به نقل از ایرنا، فرونشت زمین به معنای افتادگی، شکست یا ترک خوردگی و ایجاد اختلاف سطحی در زمین است که در سازنده یا تشکیلات زمین شناسی عهد حاضر ( دوره کواترنر) رخ می دهد؛ در این دوره تاریخی سطوح آبرفتی با رسوبات مخروط افکنه ها شکل گرفته و تمدن ها نیز در چنین نقاطی و بر روی همین دشت ها تشکیل شدند.

تمدن هخامنشی نیز بر روی یکی از پرآب ترین و حاصلخیزترین دشت ها، یعنی دشت مرودشت ایجاد شد و این پایتختی، مرودشت فارس را میراث دار آثاری کهن کرده و به آن شهرت جهانی بخشیده است.

اما طی ده ها خشکسالی متداوم و همراه با آن، برداشت بی رویه آب از دل زمین با عمیق تر کردن چاه ها، سبب از بین رفتن عدم تناسب بیلان آب آبرفتها شده و دشت مرودشت را همچون برخی دیگر از دشت های کشور با معضل فرونشست مواجه کرده است.

مطالعات دانشگاهی و سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور ثابت کرده که برخی از ترک های ایجاد شده در سطح دشت مرودشت، ناشی از فرونشست است که برای اولین بار در تاریخ، طی همین یکصد سال اخیر رخ داده است.

چنانکه علی نیک عهد، مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور به خبرنگار ایرنا گفت: اگر چه تعیین زمان دقیق آغاز فرونشست دشت مرودشت ممکن نیست، اما احتمالا آغاز این شکست، از حدود 30 تا 40 سال اخیر آغاز شده است؛ هنگامی که الکتروپمپ ها با استفاده از انرژی الکتریسیته، آب را از عمق 300 تا 400متری زمین برداشت کردند؛ با عمیق تر شدن چاه های کشاورزی و برداشت بی رویه آب از سفره های آبرفتی تاریخی، بخشی که مانند بالشتکی منعطف عمل می کرده از بین رفته و این سبب می شود تا زمین بر اثر یک تکان بسیار جزیی (در حد نیم ریشتری) دچار شکست و فرونشست شود.

شکاف ایجاد شده در نزدیکی میراث صخره ای نقش رستم، بیش از همه، نگرانی هایی را از بابت تهدید میراث جهانی هخامنشیان در دشت مرودشت ایجاد کرده است.

اگه چه به گفته نیک عهد، هر دهانه، خندق، شکاف یا حتی تغییر سطحی، ناشی از فرونشست زمین نیست بلکه ممکن است ناشی از فرسایش آبی ناپایدار، فرسایش خندقی؛ لغزش، ایجاد یک گالی یا دیگر پدیده های ژئومورفولوژیکی باشد؛ اما او اذعان کرد که شکاف ایجاد شده در این نقطه از دشت مرودشت ناشی از فرونشست است.

مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور تایید کرد که ترک ایجاد شده در دشت در فاصله دور از نقش رستم، ناشی از فرونشست زمین است.

نقش رستم یک منطقه کامل باستانی تاریخیه که شامل چهار آرامگاه مهم هخامنشی شامل آرامگاه خشایارشا، داریوش اول و دوم و اردشیر اول، کعبه زرتشت و بارویی باستانی است که اکنون در ورودی این مجموعه تاریخی قرار دارد.

با توجه به اعتبارات ناکافی اختصاص یافته به مرمت این میراث باستانی، اولویت های مرمتی احصا شده و به گفته مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید، مرمت آرامگاه خشایار شا در حال انجام است.

محمدجواد جعفری در حاشیه بازدید خبرنگاران از نقش رستم، گفت: آرامگاه داریوش آرامگاه داریوش دوم و کعبه زردتشت نیز نیازمند پروژه های مرمتی است و باید هر چه سریعتر مطالعات مربوط به آن تکمیل شود.

او درباره فرونشست در این نقطه از دشت مرودش گفت: فرونشست در تمام دشت مرودشت وجود دارد و متاسفانه در نقش رستم نیز در نقطه تلاقی بین دشت و صخره، یک شکاف ایجاد کرده است.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید با بیان اینکه تا کنون این رخداد، چندین بار مورد مطالعه قرار گرفته، ادامه داد: آخرین مطالعه را بخش زمین شناسی دانشگاه شیراز که به رهبری علی فقیه استاد این دانشگاه و با سه روش ژئو مغناطیس انجام شده و نتایج آن به ما ارائه شده است.

جعفری گفت: این مطالعات نشان می دهد که فرونشست رخ داده به آثار صخرهای از جمله آرامگاه های شاهان هخامنشی و 2 سنگ نگاره آسیب نمی زند.

او ادامه داد: اما این شکست زمین ممکن است، آثاری که پای کوه وجود دارد از جمله کعبه زرتشت و باروی تاریخی و لایه های باستانی که ممکن است در زیر این باروها مدفون باشد، را تهدید کند.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید بیان کرد: قرار است در نشستی تخصصی با حضور علی فقیه، کارشناسان و مسئولان مرتبط، برای این موضوع چاره اندیشی کنیم.

او اظهار کرد: فرونشست یکی از پدیده های خطرناکی است که اگر تدبیر نشود ممکن است مشکلات خیلی اساسی تری رخ دهد که شاید در حد فاجعه باشد.