگی، سیدصادق سعادتیان، معاون امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با تأکید بر لزوم ساماندهی قراردادهای اجاره ملک به اتباع بیگانه اظهار کرد: با استفاده از ظرفیت قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول امکان ثبت قراردادهای مربوط به اتباع بیگانه دارای مجوز در سامانه کاتب فراهم خواهد شد.