تعویض کارت ملی | کارت ملی هوشمند در سال‌های اخیر به ستون اصلی نظام هویتی کشور تبدیل شده و بدون آن انجام بسیاری از امور بانکی، اداری، بیمه‌ای و حتی دریافت برخی خدمات اجتماعی عملاً ممکن نیست. با این حال، به‌دلیل تأخیرهای گسترده در صدور کارت‌های جدید، صف‌های طولانی و سردرگمی شهروندان، پرسش‌های فراوانی درباره تعویض کارت ملی، اعتبار کارت‌های فعلی و لزوم مراجعه مجدد به دفاتر ثبت احوال شکل گرفته است.

سازمان ثبت احوال اخیراً با صدور اطلاعیه‌ای، تکلیف اعتبار کارت‌های ملی هوشمند و شرایط الزام به تعویض کارت را مشخص کرده است. این گزارش به‌صورت جامع به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد که چه کسانی باید کارت ملی خود را تعویض کنند، چه کسانی نیازی به تعویض ندارند، اعتبار کارت‌ها تا چه زمانی است، مراحل تعویض کارت ملی چگونه است و هزینه آن در سال 1404 چقدر خواهد بود.

تعویض کارت ملی به معنای صدور مجدد کارت ملی هوشمند به‌جای کارت قبلی است که ممکن است به دلایل مختلف از جمله خرابی، مفقودی یا تغییر اطلاعات هویتی انجام شود. اهمیت این فرآیند از آن جهت است که کارت ملی تنها ابزار رسمی احراز هویت برای انجام طیف وسیعی از خدمات محسوب می‌شود.

در نبود کارت معتبر، شهروند ممکن است با محدودیت‌هایی در:

افتتاح یا استفاده از حساب‌های بانکی

دریافت خدمات بیمه‌ای و درمانی

ثبت قراردادها و امور قضایی

دریافت یارانه، تسهیلات و خدمات دولتی

مواجه شود. به همین دلیل، روشن بودن قواعد تعویض کارت ملی برای جلوگیری از سردرگمی عمومی ضروری است.

بر اساس اعلام سازمان ثبت احوال، تعویض کارت ملی برای همه شهروندان اجباری نیست و فقط گروه‌های مشخصی موظف به انجام آن هستند:

1) کارت ملی مفقود یا آسیب‌دیده

اگر کارت ملی گم شده یا به‌طور فیزیکی آسیب دیده باشد (شکستگی، مخدوش شدن تراشه، ناخوانا شدن اطلاعات)، فرد باید برای تعویض کارت ملی اقدام کند؛ زیرا کارت معیوب عملاً کارکرد هویتی خود را از دست می‌دهد.

2) تغییر اطلاعات هویتی

هرگونه تغییر رسمی در مشخصات فردی مانند:

تغییر نام یا نام خانوادگی

اصلاح تاریخ تولد

اصلاح نام پدر یا سایر اطلاعات ثبت‌شده

مستلزم تعویض کارت ملی است تا کارت جدید مطابق اطلاعات به‌روز صادر شود.

3) تغییر چهره یا مشخصات بیومتریک

در مواردی که تغییرات ظاهری قابل‌توجه یا مشکل در تطبیق عکس و اثر انگشت وجود دارد، ثبت اطلاعات بیومتریک جدید ضروری است و این موضوع بدون تعویض کارت ممکن نیست.

افرادی که:

کارت ملی سالم دارند

اطلاعات هویتی‌شان تغییری نکرده

و مشکل بیومتریک ندارند

نیازی به تعویض کارت ملی ندارند و می‌توانند با همان کارت فعلی از تمام خدمات استفاده کنند، حتی اگر تاریخ انقضای درج‌شده روی کارت گذشته باشد.

طبق اطلاعیه رسمی سازمان ثبت احوال، اعتبار تمام کارت‌های ملی هوشمند تا پایان سال 1405 تمدید شده است؛ حتی کارت‌هایی که تاریخ انقضای درج‌شده روی آن‌ها گذشته یا به‌زودی منقضی می‌شود.

این تمدید به این معناست که:

خدمات بانکی قطع نخواهد شد

خدمات اداری و قضایی ادامه دارد

بیمه، یارانه و سایر خدمات مبتنی بر احراز هویت بدون وقفه ارائه می‌شود

بنابراین شهروندان نباید صرفاً به‌دلیل پایان تاریخ درج‌شده روی کارت، برای تعویض کارت ملی اقدام کنند.

فرآیند تعویض کارت ملی شامل مراحل زیر است:

آماده‌سازی مدارک:

کارت ملی قبلی (در صورت وجود)

شناسنامه عکس‌دار

مدارک مربوط به تغییر مشخصات یا حکم قانونی (در صورت وجود)

مراجعه به دفاتر:

دفاتر ثبت احوال

یا دفاتر پیشخوان دولت منتخب

ثبت درخواست در سامانه:

اطلاعات فرد در سامانه ثبت احوال بررسی و به‌روزرسانی می‌شود.

ثبت اطلاعات بیومتریک:

عکس دیجیتال جدید

اثر انگشت

در صورت نیاز امضای الکترونیکی

دریافت رسید:

رسید ثبت‌نام تا زمان صدور کارت جدید به‌عنوان مدرک معتبر هویتی قابل استفاده است.

تعویض کارت ملی و مدت زمان صدور کارت جدید

زمان صدور کارت ملی جدید بسته به حجم درخواست‌ها و شرایط فنی متفاوت است و ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. سازمان ثبت احوال از شهروندان خواسته وضعیت درخواست خود را فقط از طریق سامانه‌های رسمی یا پیامک‌های اطلاع‌رسانی پیگیری کنند.

تعویض کارت ملی و هزینه‌ها در سال 1404

بر اساس تعرفه‌های اعلام‌شده:

ثبت‌نام کارت ملی هوشمند: 220 هزار تومان

صدور کارت ملی هوشمند: 300 هزار تومان

صدور کارت برای بار دوم: 400 هزار تومان

صدور کارت برای بار سوم به بعد: 500 هزار تومان

تعویض کارت ملی (به دلیل خرابی، تغییر چهره و...): 220 هزار تومان

این مبالغ در دفاتر رسمی دریافت می‌شود و پرداخت‌های خارج از این چارچوب معتبر نیست.

تعویض کارت ملی و جلوگیری از سوءاستفاده

سازمان ثبت احوال تأکید کرده که شهروندان فقط از مسیرهای رسمی اقدام کنند و اطلاعات هویتی خود را در اختیار سایت‌ها یا افراد غیرمجاز قرار ندهند، زیرا کارت ملی ابزار کلیدی احراز هویت است و سوءاستفاده از آن می‌تواند تبعات حقوقی و مالی جدی داشته باشد.

جمع‌بندی

تعویض کارت ملی فقط برای گروه‌های مشخصی اجباری است: افراد دارای کارت مفقود یا آسیب‌دیده، افرادی با تغییر اطلاعات هویتی و کسانی که نیاز به اصلاح اطلاعات بیومتریک دارند. اعتبار تمام کارت‌های ملی تا پایان 1405 تمدید شده و صرفاً به‌دلیل انقضای تاریخ درج‌شده نیازی به تعویض نیست. فرآیند تعویض از طریق دفاتر ثبت احوال و پیشخوان انجام می‌شود و هزینه آن طبق تعرفه‌های رسمی دریافت می‌گردد.

منبع

اطلاعیه سازمان ثبت احوال کشور، گزارش اقتصادآنلاین.