به نقل از ایسنا، سید عباس عراقچی با بیان این که متأسفانه هیچ سابقه ای از بمباران یک تأسیسات هسته ای صلح آمیز وجود ندارد تصریح کرد: بنابراین هیچ پروتکل یا دستورالعملی برای بازرسی چنین تأسیساتی وجود ندارد.

وی در گفت وگو با خبرگزاری کیودو ژاپن که پیش از این بخشی از آن منتشر شده بود، همچنین خاطرنشان کرد: متأسفانه، پس از توافق در قاهره، سه کشور اروپایی و آمریکا به دنبال مکانیسم اسنپ بک در شورای امنیت رفتند، که غیرقانونی بود و ما فکر نمی کنیم آن ها حق فعال کردن این مکانیسم را داشته باشند.

قانع نشده ایم که آمریکایی ها آماده مذاکره جدی و واقعی هستند

عراقچی در بخشی دیگر از این گفت وگو تاکید کرد: به این نتیجه رسیدیم که آمریکایی ها آماده مذاکره متقابل سودمند بر اساس برابری و احترام متقابل نیستند. به محض اینکه به این نتیجه برسیم که آن ها آماده چنین مذاکره ای هستند، می توانیم مذاکرات را از سر بگیریم. نکته این است که مذاکره با دیکته کردن متفاوت است. فعلاً قانع نشده ایم که آن ها آماده مذاکره جدی و واقعی هستند؛ آن ها می خواهند دیکته کنند و من کسی نیستم که به دیکته دیگران گوش کنم.

اگر آمریکایی ها رویکرد خود را تغییر دهند ما هم آماده مذاکره ایم

وزیر خارجه ایران همچنین اعلام کرد: اگر آمریکایی ها رویکرد خود را تغییر دهند و آماده یک مذاکره منصفانه و متوازن، یعنی مذاکرات متقابل سودمند باشند، ما هم آماده ایم. واقعیت این است که تجربه خوبی از مذاکره با آمریکا نداریم.

کاملاً مصمم هستیم برنامه هسته ای صلح آمیز خود را ادامه دهیم

وی همچنین گفت: برای آینده، ایران کاملاً مصمم است برنامه هسته ای صلح آمیز خود را ادامه دهد. ما هنوز مصمم هستیم و فناوری را در اختیار داریم. فناوری هسته ای و غنی سازی ما توسط دانشمندان خودمان به دست آمده و وارداتی نیست. ما هزینه بسیار سنگینی برای آن پرداخته ایم: تحریم ها، جنگ، بیش از هزار شهید، و دانشمندانی که ترور شده اند. خون مردم ما در این فناوری ریخته شده است، بنابراین نمی توانیم آن را رها کنیم. اکنون این مسئله به عزت ایران و غرور ملی مرتبط است؛ چیزی نیست که قابل فروش باشد.

قبل از رفع نگرانی ها، بازرسی های آژانس نمی تواند از سر گرفته شود

عراقچی با بیان این که بازرسی ها وظیفه آژانس است و ما با آن ها در تماس نزدیک هستیم گفت: نگرانی های امنیتی و ایمنی زیادی وجود دارد و قبل از رفع این نگرانی ها، بازرسی ها نمی تواند از سر گرفته شود.

متن کامل گفت وگوی عراقچی با این خبرگزاری ژاپنی بدین شرح است:

مجری: می توانیم درباره رابطه ایران و ژاپن صحبت کنیم، چون شما در ژاپن صاحب تجربه هستید. اکنون ژاپن دولت جدیدی دارد. شما چشم انداز تقویت روابط ایران و ژاپن در زمینه سیاست هسته ای و تعامل با آمریکا را چگونه ارزیابی می کنید؟

عراقچی: روابط ایران و ژاپن همیشه بسیار خوب و دوستانه بوده است. این روابط به سال های بسیار دور بازمی گردد و همیشه بر پایه منافع متقابل و احترام متقابل بوده است. باید بگویم که از نظر دوجانبه هیچ مشکلی نداریم. مشکلات از خارج از روابط دوجانبه ما نشأت می گیرد. این یک واقعیت است که ژاپن متحد ایالات متحده است، اما در عین حال دوست ایران نیز هست. روابط ما همیشه دوستانه بوده است، و این به ما فرصتی می دهد تا با ژاپن بیشتر از بسیاری از کشورهای غربی همکاری کنیم. این چیزی است که در چند دهه گذشته شاهد آن بوده ایم.

ژاپن در ایران شهرت بسیار خوبی دارد، کشوری مورد احترام است. صنعت خودروی ما همیشه از فناوری ژاپن بهره مند بوده است و سایر فناوری ها و نوآوری های ژاپن نیز به خوبی در ایران شناخته و پذیرفته شده است. ما تأمین کننده نفت خام برای ژاپن بوده ایم که اکنون به دلیل تحریم ها این امکان وجود ندارد. پس از توافق هسته ای سال 2015، ژاپن اولین کشوری بود که وارد شد و روابط اقتصادی خود با ایران را از سر گرفت. دلیل آن، پایه های قوی روابط دوجانبه ما بود. و مطمئنم که وقتی تحریم ها دوباره برداشته شود، روابط اقتصادی ایران و ژاپن می تواند سریعاً به حالت عادی بازگردد.

مجری: در فضای بعد از جنگ 12 روزه، آیا چشم اندازی برای از سرگیری همکاری ایران و ژاپن در زمینه ایمنی هسته ای وجود دارد؟ چون ژاپن دانش زیادی در این زمینه دارد.

عراقچی: واقعیت این است که همان طور که اشاره کردید، در طول جنگ 12 روزه، تأسیسات هسته ای ما بمباران و تخریب شده و آسیب های جدی دیده اند. این به وضوح نقض بزرگ حقوق بین الملل است و شاید بزرگ ترین نقض حقوق بین الملل باشد، زیرا یک تأسیسات هسته ای صلح آمیز تحت نظارت آژانس بمباران شده است. این باعث ایجاد خطرات و چالش های جدی شده است: خطر تشعشعات، مهمات منفجرنشده در تأسیسات، و همان طور که می دانید تهدیدها همچنان ادامه دارند. اکنون ما هم با تهدیدات امنیتی و نگرانی های ایمنی مواجه هستیم.

متأسفانه هیچ سابقه ای از بمباران یک تأسیسات هسته ای صلح آمیز وجود ندارد. بنابراین هیچ پروتکل یا دستورالعملی برای بازرسی چنین تأسیساتی وجود ندارد. این سؤال من از مدیرکل آژانس بود: آیا روش یا پروتکلی برای بازرسی چنین تأسیساتی وجود دارد؟ آن ها گفتند نه، چون سابقه ای وجود ندارد. این اولین بار است که یک تأسیسات هسته ای صلح آمیز تحت نظارت بمباران می شود. بنابراین نمی توانیم بازرسی ها را از سر بگیریم مگر آنکه روی روش بازرسی تأسیسات بمباران شده توافق کنیم. ما با آژانس برای رسیدن به این توافق وارد مذاکره شدیم و چارچوب همکاری در قاهره برای حل این مسئله به دست آمد.

این مهم است که آژانس پذیرفت که به چارچوب جدید همکاری نیاز داریم. اما متأسفانه، پس از توافق در قاهره، سه کشور اروپایی و آمریکا به دنبال مکانیسم اسنپ بک در شورای امنیت رفتند، که غیرقانونی بود و ما فکر نمی کنیم آن ها حق فعال کردن این مکانیسم را داشته باشند.

از نظر ما، وهمینطور دو عضو دائم شورای امنیت یعنی روسیه و چین، و بیش از 120 کشور عضو جنبش عدم تعهد، مکانیسم اسنپ بک فعال نشده است و قطعنامه ها و تحریم های قبلی شورای امنیت بازگردانده نشده است. با این حال، من به سه کشور اروپایی و آمریکا گفته ام که اگر به سوی اسنپ بک بروید، چارچوب همکاری ایران و آژانس، یعنی توافق قاهره، دیگر معتبر نخواهد بود و باید آن را بازنگری کنیم. و متأسفانه این همان اتفاقی است که افتاد. اکنون ما با آقای گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در تماس هستیم تا این همکاری را از سر بگیریم.

سؤال شما درباره نگرانی های ایمنی معتبر است. اینجا به موضوع احتمال همکاری ممکن با ژاپن می رسیم. ژاپن تجربه بمب های هسته ای و پیامدهای آن را در ایمنی محیط زیست و سلامت مردم دارد وهمچنین تجربه نیروگاه فوکوشیما که توسط سونامی تخریب شد را نیز دارد. من در آن زمان سفیر در توکیو بودم و از آن منطقه بازدید کردم. بنابراین هیچ شکی ندارم که ژاپن دانش خوبی درباره بهبود ایمنی تأسیسات هسته ای دارد و این دانش می تواند با ایران به اشتراک گذاشته شود.

برای آینده، ایران کاملاً مصمم است برنامه هسته ای صلح آمیز خود را ادامه دهد. همان طور که در مصاحبه های متعدد گفته ام، تأسیسات و ماشین آلات تخریب شده اند، اما فناوری تخریب نشده و اراده ما نیز از بین نرفته است. ما هنوز مصمم هستیم و فناوری را در اختیار داریم. تعداد زیادی دانشمند و تکنسین داریم و بر اساس حقوق بین الملل حق استفاده صلح آمیز از فناوری هسته ای را داریم. بنابراین فکر می کنم همکاری با ژاپن در این زمینه قابل تحقق است و مطمئنم بسیار مفید خواهد بود.

مجری: پس، فکر می کنید آژانس در بازرسی های هسته ای ایران در آینده چه نقشی خواهد داشت؟

عراقچی: بازرسی موضوع دیگری است و نگرانی های ایمنی موضوعی دیگر. بازرسی ها وظیفه آژانس است و ما با آن ها در تماس نزدیک هستیم. همان طور که گفتم، نگرانی های امنیتی و ایمنی زیادی وجود دارد و قبل از رفع این نگرانی ها، بازرسی ها نمی تواند از سر گرفته شود. اما وقتی روابط ما با آژانس به حالت عادی بازگردد، در جنبه های فنی این چالش های ایمنی، همکاری با ژاپن می تواند مفید باشد.

چه نقش هایی برای ژاپن در بازرسی های هسته ای وجود دارد؟

عراقچی: بازرسی موضوعی است که آژانس تصمیم می گیرد و ما نمی توانیم در آن دخالت کنیم. اما تجربه بسیار خوبی از همکاری با بازرسان ژاپنی داریم. زمانی که آمانو، مدیرکل فقید ژاپنی، مدیرکل آژانس بود، همکاری بسیار خوبی با او داشتیم. توافق هسته ای سال 2015 زمانی حاصل شد که او مدیرکل بود و نقش کلیدی و کمک کننده ای در دستیابی به آن داشت. همکاری با بازرسان و مدیران ژاپنی در آژانس و جاهای دیگر بسیار مفید بوده و می تواند در آینده ادامه یابد.

مجری: آیا امکان از سرگیری مذاکرات با آمریکا وجود دارد؟

عراقچی: این به آمریکا بستگی دارد. اگر رویکرد خود را تغییر دهند و آماده یک مذاکره منصفانه و متوازن، یعنی مذاکرات متقابل سودمند باشند، ما هم آماده ایم. واقعیت این است که تجربه خوبی از مذاکره با آمریکا نداریم، کافی است نگاهی به آنچه در توافق هسته ای 2015 اتفاق افتاد بیندازید، زمانی که آمریکا بدون هیچ علتی از توافق خارج شد.

نگاهی هم به مذاکرات امسال، سال 2025 بیندازید، زمانی که ما در حال مذاکره بودیم و اسراییلی ها با حمایت آمریکا به ما حمله کردند و آمریکا نیز در حمله به آن ها پیوست. و نگاه کنید به مذاکرات چند ماه پیش در نیویورک درباره مسئله اسنپ بک.

به این نتیجه رسیدیم که آمریکایی ها آماده مذاکره متقابل سودمند بر اساس برابری و احترام متقابل نیستند. به محض اینکه به این نتیجه برسیم که آن ها آماده چنین مذاکره ای هستند، می توانیم مذاکرات را از سر بگیریم. نکته این است که مذاکره با دیکته کردن متفاوت است. فعلاً قانع نشده ایم که آن ها آماده مذاکره جدی وواقعی هستند؛ آن ها می خواهند دیکته کنند و من کسی نیستم که به دیکته دیگران گوش کنم.

مجری: نقطه اصلی اختلاف چیست؟

عراقچی: نقطه اصلی این است که آمریکا حق ایران برای استفاده صلح آمیز از فناوری هسته ای، از جمله غنی سازی، را به رسمیت بشناسد. این حق ما بوده و همچنان طبق حقوق بین الملل حق ما است. ما عضو متعهد ان پی تی هستیم و همانند ژاپن حق استفاده صلح آمیز از فناوری هسته ای را داریم. ژاپن نیز عضو متعهد ان پی تی است و از حق خود بهره مند است. ما فقط حق خود را می خواهیم و می خواهیم از آن استفاده کنیم، و این تحت نظارت کامل آژانس انجام می شود.

در توافق هسته ای 2015، حتی اقداماتی فراتر از ان پی تی و پروتکل اضافی را پذیرفتیم تا اعتماد بیشتری نسبت به صلح آمیز بودن برنامه ما ایجاد شود و امکانات نظارتی بیشتری به آژانس دادیم، اما باز هم آمریکا خارج شد. بنابراین ما نسبت به صلح آمیز بودن برنامه هسته ای خود مطمئن هستیم و مشکلی نداریم که این اعتماد را با دیگران به اشتراک بگذاریم. این همان کاری است که در توافق هسته ای انجام دادیم و آماده ایم دوباره انجام دهیم: ایجاد اعتماد درباره برنامه هسته ای ما برای تضمین صلح آمیز بودن آن در ازای رفع تحریم ها.

به محض اینکه آن ها این منطق را بپذیرند یعنی اعتمادسازی در قبال برنامه هسته ای صلح آمیز ایران در ازای رفع تحریم ها ، می توانیم مذاکرات را از سر بگیریم و معتقدم سریع به نتیجه خواهیم رسید.

مجری: از دید ایران، چارچوب معقول و قابل قبول برای مذاکرات جدید چیست؟

عراقچی: چارچوب قابل قبول چارچوبی است که حقوق ایران برای استفاده صلح آمیز از فناوری هسته ای، از جمله غنی سازی، را به رسمیت بشناسد و ما آماده ایم برای آن اعتمادسازی کنیم. حتی می توانیم مکانیزم های نظارتی فراتر از ان پی تی را بپذیریم و محدودیت های زمان دار برای اعتمادسازی را قبول کنیم.

همانند کاری که در توافق هسته ای انجام دادیم؛ مثلاً در برجام پذیرفتیم غنی سازی اورانیوم فقط تا 3.67 درصد و به مدت 15سال باشد، نه برای همیشه. بنابراین هیچ چیزی را نمی توان برای همیشه پذیرفت. تنها چیزی که ما آماده پذیرش دائمی آن هستیم، تعهد ایران برای هرگز نساختن سلاح هسته ای است.

اما برای استفاده صلح آمیز از فناوری هسته ای، ممکن است محدودیت های زمان دار برای ایجاد اعتماد را بپذیریم، مانند محدودیت سطح غنی سازی و نوع ماشین آلات. اما این محدودیت ها فقط برای مدت زمان مشخص، نه برای همیشه است، چون ما نمی توانیم برای نسل های بعد تصمیم بگیریم. تنها چیزی که می توانیم تصمیم بگیریم و به آن اطمینان داریم، این است که ایران هرگز به دنبال سلاح هسته ای نخواهد رفت؛ این یک تعهد دائمی است.

همان طور که گفتم، سیاست اساسی ما یک تعهد دائمی است که ایران هرگز به دنبال سلاح هسته ای نخواهد رفت. اما اگر آن ها بخواهند برخی جنبه های برنامه هسته ای ما برای اعتمادسازی محدود شود، می توانیم این کار را انجام دهیم، اما نه برای همیشه، تنها برای یک دوره زمانی مشخص و تا زمانی که برای اعتماد سازی لازم است.

جری: تعلیق بازرسی های آژانس باعث ایجاد تردید در جامعه بین المللی درباره نیات هسته ای ایران شده است. ایران چگونه قصد دارد این نگرانی ها را رفع و اعتماد به برنامه هسته ای خود را بازگرداند؟

عراقچی: از سؤال شما تعجب می کنم. این ایالات متحده، اروپایی ها و دیگران هستند که باید به ما اطمینان دهند که می توانیم از حق خود برای استفاده صلح آمیز از فناوری هسته ای بدون بمباران و حمله بهره مند شویم. ما هستیم که مورد حمله قرار گرفته ایم و هیچ کار اشتباهی نکرده ایم. تأسیسات ما تحت نظارت آژانس بود و هیچ انحرافی به سوی سلاح هسته ای وجود نداشته است. بنابراین این بار وظیفه ایجاد اعتماد بر عهده آن ها است، نه برعکس.

ما از حقوق خود استفاده می کردیم، تأسیسات تحت نظارت آژانس بود و بدون هیچ دلیل و توجیهی بمباران شدیم. هیچ گزارشی مبنی بر منحرف شدن برنامه هسته ای ایران به سمت اهداف غیرصلح آمیز وجود ندارد و مدیرکل آژانس هم چند هفته پیش تأیید کرد که هیچ گزارشی مبنی بر چنین قصدی وجود ندارد. بنابراین اگر آن ها می خواهند ما به دیپلماسی و همکاری با آژانس بازگردیم، این آن ها هستند که باید اعتماد ما را جلب کنند. ایالات متحده باید تضمین دهد که در حین مذاکره و همکاری با آژانس، دوباره به ما حمله نخواهد کرد.

مجری: این آخرین سؤال است. تحریم های اقتصادی همچنان فشار زیادی بر مردم ایران وارد می کند، با این حال ایران همچنان به پیشبرد برنامه هسته ای متعهد است. دلیل راهبردی ادامه این رویکرد چیست؟

عراقچی: فناوری هسته ای و غنی سازی ما توسط دانشمندان خودمان به دست آمده و وارداتی نیست. ما هزینه بسیار سنگینی برای آن پرداخته ایم: تحریم ها، جنگ، بیش از هزار شهید، و دانشمندانی که ترور شده اند. خون مردم ما در این فناوری ریخته شده است، بنابراین نمی توانیم آن را رها کنیم. اکنون این مسئله به عزت ایران و غرور ملی مرتبط است؛ چیزی نیست که قابل فروش باشد. تحریم ها، بله پرهزینه و پرفشار هستند و مشکلات اقتصادی ایجاد می کنند، اما عزت یک ملت چیز دیگری است و ما عزت و غرور خود را برای چیزی کم ارزش تر نمی فروشیم.