با نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال 1404، بحث تعیین حقوق کارگران برای سال 1405 دوباره به صدر گفت‌وگوهای اقتصادی برگشته است؛ چون هر عددی که در شورای عالی کار تصویب شود، مستقیم روی قدرت خرید خانواده‌ها، هزینه تولید بنگاه‌ها و حتی قیمت کالاهای روزمره اثر می‌گذارد. از یک طرف، فشار تورمی همچنان بالاست و از طرف دیگر، کارفرمایان نگران افزایش هزینه‌های جاری هستند. نتیجه این کشمکش معمولاً در یک نقطه مشخص می‌شود: «میزان افزایش حداقل دستمزد و مزایا».

طبق اظهارات وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، قرار است جلسات و نشست‌های مرتبط با موضوع دستمزد 1405 با حضور نمایندگان کارگران و کارفرمایان برگزار شود و فرآیند وارد فاز مذاکرات جدی‌تر شود؛ بنابراین هنوز هیچ عددی قطعی نیست و تمام ارقام فعلاً در حد سناریو و پیش‌بینی است. 

در این گزارش، با زبان ساده توضیح می‌دهیم «حقوق پایه» چیست، چرا تورم نقطه‌به‌نقطه برای حقوق کارگران اهمیت دارد، سناریوهای افزایش 40 تا 50 درصدی چه عددی می‌سازد و در نهایت باید منتظر چه خروجی‌ای از جلسات پیش‌رو بود. (گزارش فردا نیوز)

عدد نهایی حقوق کارگران هر سال در «شورای عالی کار» تعیین می‌شود؛ شورایی که معمولاً با حضور نمایندگان دولت، نمایندگان کارگری و نمایندگان کارفرمایی درباره حداقل مزد و برخی مزایا تصمیم می‌گیرد. نکته کلیدی این است که مذاکرات دستمزد فقط روی «عدد حقوق پایه» نمی‌چرخد؛ بلکه بسته مزدی معمولاً شامل بخش‌های دیگری مثل حق مسکن، بن خواروبار، حق اولاد و… هم می‌شود و همین آیتم‌ها می‌توانند دریافتی واقعی را بالا و پایین کنند.

از سوی دیگر، وزیر کار اعلام کرده نشست‌هایی برای بررسی موضوع دستمزد و حقوق کارگران برگزار می‌شود (از جمله اشاره به زمان‌بندی برگزاری جلسه با حضور نمایندگان). این یعنی تا قبل از جمع‌بندی جلسات، هر عددی که می‌بینید «پیش‌بینی» است، نه مصوبه. 

وقتی در رسانه‌ها از «افزایش 50 درصدی حقوق کارگران» صحبت می‌شود، معمولاً ریشه ماجرا به تورم برمی‌گردد؛ چون قانون و منطق مذاکرات مزدی می‌گوید حداقل مزد باید با «هزینه معیشت» و «تورم» هم‌خوان باشد. در عمل اما همیشه این هم‌خوانی کامل اتفاق نمی‌افتد و گاهی افزایش مزد کمتر از تورم رسمی تعیین می‌شود.

با این حال یک شاخص در این بحث پررنگ‌تر است: تورم نقطه‌به‌نقطه. طبق آمار رسمی، تورم نقطه‌به‌نقطه آبان 1404 حدود 49.4 درصد اعلام شده که به مرز 50 درصد نزدیک است. 
وقتی چنین عددی در اقتصاد دیده می‌شود، طبیعی است که بخشی از انتظارات جامعه کارگری و حتی تحلیلگران، به سمت «افزایش نزدیک به 50 درصد» متمایل شود.

برای فهم داستان حقوق کارگران، باید فرق شاخص‌ها را ساده کنیم:

تورم سالانه میانگین تغییرات یک سال را نشان می‌دهد.

تورم نقطه‌به‌نقطه یعنی قیمت‌ها نسبت به «همان ماه در سال قبل» چقدر رشد کرده‌اند.

در مذاکرات دستمزد، تورم نقطه‌به‌نقطه معمولاً اثر روانی و تحلیلی بیشتری دارد؛ چون به مردم می‌گوید «هزینه زندگی نسبت به سال قبل دقیقاً چقدر بالا رفته». وقتی این عدد نزدیک 50 درصد است، جامعه کارگری می‌گوید اگر حقوق کمتر از این رشد کند، عملاً عقب‌ماندگی از هزینه‌ها ادامه دارد.

یکی از اشتباه‌های رایج این است که «افزایش حقوق» را با «افزایش کل دریافتی» یکی می‌گیریم. در عرف مزدی:

حقوق پایه: عدد ثابت حداقل مزد (برای کارگر مجرد و بدون سابقه)

مزایا: حق مسکن، بن خواروبار، حق اولاد، حق تأهل، پایه سنوات، اضافه‌کاری و…

وقتی می‌گویند «افزایش 50 درصدی»، معمولاً تمرکز روی حقوق پایه است؛ اما اینکه مزایا چقدر افزایش پیدا کند (یا اصلاً ثابت بماند) می‌تواند نتیجه نهایی را کاملاً تغییر دهد. به همین دلیل، حتی اگر درصد افزایش پایه بالا باشد، اگر مزایا رشد نکند، بخشی از فشار معیشتی همچنان باقی می‌ماند.

حقوق کارگران 1405 اگر مبنا تورم باشد؛ سناریوهای عددی برای کارگر مجرد بدون سابقه

برای اینکه تصویر ملموس شود، باید یک نقطه شروع داشته باشیم. بر اساس جدول‌های منتشرشده از مصوبه حداقل مزد 1404، حداقل دستمزد ماهانه حدود 103,909,680 ریال (معادل حدود 10,390,968 تومان) ذکر شده است. 

حالا اگر افزایش حقوق پایه برای حقوق کارگران 1405 را در چند سناریو فرض کنیم:

سناریو 40 درصدی حقوق کارگران 1405

پایه 1404: حدود 10,390,968 تومان

با رشد 40٪: حدود 14,547,355 تومان

سناریو 45 درصدی حقوق کارگران 1405

با رشد 45٪: حدود 15,066,904 تومان

سناریو نزدیک تورم نقطه‌به‌نقطه (49.4٪) برای حقوق کارگران 1405

با رشد 49.4٪: حدود 15,524,106 تومان 

سناریو 50 درصدی حقوق کارگران 1405

با رشد 50٪: حدود 15,586,452 تومان

نکته مهم: این اعداد فقط حقوق پایه هستند و مزایا را شامل نمی‌شوند. بنابراین دریافتی واقعی می‌تواند بالاتر باشد (یا بسته به تغییر مزایا، کمتر از انتظار رشد کند).

حقوق کارگران 1405 و مزایا؛ حق مسکن، بن، حق اولاد و حق تأهل چه می‌شود؟

در عمل، بخش بزرگی از دریافتی ماهانه خیلی از کارگران از مزایا می‌آید؛ به‌خصوص برای کارگران متأهل و دارای فرزند. به همین دلیل، سرنوشت آیتم‌هایی مثل:

حق مسکن

بن خواروبار

حق اولاد

حق تأهل

پایه سنوات

برای جامعه کارگری به اندازه درصد افزایش پایه مهم است. تجربه سال‌های مختلف نشان داده ممکن است دستمزد پایه رشد کند، اما برخی مزایا ثابت بماند یا کمتر افزایش یابد؛ همین باعث می‌شود احساس «هم‌سطح شدن با تورم» در زندگی واقعی رخ ندهد.

حقوق کارگران 1405 و زمان تصمیم‌گیری؛ کی تکلیف افزایش دستمزد مشخص می‌شود؟

طبق گزارش‌های رسانه‌ای از اظهارات وزیر کار، زمان‌بندی جلسات و نشست‌ها مطرح شده و فرآیند وارد مرحله مذاکره می‌شود. معمولاً خروجی نهایی دستمزد در ماه‌های پایانی سال اعلام می‌شود تا برای ابتدای سال جدید قابل اجرا باشد. با این حال، هرچه اختلاف نظر بین طرفین بیشتر باشد، تصمیم‌گیری می‌تواند سخت‌تر و طولانی‌تر شود. 

حقوق کارگران 1405 و اثر روی بازار؛ چرا این عدد فقط «حقوق» نیست؟

عدد حقوق کارگران فقط یک خبر کارگری نیست؛ یک شاخص اقتصادی هم هست. چون:

برای خانوارها یعنی «قدرت خرید»

برای تولیدکننده یعنی «هزینه نیروی انسانی»

برای بازار یعنی «احتمال تغییر قیمت کالا و خدمات»

به همین خاطر، هر سناریویی (40٪، 45٪ یا 50٪) فقط یک رقم نیست؛ یک مسیر متفاوت برای اقتصاد خرد خانوار و هزینه‌های بنگاه‌هاست.

سوالات متداول حقوق کارگران 1405 

1) آیا افزایش 50 درصدی حقوق کارگران 1405 قطعی است؟

خیر. فعلاً عدد قطعی اعلام نشده و موضوع در مسیر جلسات و مذاکرات است. 

2) مبنای بحث افزایش حقوق کارگران 1405 چیست؟

طبق قانون کار معمولاً تورم و هزینه سبد معیشت خانوار از مهم‌ترین مبانی بحث هستند و در کنار ملاحظات دیگر بررسی می‌شوند.

3) تورم نقطه‌به‌نقطه آبان 1404 چقدر اعلام شده؟

تورم نقطه‌به‌نقطه آبان 1404 حدود 49.4 درصد اعلام شده است.

4) حقوق پایه با دریافتی کامل چه فرقی دارد؟

حقوق پایه حداقل مزد ثابت است؛ دریافتی کامل شامل مزایا (حق مسکن، بن، حق اولاد، اضافه‌کاری و…) هم می‌شود.

5) اگر حقوق پایه 50 درصد بالا برود، حقوق کارگر مجرد بدون سابقه چقدر می‌شود؟

با فرض پایه حدود 10.39 میلیون تومان در 1404، با رشد 50 درصدی پایه به حدود 15.59 میلیون تومان می‌رسد (بدون احتساب مزایا). 

6) زمان اعلام عدد نهایی حقوق کارگران 1405 چه موقع است؟

معمولاً در ماه‌های پایانی سال و پس از جلسات شورای عالی کار؛ اما زمان دقیق به روند مذاکرات بستگی دارد. 

اگر شما یا اطرافیانتان کارگر، کارفرما یا حسابدار حقوق و دستمزد هستید، عدد «حقوق پایه» را با «مجموع دریافتی همراه مزایا» اشتباه نگیرید. برای اینکه به محض انتشار مصوبه نهایی، جدول کامل حقوق کارگران 1405 (پایه + مزایا + سناریوهای متأهل/مجرد) را دریافت کنید، بخش اقتصادی فردا نیوز را دنبال کنید و این گزارش را برای همکارانتان ارسال کنید.

منابع خبری

خبرآنلاین 
ایرنا و گزارش مرکز آمار ایران درباره تورم آبان 1404 و تورم نقطه‌به‌نقطه 49.4 درصد.
اطلاعات جداول حداقل دستمزد 1404 (برای مبنای محاسبات سناریویی). محاسبان+1