حقوق بازنشستگان | افزایش حقوق در بودجه سال آینده دوباره به تیتر اول بحث‌های معیشتی تبدیل شده است؛ مخصوصاً برای گروه‌هایی که درآمد ثابت دارند و بیشترین فشار را از تورم روزمره تحمل می‌کنند. حالا سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه سال آینده از تصویب افزایش حقوق به‌صورت «پلکانی معکوس» خبر داده؛ مدلی که در آن حقوق‌بگیران با دریافتی کمتر (به‌ویژه زیر 20 میلیون تومان) افزایش بیشتری می‌گیرند و هرچه دریافتی بالاتر می‌رود، درصد افزایش کاهش پیدا می‌کند. 

نکته کلیدی این مصوبه، دامنه درصدهاست: در روایت مطرح‌شده، افزایش حقوق در بازه 20/21 درصد تا 43 درصد تعریف شده و «بیشترین افزایش» به حقوق‌های پایین‌تر تعلق می‌گیرد. در کنار آن، موضوع معافیت مالیاتی تا سقف 40 میلیون تومان نیز مطرح شده که می‌تواند اثر افزایش حقوق را برای بسیاری از حقوق‌بگیران «واقعی‌تر» کند؛ چون خالص دریافتی را بالا می‌برد.  

اما پرسش مهم مردم—به‌خصوص بازنشستگان—این است: این مدل دقیقاً چه معنایی برای حقوق بازنشستگان دارد؟ افزایش پلکانی معکوس چگونه اجرا می‌شود؟ آیا 43 درصد برای همه است؟ معافیت مالیاتی 40 میلیونی چه اثری روی فیش حقوقی دارد؟ و مهم‌تر از همه: این مصوبه در چه مرحله‌ای از قانون‌گذاری قرار دارد و چه مسیر حقوقی را باید طی کند؟

این گزارش دیسکاوری، با زبان ساده و دقیق، همین نقاط را روشن می‌کند.

وقتی از «پلکانی معکوس» صحبت می‌شود، منظور این است که افزایش حقوق به جای یک عدد ثابت برای همه، بر اساس سطح دریافتی تنظیم می‌شود:

دریافتی‌های پایین‌تر → درصد افزایش بالاتر

دریافتی‌های بالاتر → درصد افزایش پایین‌تر

در واقع منطق این مدل، کاهش فاصله قدرت خرید برای اقشار کم‌درآمد است؛ یعنی کسانی که زیر فشار سبد هزینه‌های ضروری هستند، سهم بیشتری از افزایش را بگیرند. این همان جایی است که بحث حقوق بازنشستگان پررنگ می‌شود؛ چون بخش بزرگی از بازنشستگان در گروه‌های درآمدی پایین‌تر قرار می‌گیرند و از نظر سیاست‌گذار، باید «بیشتر حمایت شوند». 

طبق توضیح سخنگوی کمیسیون تلفیق، دامنه افزایش به‌صورت پلکانی معکوس بین 20/21 درصد تا 43 درصد تعیین شده است؛ به این معنا که:

کمترین درصد افزایش برای حقوق‌های بالاتر

بیشترین درصد افزایش برای حقوق‌های پایین‌تر

این یعنی «43 درصد» یک عدد عمومی برای همه نیست؛ بلکه سقف افزایش برای گروه‌هایی است که در پایین‌ترین سطوح دریافتی قرار دارند. در مقابل، افرادی که دریافتی بالاتری دارند، احتمالاً نزدیک به کف افزایش قرار می‌گیرند. 

در متن اظهارات، به‌طور مشخص گفته شده حقوق‌بگیران با دریافتی کمتر—به‌ویژه زیر 20 میلیون تومان—افزایش بیشتری می‌گیرند. علت این حساسیت روشن است:

سهم بالاتر خوراک، درمان و اجاره از بودجه خانوارهای کم‌درآمد

ضربه شدیدتر تورم به کسانی که پس‌انداز یا درآمد مکمل ندارند

پایین‌تر بودن «آستانه تاب‌آوری» برای هزینه‌های غیرمنتظره (درمان، تعمیرات، آموزش)

بنابراین وقتی هدف «حمایت معیشتی» است، طبیعی است که سیاست‌گذار افزایش بیشتر را به گروه‌های زیر 20 میلیون بدهد—به‌خصوص برای حقوق بازنشستگان حداقلی‌بگیر. 

یکی از بخش‌های مهم این خبر، کنار افزایش حقوق، موضوع مالیات است. طبق روایت منتشرشده، معافیت مالیاتی تا سقف 40 میلیون تومان پیش‌بینی شده؛ یعنی:

حقوق تا 40 میلیون تومان → معاف از مالیات

مازاد بر 40 میلیون تومان → مشمول مالیات پلکانی

مثالی که در خبر مطرح شده این است: اگر کسی 45 میلیون تومان حقوق بگیرد، فقط 5 میلیون تومان از حقوق او وارد پایه مالیاتی می‌شود و آن هم با نرخ‌های پلکانی محاسبه خواهد شد. 

این بند برای بسیاری از بازنشستگان یک نکته کلیدی دارد: اگر دریافتی آن‌ها زیر سقف معافیت باشد، افزایش حقوق «کمتر در مالیات حل می‌شود» و به‌صورت خالص بیشتر در دست خانوار می‌ماند. البته باید توجه کرد جزییات دقیق نرخ‌های پلکانی و آیین‌نامه اجرا در مراحل بعدی روشن می‌شود.

مدافعان مدل پلکانی معکوس معمولاً چند استدلال اصلی دارند:

اگر همه یک درصد ثابت بگیرند، فاصله درآمدی حفظ یا حتی تشدید می‌شود.

درصد بالاتر برای حقوق پایین‌تر، می‌تواند شکاف قدرت خرید را کمی کاهش دهد.

در شرایط تورمی، حمایت از حداقل‌بگیران اولویت اجتماعی و اقتصادی است.

به همین دلیل، در روایت رسمی هم تاکید شده هدف، «حمایت از دهک‌های پایین درآمدی» در کنار اعمال افزایش برای همه حقوق‌بگیران است.  

در متن اظهارات، تأکید شده که افزایش حقوق در این مدل، برای همه حقوق‌بگیران اعمال می‌شود، اما درصدها متفاوت خواهد بود. یعنی:

هیچ‌کس «بدون افزایش» نمی‌ماند

اما همه «یکسان» افزایش نمی‌گیرند

این نکته برای حقوق بازنشستگان مهم است چون معمولاً حساسیت بالایی نسبت به «برابری ظاهری» وجود دارد. در این مدل، سیاست‌گذار به جای برابری ظاهری، دنبال «عدالت در اثرگذاری» است؛ یعنی افزایش باید برای گروه‌های پایین، اثر معیشتی بیشتری داشته باشد.  

حقوق بازنشستگان؛ این مصوبه قطعی است یا هنوز باید تصویب نهایی شود؟

یکی از نقاطی که باید خیلی شفاف گفته شود این است که این تصمیم، «مصوبه کمیسیون تلفیق» است و طبق توضیحات، هنوز باید مسیر قانونی را طی کند؛ یعنی:

طرح و بررسی در صحن علنی

تصویب نهایی در قالب قانون بودجه

ابلاغ و تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی

اجرای عملی توسط دولت و دستگاه‌ها

پس تا زمانی که در صحن علنی نهایی نشود و متن قانون بودجه ابلاغ نشود، عددها می‌تواند در جزییات تغییر کند؛ اما «جهت کلی» یعنی پلکانی معکوس بودن افزایش، طبق گزارش‌ها تصویب شده است. 

حقوق بازنشستگان در عمل چقدر افزایش می‌یابد؟ سناریوهای ساده و قابل فهم

چون در متن خبر جدول دقیق پله‌ها (مثلاً اینکه حقوق 15 میلیونی دقیقاً چند درصد می‌گیرد) ارائه نشده، نمی‌توان رقم دقیق هر فرد را قطعی گفت؛ اما می‌توان یک برداشت کاربردی ارائه کرد:

اگر دریافتی شما در بازه‌های پایین‌تر است، احتمالاً درصد افزایش شما به سقف نزدیک‌تر است.

اگر دریافتی شما در بازه‌های بالاتر است، احتمالاً درصد افزایش شما به کف نزدیک‌تر است.

برای مخاطب حقوق بازنشستگان، نتیجه عملی این است که «حداقلی‌بگیرها» باید منتظر افزایش درصدی بالاتر باشند. اما تعیین دقیق پله‌ها، منوط به انتشار جداول نهایی و متن مصوبه اجرایی است.

حقوق بازنشستگان و تورم؛ آیا افزایش 20 تا 43 درصدی کافی است؟

سوال پرتکرار این است: حتی اگر 43 درصد هم باشد، آیا با تورم می‌خواند؟ پاسخ یک‌خطی ندارد، اما چند نکته روشن است:

افزایش حقوق، اگر هم بالا باشد، وقتی اثرگذار است که تورم مهار شود.

اگر تورم بالا بماند، فاصله بین رشد هزینه‌ها و رشد درآمد دوباره شکل می‌گیرد.

اثر واقعی افزایش برای بازنشستگان به «ترکیب هزینه‌های خانوار» بستگی دارد: اجاره‌نشین‌ها، هزینه درمان، هزینه خوراک و…

به همین دلیل است که سیاست‌گذار به جای یک عدد ثابت، مدل پلکانی را انتخاب کرده تا برای گروه‌های آسیب‌پذیرتر اثر بیشتری ایجاد کند.

حقوق بازنشستگان و مالیات؛ چه کسانی از معافیت 40 میلیونی بیشتر سود می‌برند؟

معافیت مالیاتی تا سقف 40 میلیون تومان، از دو جهت مهم است:

بسیاری از حقوق‌بگیران در همین بازه قرار دارند؛ یعنی مالیات نمی‌دهند و افزایش حقوق کامل‌تر در دستشان می‌ماند.

حتی برای کسانی که بالاتر از 40 میلیون هستند، فقط «مازاد» مشمول مالیات می‌شود نه کل حقوق؛ این هم باعث می‌شود افزایش حقوق به‌طور کامل خنثی نشود. 

برای بسیاری از حقوق بازنشستگان، این بند می‌تواند کمک کند «افزایش حقوق» صرفاً روی کاغذ نباشد و در دریافتی واقعی هم اثرش دیده شود.

حقوق بازنشستگان؛ جمع‌بندی سریع و قابل استفاده

افزایش حقوق «پلکانی معکوس» تصویب شده است. 

دامنه افزایش در روایت مطرح‌شده بین 20/21 تا 43 درصد است. 

زیر 20 میلیون تومان، افزایش بیشتری می‌گیرد. 

معافیت مالیاتی تا سقف 40 میلیون تومان پیش‌بینی شده است.

این مصوبه هنوز باید مراحل نهایی قانونی را طی کند.

پرسش‌های متداول درباره حقوق بازنشستگان و افزایش پلکانی

1) افزایش پلکانی معکوس یعنی چه برای حقوق بازنشستگان؟

یعنی حقوق بازنشستگان با دریافتی پایین‌تر، درصد افزایش بیشتری می‌گیرند و حقوق‌های بالاتر درصد افزایش کمتری خواهند داشت. 

2) آیا 43 درصد افزایش برای همه حقوق بازنشستگان است؟

خیر. 43 درصد سقف افزایش برای گروه‌های کم‌درآمدتر است؛ افزایش برای دریافتی‌های بالاتر کمتر خواهد بود. 

3) چرا زیر 20 میلیون تومان مهم شده؟

چون سیاست‌گذار می‌خواهد از اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیرتر در شرایط تورمی حمایت بیشتری کند. 

4) معافیت مالیاتی 40 میلیون تومان چه تاثیری دارد؟

حقوق تا سقف 40 میلیون تومان از مالیات معاف می‌شود و فقط مازاد آن به صورت پلکانی مالیات می‌دهد؛ این می‌تواند دریافتی خالص را بالاتر ببرد. 

5) این مصوبه از چه زمانی اجرا می‌شود؟

مصوبه کمیسیون تلفیق باید مراحل قانونی را طی کند؛ زمان اجرا بعد از تصویب نهایی بودجه و ابلاغ قانون و آیین‌نامه‌ها مشخص می‌شود.

6) آیا این افزایش شامل همه بازنشستگان می‌شود؟

در روایت رسمی تأکید شده افزایش برای همه حقوق‌بگیران اعمال می‌شود، اما با درصدهای متفاوت. 

7) عدد دقیق افزایش حقوق بازنشستگان من چطور مشخص می‌شود؟

با انتشار جداول نهایی افزایش پلکانی در قانون بودجه و دستورالعمل‌های اجرایی، پله‌ها مشخص می‌شود و می‌توان عدد دقیق را محاسبه کرد.

اگر بازنشسته هستید یا در خانواده‌تان حقوق‌بگیر ثابت دارید، از همین حالا دو کار را انجام دهید:
1) رقم «دریافتی ماهانه» را دقیق مشخص کنید (پایه، مزایا، کسورات)
2) خبرهای رسمی تصویب نهایی بودجه را دنبال کنید تا وقتی جدول پله‌ها منتشر شد، بتوانید افزایش واقعی حقوق بازنشستگان را دقیق محاسبه کنید. گزارش‌های تکمیلی را در فردا نیوز دنبال کنید.

منابع خبری

فارس Fars

تابناک Tabnak

ایرنا ایرنا

عصرایران (گزارش معافیت مالیاتی تا 40 میلیون) عصر ایران