بر اساس لایحه بودجه سال 1405 کل کشور، دولت تصمیم گرفته است یکی از مهم‌ترین سیاست‌های حمایتی سال‌های اخیر را اجرا کند: افزایش 40 درصدی یارانه معیشتی مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده که تورم مزمن، رشد هزینه‌های زندگی و کاهش قدرت خرید خانوارهای کم‌درآمد، فشار سنگینی بر اقشار آسیب‌پذیر وارد کرده است.

افزایش یارانه معیشتی در بودجه 1405 با هدف جبران بخشی از این فشارها و حفظ حداقل معیشت خانوارهای هدف طراحی شده و قرار است از ابتدای سال آینده اجرایی شود. در این گزارش به‌صورت جامع به بررسی جزییات این افزایش، مبلغ‌های جدید، گروه‌های مشمول، زمان پرداخت، آثار اقتصادی و اجتماعی، روند پرداخت در سال‌های گذشته و نقدها و چالش‌های احتمالی می‌پردازیم.

یارانه معیشتی یکی از ابزارهای اصلی دولت برای حمایت از اقشار کم‌درآمد است که به‌صورت پرداخت نقدی ماهانه یا کمک‌هزینه مستمر به خانوارهای شناسایی‌شده در دهک‌های پایین درآمدی تعلق می‌گیرد. این یارانه با هدف تأمین حداقل نیازهای اساسی مانند خوراک، پوشاک، درمان و مسکن طراحی شده و بخش عمده‌ای از آن از طریق نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی پرداخت می‌شود.

در سال‌های گذشته، یارانه معیشتی به‌تدریج به سمت هدفمندتر شدن حرکت کرده است؛ به این معنا که به‌جای توزیع یکنواخت میان همه اقشار، تمرکز بر گروه‌های نیازمند واقعی افزایش یافته است.

افزایش 40 درصدی یارانه معیشتی بر اساس جز (5) بند (15) ماده (1) قانون الزامات و احکام مورد نیاز قوانین بودجه‌های سنواتی پیش‌بینی شده است. این حکم به دولت اجازه می‌دهد که در صورت وجود منابع، میزان مستمری و یارانه حمایتی را متناسب با نرخ تورم و شرایط معیشتی افزایش دهد.

در لایحه بودجه 1405، دولت به‌طور مشخص افزایش 40 درصدی برای مددجویان کمیته امداد و بهزیستی و افزایش 20 درصدی برای مستمری والدین شهدا را لحاظ کرده است.

در سال‌های 1400 تا 1404، یارانه معیشتی معمولاً افزایش‌های محدودی داشته که اغلب کمتر از نرخ تورم بوده‌اند. همین موضوع باعث شده بود که قدرت واقعی یارانه‌ها به‌شدت کاهش یابد. به‌عنوان مثال، یارانه‌ای که در سال 1399 می‌توانست بخش قابل توجهی از هزینه خوراک را پوشش دهد، در سال 1404 تنها کسری کوچک از همان هزینه را جبران می‌کرد.

افزایش 40 درصدی در بودجه 1405 در مقایسه با افزایش‌های قبلی، جهشی قابل توجه محسوب می‌شود و می‌تواند تا حدی این عقب‌ماندگی را جبران کند.

بر اساس ارقام فعلی مستمری‌ها و اعمال افزایش 40 درصدی، مبلغ تقریبی یارانه معیشتی به شرح زیر خواهد بود:

خانوار یک‌نفره: از حدود 1.39 میلیون تومان به حدود 1.95 میلیون تومان
خانوار دو نفره: از حدود 1.98 میلیون تومان به حدود 2.78 میلیون تومان
خانوار سه نفره: از حدود 2.78 میلیون تومان به حدود 3.9 میلیون تومان
خانوار چهار نفره: از حدود 3.57 میلیون تومان به حدود 5 میلیون تومان
خانوار پنج نفره: از حدود 4.37 میلیون تومان به حدود 6.1 میلیون تومان

این ارقام پس از تصویب نهایی بودجه و صدور آیین‌نامه اجرایی ممکن است اندکی تغییر کند.

یارانه معیشتی افزایش‌یافته شامل گروه‌های زیر است:

مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره)

مددجویان سازمان بهزیستی کشور

والدین معظم شهدا

خانوارهای دارای پرونده فعال حمایتی در سامانه‌های رفاهی

افرادی که وضعیت اقتصادی آن‌ها بهبود یافته یا در دهک‌های بالاتر قرار گرفته‌اند، ممکن است از فهرست حذف شوند.

زمان اجرای افزایش یارانه معیشتی

طبق اعلام رسمی، افزایش یارانه معیشتی از ابتدای سال 1405 اجرایی خواهد شد و نخستین پرداخت با مبالغ جدید احتمالاً در فروردین یا اردیبهشت انجام می‌شود.

آثار اقتصادی افزایش یارانه معیشتی

از منظر اقتصادی، افزایش یارانه معیشتی چند اثر مهم دارد:

افزایش قدرت خرید اقشار کم‌درآمد

کاهش فشار فقر مطلق

تحریک تقاضای داخلی در بخش کالاهای اساسی

کاهش نیاز به استقراض خرد خانوارها

با این حال، اگر منابع این افزایش به‌درستی تأمین نشود، ممکن است اثر تورمی داشته باشد.

نقدها و چالش‌های افزایش یارانه معیشتی

برخی اقتصاددانان معتقدند که افزایش یارانه بدون اصلاح ساختار تورم، تنها یک مُسکن موقت است. همچنین نگرانی‌هایی درباره کسری بودجه و پایداری منابع مالی این طرح وجود دارد.

جمع‌بندی نهایی

افزایش 40 درصدی یارانه معیشتی در بودجه 1405، یک تصمیم مهم در راستای حمایت از اقشار ضعیف جامعه است. اگرچه این افزایش نمی‌تواند به‌طور کامل اثر تورم را خنثی کند، اما می‌تواند نقش مؤثری در بهبود کوتاه‌مدت معیشت خانوارهای نیازمند داشته باشد.

افزایش یارانه معیشتی چه زمانی اجرا می‌شود؟ از ابتدای 1405
میزان افزایش چقدر است؟ 40 درصد برای مددجویان
آیا نیاز به ثبت‌نام جدید است؟ خیر

برای اطمینان از دریافت یارانه جدید، اطلاعات پرونده حمایتی و حساب بانکی خود را در سامانه نهاد مربوطه بررسی و به‌روزرسانی کنید.

منبع

خبرگزاری مهر، ایرنا، اندیشه معاصر، لایحه بودجه 1405 کل کشور، گزارش فردانیوز