یک اختلال روانی ناتوان کننده است که می تواند طیف گسترده ای از علائم، از گفتار و رفتار نامنظم گرفته تا هذیان و توهم را شامل شود. شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت است، اما اکثر بیماران نیاز به درمان و مراقبت مادام العمر دارند.

نقش دوپامین در اسکیزوفرنی

تحقیقات نشان می دهد که اسکیزوفرنی یک اختلال رشد عصبی است که به شدت با سیستم دوپامین در مغز مرتبط است. چهار دهه مطالعه بر نقش دوپامین در این اختلال تمرکز داشته و نشان می دهد که افزایش یا کاهش فعالیت دوپامین می تواند باعث علائم روان پریشی شود.

فرضیه دوپامین اسکیزوفرنی

فرضیه دوپامین یکی از نخستین نظریه های عصبی زیستی برای اسکیزوفرنی است. طبق این نظریه، عدم تعادل دوپامین مسئول بروز علائم مثبت و منفی بیماری است:

علائم مثبت: هذیان، توهم و اختلالات فکری، که معمولاً از بیرون قابل مشاهده هستند. افزایش فعالیت دوپامین در مسیر مزولیمبیک و گیرنده های D3 قشر مغز باعث تحریک بیش از حد نورون ها و ایجاد این علائم می شود.

علائم منفی: کاهش فعالیت اجتماعی، محدود شدن دامنه عاطفی و نقص های شناختی مانند ضعف حافظه و حل مسئله. اختلال در فعالیت دوپامین در سیستم لیمبیک می تواند باعث بروز این علائم شود.

پیامدهای درمانی

اکثر داروهای ضد روان پریشی موجود، دوپامین را هدف قرار می دهند.

آنتی سایکوتیک های معمولی: با مسدود کردن گیرنده های دوپامین، علائم روان پریشی را کاهش می دهند اما عوارض جانبی مانند دیسکینزی دیررس و علائم خارج هرمی (EPS) دارند.

آنتی سایکوتیک های نسل دوم: عوارض جانبی کمتری دارند اما کامل نیستند.

آگونیست های دوپامین: با تحریک مستقیم گیرنده ها می توانند بدون ایجاد EPS، علائم را کنترل کنند.

پیچیدگی علائم و پاسخ به درمان

اسکیزوفرنی اختلالی پیچیده است و شدت علائم و پاسخ به درمان در بیماران متفاوت است. افزایش فعالیت دوپامین در مسیر مزولیمبیک معمولاً با هذیان و توهم مرتبط است، اما کاهش فعالیت در قشر جلوی مغز یا هیپوکامپ نیز ممکن است در برخی بیماران دیده شود.

سروتونین و دوپامین

سروتونین نقش تنظیم کننده آزادسازی دوپامین را دارد. برخی داروهای ضد روان پریشی مانند اولانزاپین و کلوزاپین با کاهش فعالیت سروتونین، تعادل دوپامین را بهبود می بخشند و علائم مثبت و منفی را کاهش می دهند.

پیام به بیماران و خانواده ها

تشخیص اسکیزوفرنی ممکن است دشوار باشد، اما درمان های موجود می توانند زندگی بیماران را بهبود دهند. همکاری با پزشک برای ایجاد برنامه درمانی شخصی و آگاه ماندن از گزینه های درمانی جدید، کلید مدیریت مؤثر بیماری است.