کالابرگ الکترونیک | با نزدیک‌شدن به میانه آذر 1404، دوباره این پرسش در میان خانواده‌های مشمول یارانه تکرار می‌شود که «آیا کالابرگ مرحله پنجم امشب پرداخت می‌شود؟» و «اعتبار خرید کالا چه زمانی به کارت سرپرستان خانوار اضافه خواهد شد؟».
بر اساس اطلاعات رسمی منتشرشده از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مرحله پنجم طرح کالابرگ الکترونیکی از ابتدای و به‌طور مشخص در هفته دوم آذرماه 1404 آغاز می‌شود و پرداخت اعتبارات، به‌صورت تدریجی و مرحله‌بندی شده برای دهک‌های مختلف انجام خواهد شد.

به این معنا که برای بخشی از خانوارهای دهک‌های اول تا سوم، اعتبار خرید در همین روزها و شب‌ها شارژ می‌شود و دهک‌های چهارم تا هفتم نیز حدود دو هفته بعد به طور کامل زیر پوشش مرحله پنجم قرار می‌گیرند. در نتیجه، پاسخ دقیق به این سؤال که «امشب» برای همه واریز می‌شود یا نه، این است:
نه برای همه، اما برای گروهی از دهک‌های اول تا سوم، روند شارژ اعتبار از همین روزها آغاز شده و ادامه می‌یابد و دهک‌های چهارم تا هفتم با فاصله زمانی کوتاه در نوبت قرار دارند.

در ادامه، جزییات کامل مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی، زمان و نحوه واریز، ترکیب سبد کالا، فروشگاه‌های طرف قرارداد و تفاوت این مرحله با مراحل قبلی را بررسی می‌کنیم.

یکی از مهم‌ترین پرسش‌های مردم در روزهای اخیر، زمان دقیق شروع پرداخت مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی است.
بر اساس اعلام رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مرحله پنجم از هفته دوم آذر 1404 فعال می‌شود و پرداخت‌ها به صورت زیر انجام خواهد شد:

در گام نخست، دهک‌های اول تا سوم به‌عنوان گروه هدف اصلی، هر نفر 500 هزار تومان اعتبار خرید کالا دریافت می‌کنند.

حدود دو هفته بعد، دهک‌های چهارم تا هفتم نیز وارد طرح شده و هر نفر 350 هزار تومان اعتبار خرید دریافت خواهد کرد.

به این ترتیب، برای پاسخ به سؤال «آیا مرحله پنجم امشب پرداخت می‌شود؟» باید گفت:
اگر در دهک‌های اول تا سوم هستید، در بازه آغازین هفته دوم آذر و روزهای بعد از آن، به تدریج اعتبار کالابرگ برای شما شارژ می‌شود. فرآیند واریز، یک‌شبه و هم‌زمان برای همه کشور نیست، اما در همین بازه زمانی کوتاه، اعتبار مرحله پنجم بر روی کارت‌های سرپرستان دهک‌های هدف قابل استفاده خواهد بود.

طرح کالابرگ الکترونیکی، در اصل نسخه جدید و دیجیتالی‌شده نظام کوپن و کوپن الکترونیک است که با هدف هدفمند کردن یارانه‌ها و تقویت قدرت خرید دهک‌های پایین درآمدی طراحی شده است.
به جای پرداخت یارانه نقدی که ممکن است صرف هر نوع هزینه‌ای شود، دولت در این طرح تلاش کرده است یارانه را به شکل اعتبار خرید کالاهای اساسی در اختیار خانوارها قرار دهد.

تا پیش از مرحله پنجم، چهار مرحله از اجرای این طرح در چند استان و سپس به‌صورت سراسری انجام شده و اکنون، مرحله پنجم با تغییراتی در سبد کالا، سطح تخفیف و نحوه تخصیص اعتبار در حال آغاز است.

مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی چند تفاوت جدی با مراحل قبلی دارد:

هدفمندتر شدن یارانه
با حذف یا کاهش یارانه نقدی دهک‌های پردرآمد، منابع بیشتری برای دهک‌های پایین در نظر گرفته شده است. دهک‌های 1 تا 3 بیشترین میزان اعتبار را دریافت می‌کنند.

تنوع بیشتر سبد کالایی
سبد کالای مرحله پنجم دیگر فقط شامل چند قلم سنتی نیست و کالاهای پروتیینی متنوع‌تری به آن اضافه شده است.

اجرای دو الگوی متفاوت تخصیص اعتبار
در این مرحله، دو مدل اصلی برای نحوه استفاده از کالابرگ الکترونیکی در نظر گرفته شده که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارد.

در الگوی نخست، که تا حد زیادی شبیه همان شیوه‌ای است که مردم تجربه کرده‌اند، شرایط به این صورت است:

هر فرد در دهک‌های هدف، 500 هزار تومان اعتبار خرید دریافت می‌کند.

این اعتبار فقط برای خرید 11 قلم کالای اساسی قابل استفاده است.

قیمت این کالاها بر اساس قیمت مصوب تعیین می‌شود.

دولت وعده داده است که حداقل 20 درصد تخفیف روی این کالاها اعمال شود.

برای نمونه، اگر قیمت مصوب یک کیلو برنج 70 هزار تومان باشد، خانواده مشمول می‌تواند آن را با حدود 20 درصد تخفیف یعنی در حدود 56 هزار تومان تهیه کند. در نتیجه، اعتبار 500 هزار تومانی در عمل قدرت خرید بیشتری نسبت به رقم اسمی خود خواهد داشت.

در الگوی دوم، آزادی عمل سرپرست خانوار کمی بیشتر است. در این مدل:

اعتبار به‌شکل شناخته‌شده فعلی در اختیار سرپرست خانوار قرار می‌گیرد.

خانواده می‌تواند از میان 11 قلم کالای مصوب، کالاهای مورد نیاز خود را انتخاب کند.

محدودیتی در انتخاب فروشگاه زنجیره‌ای (از میان فروشگاه‌های طرف قرارداد) وجود ندارد.

اعتبار مستقیماً به حساب یارانه‌ای خانواده متصل است و انتخاب نهایی با مصرف‌کننده است.

دولت می‌گوید هر دو الگو از نظر ساختار کلی شبیه‌اند، اما تفاوت در نحوه تخصیص و انعطاف در استفاده می‌تواند رفتار خرید خانوارها را تغییر دهد.

کالابرگ الکترونیکی؛ نظر وزارت رفاه و نقش آزمون عملیاتی

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تأکید کرده است که نسخه نهایی شیوه اجرا پس از جمع‌بندی نظرات کارشناسان و بررسی بازخورد مردم تعیین خواهد شد.
به گفته او، قبل از اجرای کامل و سراسری مرحله پنجم، آزمون عملیاتی شیوه‌های مختلف در برخی مناطق و میان گروه‌های هدف انجام می‌شود تا نقاط ضعف و قوت هر روش مشخص شود.

این مدل آزمون و خطا به دولت کمک می‌کند تا پیش از اجرای نهایی، از بروز اشکالات گسترده جلوگیری کند و تجربه مردم در استفاده از کالابرگ الکترونیکی را بهبود بخشد.

مبلغ اعتبار کالابرگ الکترونیکی در مرحله پنجم؛ دهک به دهک

بر اساس اطلاع‌رسانی رسمی، میزان اعتبار تخصیص‌یافته در مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی به صورت زیر است:

دهک‌های اول تا سوم:
هر نفر 500 هزار تومان اعتبار خرید کالاهای اساسی

دهک‌های چهارم تا هفتم:
هر نفر 350 هزار تومان اعتبار خرید کالاهای اساسی

این اعتبار فقط برای خرید کالاهای تعریف‌شده در سبد کالابرگ الکترونیکی قابل استفاده است و امکان نقد کردن آن وجود ندارد.

سبد کالای کالابرگ الکترونیکی در مرحله پنجم؛ تنوع بیشتر، پروتیین قوی‌تر

یکی از مهم‌ترین تغییرات مرحله پنجم، اصلاح ترکیب سبد کالای مشمول کالابرگ الکترونیکی است. تا پیش از این، تمرکز بیشتر بر اقلام سنتی مانند:

برنج

روغن

ماکارونی

قند و شکر

لبنیات (شیر، پنیر، ماست)

گوشت مرغ

تخم‌مرغ

بود. اما در مرحله پنجم، دولت با هدف بهبود وضعیت تغذیه خانوارهای کم‌درآمد و افزایش تنوع پروتیینی، کالاهای جدیدی را به سبد اضافه کرده است؛ از جمله:

گوشت بوقلمون

بلدرچین

ماهی

میگو

کارشناسان تغذیه معتقدند اضافه شدن این منابع پروتیینی متنوع، اگر با قیمت مناسب و تخفیف واقعی همراه باشد، می‌تواند در میان‌مدت به بهبود کیفیت تغذیه و سلامت دهک‌های پایین کمک کند.

فروشگاه‌های طرف قرارداد کالابرگ الکترونیکی در مرحله پنجم

برای اجرای مرحله پنجم، شبکه گسترده‌ای از فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تعاونی‌ها و خواروبارفروشی‌های متصل به سامانه کالابرگ در سراسر کشور فعال هستند.
مهم‌ترین فروشگاه‌های طرف قرارداد عبارت‌اند از:

1) افق کوروش
2) اتکا
3) رفاه
4) جانبو
5) دیلی مارکت
6) گندم
7) محسن
8) مینومارت
9) هایپراستار
10) هایپر فامیلی
11) هفت
12) وال مارکت
13) شهروند
14) ترنج مارکت
15) یاس مارکت
16) خانه و خانواده
17) سپه
18) خواروبارفروشی‌های منتخب متصل به سامانه کالابرگ
19) فروشگاه‌های روستایی تعاون
20) فروشگاه‌های اتحادیه تعاونی روستایی

در مجموع، بیش از 12 هزار فروشگاه در سراسر کشور به سامانه کالابرگ متصل هستند و امکان استفاده از اعتبار کالابرگ الکترونیکی را برای خانوارهای مشمول فراهم می‌کنند. این گستردگی، دسترسی آسان‌تر دهک‌های هدف به کالاهای اساسی را تضمین می‌کند.

کالابرگ الکترونیکی بهتر از یارانه نقدی است؟

یکی از بحث‌های مهم در فضای عمومی این است که آیا کالابرگ الکترونیکی نسبت به یارانه نقدی، برای خانوارهای کم‌درآمد مفیدتر است یا خیر.
موافقان کالابرگ الکترونیکی می‌گویند:

یارانه به شکل واقعی صرف خرید کالاهای اساسی می‌شود.

تخفیف 20 درصدی باعث می‌شود قدرت خرید واقعی خانواده‌ها افزایش یابد.

احتمال استفاده یارانه برای هزینه‌های غیرضروری کاهش می‌یابد.

در مقابل، برخی منتقدان معتقدند:

محدود بودن سبد کالایی، آزادی انتخاب خانوار را کاهش می‌دهد.

همه خانوارها به فروشگاه‌های زنجیره‌ای دسترسی یکسان ندارند.

در شرایط تورمی، تثبیت قیمت کالابرگ دشوار است.

مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی تا حدی تلاش دارد با تنوع کالاها و شبکه گسترده فروشگاهی، این انتقادات را کاهش دهد.

پرسش‌های پرتکرار درباره کالابرگ الکترونیکی مرحله پنجم

در این بخش، چند سؤال مهم و پرتکرار مردم را مرور می‌کنیم:

طبق اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مرحله پنجم از هفته دوم آذر 1404 آغاز می‌شود. دهک‌های اول تا سوم در گام نخست اعتبار را دریافت می‌کنند و دهک‌های چهارم تا هفتم حدود دو هفته بعد مشمول می‌شوند.

خیر. واریز به صورت تدریجی و مرحله‌ای است. ممکن است برای بخشی از دهک‌های اول تا سوم در همین شب‌ها و روزها اعتبار شارژ شود، اما پرداخت برای همه مشمولان در یک شب انجام نمی‌شود.

برای دهک‌های اول تا سوم، 500 هزار تومان به ازای هر نفر و برای دهک‌های چهارم تا هفتم، 350 هزار تومان به ازای هر نفر اعتبار در نظر گرفته شده است.

اعتبار فقط در فروشگاه‌های طرف قرارداد و صرفاً برای خرید کالاهای تعریف‌شده در سبد کالابرگ الکترونیکی قابل استفاده است. خرید دیگر اقلام غیرمجاز با این اعتبار امکان‌پذیر نیست.

خیر. اعتبار تنها به‌صورت غیرنقدی و برای خرید کالاهای اساسی اختصاص داده شده و قابل برداشت نقدی نیست.

در کنار فروشگاه‌های بزرگ، خواروبارفروشی‌های منتخب و فروشگاه‌های روستایی تعاونی نیز به سامانه کالابرگ متصل شده‌اند تا دسترسی در مناطق روستایی و کم‌برخوردار تسهیل شود.

جمع‌بندی فردانیوز

مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی، یکی از مهم‌ترین حلقه‌های زنجیره سیاست حمایتی دولت در سال 1404 است. بر اساس آنچه تاکنون اعلام شده:

کالابرگ مرحله پنجم از هفته دوم آذر 1404 آغاز می‌شود.

دهک‌های اول تا سوم ابتدا 500 هزار تومان اعتبار دریافت می‌کنند.

دهک‌های چهارم تا هفتم نیز در گام بعدی 350 هزار تومان اعتبار خواهند گرفت.

سبد کالایی با افزودن اقلام پروتیینی متنوع، غنی‌تر شده است.

شبکه بیش از 12 هزار فروشگاه طرف قرارداد، دسترسی به کالا را تسهیل می‌کند.

بنابراین، پاسخ نهایی به پرسش «کالابرگ مرحله پنجم امشب پرداخت می‌شود؟» این است که پرداخت‌ها آغاز شده یا در شُرُف آغاز است، اما برای همه دهک‌ها هم‌زمان و در یک شب انجام نمی‌شود و بهتر است مشمولان، اطلاعیه‌های رسمی وزارت تعاون و سامانه کالابرگ الکترونیکی را به‌طور مستمر دنبال کنند.