شب یلدا، بلندترین شب سال، یکی از مهم ترین جشن های ایرانی است که ریشه در فرهنگ و تاریخ کهن این سرزمین دارد. این شب که مصادف با آخرین شب پاییز و آغاز زمستان است، با آیین ها و سنت های متنوعی در نقاط مختلف ایران برگزار می شود و همچنان جایگاه ویژه ای در زندگی ایرانیان دارد.

- شب یلدا یا شب چله، یکی از کهن ترین جشن های ایرانی است که ریشه های آن به دوران هخامنشیان و حتی پیش تر به آیین های آریایی و مهرپرستی بازمی گردد.

- در آیین مهر، یلدا زمان تولد ایزد مهر (میترا)، خدای نور و پیمان، به شمار می رفت. این شب نقطه اوج تاریکی و آغاز پیروزی نور بر ظلمت بود.

- واژه یلدا از زبان سریانی گرفته شده و به معنای زایش یا تولد است.

- ایرانیان باستان در این شب آتش می افروختند و تا سپیده دم بیدار می ماندند تا به خورشید در غلبه بر تاریکی یاری رسانند.

- گردهمایی های خانوادگی و اجتماعی نمادی از اتحاد و همبستگی بود.

- خوراکی هایی مانند انار و هندوانه به عنوان نمادهای باروری و خورشید مصرف می شدند.

- با ورود اسلام، این جشن همچنان ادامه یافت اما رنگ و بوی تازه ای گرفت.

- در کنار آیین های کهن، خواندن قرآن، دعا و بعدها فال حافظ به سنت های یلدا افزوده شد.

- خانواده ها در خانه بزرگ ترها گرد هم می آیند و تا نیمه شب بیدار می مانند.

- سفره یلدا با میوه های زمستانی، آجیل و شیرینی های سنتی گسترده می شود.

- فال حافظ و قصه گویی بزرگ ترها همچنان بخش جدانشدنی این شب است.

- در برخی مناطق، داماد برای عروس شب چره یا هدایای یلدا می فرستد.

- در دنیای مدرن، حتی از طریق شبکه های اجتماعی و تماس های تصویری، ایرانیان دور از وطن نیز این شب را جشن می گیرند.

- انار: نماد شادی و باروری.

- هندوانه: نشانه سلامتی و طول عمر.

- آجیل مشکل گشا: ترکیبی از خشکبار برای برکت و رفع مشکلات.

- فال حافظ: خواندن اشعار حافظ و گرفتن فال از دیوان او.

- قصه گویی بزرگان: بازگویی داستان ها و خاطرات قدیمی برای جوان ترها.

- شاهنامه خوانی: در بسیاری از مناطق، خواندن شاهنامه بخشی از شب یلداست که حس حماسه و افتخار ملی را زنده می کند.

- گردهمایی خانوادگی: نماد صمیمیت و همبستگی.

- آتش افروزی و گردهم آیی خانوادگی: در گذشته روشن کردن آتش نمادی از خورشید و نیروی زندگی بود. امروز نیز نشستن دور کرسی یا بخاری ادامه همان سنت کهن است.

- قصه گویی و مثل گویی: بزرگ ترها داستان ها، افسانه ها و مثل های قدیمی را نقل می کنند.

- چیدمان سفره یلدا: سفره یلدا تنها مجموعه ای از خوراکی ها نیست؛ بلکه نمادی از امید، برکت و روشنایی است.

یلدا نماد غلبه روشنایی بر تاریکی است. پس از این شب، روزها بلندتر می شوند و امید به روشنایی و زندگی بیشتر در دل ها زنده می شود. این جشن از گذشته تا امروز، پلی میان سنت های باستانی و زندگی مدرن ایرانیان بوده و همچنان به عنوان میراث فرهنگی زنده باقی مانده است.