در سال های اخیر، سلبریتی هایی مانند بلا حدید، به ویژه به دلیل پیوند هویتی و خانوادگی با خاورمیانه، نقش مهمی در معرفی تصویری تازه از میراث و سبک زندگی شرقی ایفا کرده اند. حضور فرش، گلاب، بافت های سنتی، خوراکی ها و عناصر کوچک اما نمادین از فرهنگ های منطقه ای در تصاویر آن ها، غالباً به عنوان نوعی مُد فرهنگی دیده می شود اما پشت این مُد یک حقیقت عمیق تر نهفته است، این که فرهنگ ها، وقتی از مرزهای محلی عبور می کنند و در زندگی چهره های جهانی جا می گیرند، در واقع وارد مرحله ای تازه از زندگی و تداوم می شوند.

اما واقعاً این حضور چه معنایی دارد؟ آیا دیدن فرش ایرانی، گلاب، شیرینی یا الگوهای شرقی در خانه و زندگی چهره هایی مانند بلا حدید، بیانگر اثرگذاری فرهنگ ایران است؟ و مهم تر از آن، آیا این دیده شدن ها کمکی به حفظ و تقویت میراث فرهنگی و عناصر ناملموس ایرانی در جغرافیایی گسترده تر می کند؟

بر اساس تعریف یونسکو، میراث ناملموس به مجموعه ای از آداب، مهارت ها، هنرهای سنتی، آیین ها، روش های تولید و روایت هایی گفته می شود که از نسل های پیش به ما رسیده و همچنان در زندگی امروز نقش دارند. این میراث، برخلاف آثار تاریخی، جسم و کالبد ثابتی ندارد؛ بلکه در رفتارها، مهارت ها، تجربه های روزمره و اشیای ساخته شده با دست انسان حضور می یابد.

به همین دلیل، یک فرش ایرانی فقط یک شیء فیزیکی نیست، بلکه حاصل ده ها نسل تجربه بافت، رنگ رزی، نقش پردازی و قصه گویی بصری است. فرش حامل حافظه است؛ حافظه ای که در تار و پود آن ذخیره شده و روایت زندگی مردمانی را بازگو می کند که با مهارت و صبر آن را ساخته اند.

بنابراین وقتی فرش ایرانی در تصویر یک چهره یا شخصیت جهانی ظاهر می شود، در واقع تاریخ و فرهنگ و هنر ایرانی است که به شکلی غیر مستقیم اما قدرتمند به جهان معرفی می شود.

در واقع، وقتی یک سلبریتی بین المللی در خانه اش از فرش دستباف، ظروف سنتی، گلاب ایرانی یا بازی ایی مثل تخته نرد استفاده می کند، این استفاده تنها چیدمان یا دکور نیست، بلکه تداوم میراث ناملموس و میراث فرهنگی در مقیاس جهانی است. این نوع دیده شدن باعث می شود مهارت ها و سنت هایی که شاید در داخل کشور به تدریج کم رنگ و یا دچار چالش شده اند، دوباره مورد توجه قرار بگیرند و برای مخاطب جهانی که به دنبال تجربه های متفاوت و اصیل است، معنا و جذابیت پیدا کنند.

بیشتر سلبریتی ها برای ساختن تصویر عمومی خود، عناصری را انتخاب می کنند که حامل معنا باشند. حضور نمادهای ایرانی یا خاورمیانه ای معمولاً به دلیل انتقال حس گرما، اصالت، ریشه داری و پیوند با فرهنگ های قدیمی است، حتی اگر نام ایران مستقیماً برده نشود.

طبیعی است که کاربران ایرانی، در واکنش به چنین پست هایی، موجی از شادی، غرور یا هیجان نشان می دهند. این واکنش ها هرچند احساسی و کوتاه مدت اند، اما ریشه شان در یک نیاز واقعی تر است؛ نیاز به دیده شدن در سطح جهانی و شنیده شدن نام ایران در فضایی غیر سیاسی و غیر خبری. در جهانی که تصویر ایران در رسانه های بین المللی اغلب محدود یا سیاسی بوده، دیدن نشانه های زیبا از فرهنگ غنی ایرانی در زندگی یک چهره جهانی، احساس باورپذیرتری از دیده شدن و شنیده شدن ایجاد می کند.

نمادهایی مثل فرش، گلاب یا شیرینی، برای بسیاری یادآور خانه های قدیمی، مهمانی ها، سفره های سنتی و خاطرات خانوادگی ایرانی است. وقتی این نشانه ها در خانه یک چهره معروف دیده می شوند، نوعی غرور فرهنگی در میان ایرانی ها شکل می گیرد.

در دنیایی که فرهنگ ها به سرعت درهم می آمیزند، هر نماد اصیلی که از ایران دیده شود، برای مردم حکم یادآوری ریشه ها و هویت دارد، انگار فرهنگی که در معرض فرسایش بوده، دوباره خود را در سطح جهانی به نمایش گذاشته است.

اما نکته مهم این است که این هیجان مقطعی، اگر به درستی مدیریت شود، می تواند تبدیل به حرکتی بلندمدت در جهت حفظ میراث فرهنگی و تقویت برند ایران شود. فرهنگ برخلاف سیاست، می تواند بدون هجمه و مرزبندی، از دل خانه ها و زندگی روزمره سر درآورد و میان مردم جهان ارتباط برقرار کند. این همان نقطه ای است که میراث ناملموس بیشترین قدرت خود را نشان می دهد.

با همه این ها، واقعیت اقتصادی و تجاری این عناصر فرهنگی چیز دیگری است؛ درست در زمانی که نمادهای ایرانی در خانه سلبریتی ها و شخصیت های بین المللی دیده می شود، در داخل کشور، صادرات فرش ایرانی کاهش یافته و بخش بزرگی از بازار سنتی آن آسیب دیده است.

تخته نرد، به عنوان یکی از صنایع دستی ریشه دار، مدت ها در فهرست کالاهای ممنوعه صادرات بود و به تازگی این ممنوعیت برداشته شده است.

گلاب ایرانی، با وجود کیفیت ممتاز و سهم بالا در بازار جهانی، در سال های اخیر تحت فشار رقابت با کشورهای عربی برای ثبت جهانی قرار گرفته است.

بسیاری از محصولات صنایع دستی به دلیل تحریم، هزینه حمل ونقل و نبود سیاست پایدار در بازاریابی جهانی، توان رقابت بین المللی ندارند.

این تناقض یعنی، ایرانی ترین نمادها در زیست سلبریتی ها و چهره های جهانی دیده می شوند، اما تولیدکننده ایرانی هنوز برای خروج از مرزهای اقتصادی کشور با مشکل مواجه است.

به هر روی، همین تناقض ها می تواند به فرصت تبدیل شود. وقتی فرش یا گلاب یا صنایع دستی ایرانی در حال ورود به سبک زندگی چهره های جهانی است، یعنی بازار جهانی هنوز ظرفیت بالایی برای این محصولات دارد، و ما با جهانی مواجهیم که به دنبال اصالت، داستان، دست ساز بودن و میراث پایدار است و ایران دقیقاً از همین ها سرشار است.

اگر در سیاست های فرهنگی و اقتصادی کشور، این واقعیت درک شود، می توان از موج توجه به فرهنگ ایرانی در شبکه های اجتماعی استفاده کرد، صادرات کالاهای فرهنگی را تقویت کرد، برند ایرانی را جهانی کرد و مهم تر از همه، رابطه مردم با میراث ناملموس شان را تقویت کرد؛ زیرا هرچه مردم ببینند که میراث شان در جهان ارزشمند است، نسبت به حفظ آن کوشاتر می شوند.

پست بلا حدید شاید در ظاهر فقط یک تصویر ساده باشد، اما برای کشوری مثل ایران که سرشار از میراث معنوی، صنایع دستی، هنر و نمادهای فرهنگی است، می تواند فرصتی نمادین و قابل تأمل باشد.

اگر این فرصت درست دیده و تحلیل شود، می توان گفت که حضور نمادهای ایرانی در زندگی چهره های بین المللی نه فقط یک موج هیجانی در شبکه های اجتماعی، بلکه نشانه ای است از امکان و ضرورت بازخوانی، حفظ و تقویت میراث فرهنگی ایران در سطح جهانی.