به گزارش پارسینه ؛ در سیاست گذاری چین، تغییر یک واژه می تواند معنای یک چرخش بزرگ را داشته باشد. پکن در برنامه های پنج ساله گذشته همواره بر پیشبرد محتاطانه بین المللی سازی یوان تأکید می کرد؛ اما در پیش نویس برنامه توسعه 2026 تا 2030 که اخیرا منتشر شد، واژه محتاطانه حذف شده است. این تغییر کوچک، نشانه ای روشن از جسورانه تر شدن استراتژی ارزی چین است؛ هرچند محدودیت های سنگین بر جریان سرمایه همچنان مانع اصلی تحقق کامل این برنامه به شمار می رود.

با وجود آن که اقتصاد 20 تریلیون دلاری چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است، یوان هنوز تنها پنجمین ارز پرمعامله محسوب می شود. طبق گزارش بانک تسویه حساب های بین المللی، سهم یوان از معاملات جهانی در سال گذشته به 8.5 درصد رسیده؛ رقمی که در سال 2022 برابر با 7 درصد بود. این افزایش حاصل سیاست های تدریجی پکن، از جمله گسترش خطوط سوآپ ارزی با سایر بانک های مرکزی است.

اکنون تمرکز سیاست گذاران چینی به طور مشخص بر تسویه تجاری قرار گرفته؛ حوزه ای که چین با در اختیار داشتن حدود 15 درصد از 33 تریلیون دلار تجارت جهانی، نفوذ قابل توجهی در آن دارد. گزارش های منتشرشده در رسانه های چینی نشان می دهد صنعت فولاد چین از ماه اکتبر خرید دلاری سنگ آهن از شرکت استرالیایی BHP را متوقف کرده و خواستار تسویه 30 درصد از معاملات با یوان شده است. این تغییر تنها یک تصمیم تجاری نیست؛ بلکه بخشی از رویکرد تازه پکن برای اجبار تدریجی شرکای تجاری به پذیرش یوان است.

در نمونه مشابه دیگر نیز شرکت Nexperia تولیدکننده تراشه اکنون اعلام کرده که تمامی فروش های خود به توزیع کنندگان داخلی باید با یوان انجام شود. این اقدامات نشان می دهد که چین در حال استفاده فعال از قدرت تقاضای بازار داخلی برای تقویت جایگاه ارزی خود است.

داده های رسمی بانک مرکزی چین نیز از این تغییر مسیر حمایت می کند. بر اساس گزارش جدید، در سال گذشته 12.4 تریلیون یوان از تجارت خارجی چین معادل حدود 27 درصد کل تجارت به یوان انجام شده است. اگر تنها 30 درصد واردات سنگ آهن از BHP به یوان تسویه شود، سالانه حدود 39 میلیارد دلار به حجم تراکنش های یوانی افزوده خواهد شد.

رهبران چین اکنون با یک فرصت کم سابقه روبه رو هستند؛ جایی که بی ثباتی در سیاست تجاری دولت ترامپ، کسری بودجه سنگین آمریکا و فشارهای سیاسی بر فدرال رزرو، همگی پایه های قدرت دلار را تضعیف کرده اند. در حالی که ارزش دلار از ابتدای سال هفت درصد سقوط کرده که بدترین عملکرد از سال 1973 تاکنون است، یوانِ تحت مدیریت پکن به بالاترین سطح خود از زمان انتخاب دوباره ترامپ رسیده و موقعیت جدیدی برای نقش آفرینی بین المللی به دست آورده است.

چین در این مقطع زمانی با سرعتی بی سابقه در مسیر بین المللی سازی یوان را پیش می برد. نخستین انگیزه، کاهش وابستگی به دلار است. تجربه سال های اخیر نشان داده فشارهای ژئوپلیتیک، تحریم های مالی و استفاده ابزاری واشنگتن از شبکه دلار، ریسکی راهبردی برای کشورهایی است که به تجارت خارجی متکی هستند. پکن نمی خواهد در نقطه ای قرار گیرد که یک تصمیم سیاسی در آمریکا بتواند جریان تجارت و سرمایه آن را مختل کند.

عامل دوم، بی ثباتی رو به افزایش بازارهای غربی است؛ از جمله نوسانات گسترده در بازار اوراق خزانه داری آمریکا. چین به دنبال ایجاد یک سپرده امن آسیایی است؛ جایگاهی که بتواند بخشی از سرمایه و تجارت منطقه ای را از ریسک های بازارهای مالی غرب جدا کند.

سوم، چین می کوشد با تقویت نقش یوان، ابزارهای جدید نفوذ مالی در مناطق کلیدی (کمربند و جاده، آسیای مرکزی، آفریقا و آمریکای لاتین) ایجاد کند.

با وجود این تحولات، پکن همچنان تأکید می کند که هدفش جایگزینی دلار یا ساختن یوانِ سرخ به عنوان رقیب مستقیم آن نیست. محدودیت های سختگیرانه بر جریان ورودی و خروجی سرمایه نیز نشان می دهد که چین فعلاً قصد ندارد کنترل مالی را رها کند؛ موضوعی که بزرگ ترین مانع در مسیر جهانی شدن کامل یوان محسوب می شود.

با وجود پیشرفت ها، چین با چند مانع اساسی روبه روست. مهم ترین آن ها کنترل سرمایه است. بسیاری از بازیگران مالی جهانی هنوز یوان را ارزی نمی دانند که بتوان آزادانه آن را جابه جا کرد یا در دارایی های بلندمدت سرمایه گذاری سنگین انجام داد. دوم، اعتماد بین المللی نسبت به شفافیت اقتصادی و عملکرد نهادهای مالی چین هنوز به سطحی که برای ارزهای جهانی لازم است نرسیده است.

در کنار این ها، رقابت با دلار و یورو آسان نیست؛ زیرا این ارزها پشتوانه بازارهای بسیار عمیق و نقدشونده دارند، در حالی که بازارهای مالی چین هنوز محدودیت های ساختاری جدی دارند. همچنین در برخی کشورها، فشارهای سیاسی آمریکا برای جلوگیری از گسترش استفاده از یوان همچنان وجود دارد.

این روند برای کشورهایی که به دنبال کاهش وابستگی به دلار هستند جذاب است. برزیل و روسیه که در سال گذشته به ترتیب 31 میلیارد دلار سویا و 50 میلیارد دلار نفت خام به چین فروخته اند، از مشتریان بالقوه این تغییر محسوب می شوند

برای اقتصاد جهانی، این روند به معنای کاهش تک قطبی بودن نظام مالی و افزایش رقابت ارزی است. برای کشورهایی که تحت فشار تحریم یا محدودیت های مالی غرب هستند، استفاده از یوان فرصت مهمی برای متنوع سازی ساختار ارزی و کاهش ریسک های دلاری است.

برای ایران، این تحول می تواند امکان افزایش تجارت غیر دلاری، فاینانس پروژه ها، و اتصال بهتر به زنجیره ارزش آسیایی را فراهم کند. اگر تهران سیاست ارزی خود را با این روند هماهنگ کند، می تواند از ابزارهای جدید مالی چین بهره مند شود.

در مجموع، چین با برداشتن قید محتاطانه ، عملاً نشان داده که بازی جدیدی آغاز شده است؛ بازی ای که ممکن است آینده نظم پولی جهان را دگرگون کند.