به گزارش پارسینه ؛ مشروح مصاحبه سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با برنامه مع موسی الفرعی به شرح ذیل است:

مجری: شما به تازگی سفری به مسقط داشتید؛ این سفر در شرایطی انجام شد که تعداد زیادی از وزرای کشورهای دیگر نیز در اینجا حضور داشتند. این بار در مسقط چه چیزی در حال شکل گیری است؟

عراقچی: نشست امروز در مسقط از نظر من نشستی بسیار مهم و بسیار جالب درباره موضوع میانجی گری بود. سلطنت عمان امروز به عنوان کشوری شناخته می شود که در عرصه میانجی گری بین کشورها وزن و صدای مهمی دارد.

این یک سنت دیپلماتیک مهم و ریشه دار است که عمان سال هاست آن را دنبال می کند. جمهوری اسلامی ایران نیز از جمله کشورهایی بوده که از این ظرفیت عمان بهره مند شده است. ما در سال 2010 گفت وگوهایی را با طرف آمریکایی در عمان آغاز کردیم که به صورت پنهانی و غیرعلنی برگزار می شد. آن گفت وگوها به آغاز مذاکرات مربوط به برنامه جامع اقدام مشترک منجر شد و نتیجه آن، شروع مذاکرات رسمی بر سر برجام بود. این روند در نهایت به حصول توافق انجامید.

سال گذشته نیز عمان دوباره نقش میانجی میان ایران و آمریکا را بر عهده گرفت. عمان مدیریت مذاکرات غیرمستقیم بین دو طرف را برعهده داشت. اما این بار، متأسفانه نتیجه موفقی حاصل نشد. پس از پنج دور مذاکره، در حالی که برای دور ششم آماده می شدیم، طرف آمریکایی مسیر دیپلماتیک و تلاش های میانجی گرانه را نقض کرد.

امروز نیز با هماهنگی یک مؤسسه نروژی و چند مؤسسه اروپایی دیگر، نشستی در عمان ویژه موضوع میانجی گری برگزار شد. در این نشست تبادل تجربیات میان کشورهای مختلف در این زمینه انجام شد. به نظر من بحث ها بسیار سودمند بود؛ محور آن نیز این واقعیت بود که حقوق بین الملل و نظام های بین المللی، متأسفانه تحت تأثیر گرایش آمریکا به استفاده از زور در روابط بین الملل قرار گرفته اند.

به این ترتیب، روابط بین الملل از حالت مبتنی بر قانون، به روابطی مبتنی بر زور تغییر یافته اند. این موضوع در مداخلات نظامیِ دلخواه و اجرای عملیات ترور در هر نقطه ای که اراده کنند، آشکار است. آنچه امروز شاهد هستیم موجب نگرانی جدی جهانی شده است. به گمان من، این موضوع، محور اصلی بحث های امروز بود.

مجری: آیا این بدان معناست که اکنون بار دیگر باب میانجی گری میان ایران و طرف های دیگر در حال گشوده شدن است؟

عراقچی: باب مذاکره و میانجی گری همیشه باز است و این امکان در هر زمان وجود دارد، مشروط بر آنکه قواعد رعایت شود. اصل نخست دیپلماسی و مذاکره این است که دو طرف با نیت واقعی برای تبادل منصفانه و برابر به میز مذاکره بیایند. اما اگر هدف یکی از طرفین تحمیل خواسته های خود باشد، چنین مذاکره ای شکل نمی گیرد و ثمری ندارد.

علت اصلی مشکل در روابط ایران و آمریکا، که مانع آغاز مذاکرات در حال حاضر است، رویکرد آمریکا مبتنی بر تحمیل خواسته ها و زیادی خواهی های آن است. متأسفانه ما بارها این رفتار را در تعاملاتمان با آنها دیده ایم. اگر طرف آمریکایی آمادگی خود را برای یک توافق عادلانه و متوازن، مبتنی بر منافع متقابل نشان دهد، جمهوری اسلامی ایران قطعاً موضوع را بررسی خواهد کرد. ما هیچ گاه میز مذاکره را ترک نکرده ایم، زیرا دیپلماسی جزیی اصیل از رویکرد و اصول ما است.

مجری: تفاوت میان مذاکرات 2010 و مذاکرات اخیر در مسقط چیست؟ در 2010 مذاکرات محرمانه بود و چیزی منتشر نشد، اما مذاکرات اخیر علنی و با جزییات اعلام شد. همان طور که همیشه گفته می شود و شما بهتر می دانید: کارهایتان را در پنهان انجام دهید . چرا مذاکرات اخیر علنی بود؟ آیا همین علنی بودن باعث نتیجه نگرفتن آن شد؟

عراقچی: عدم موفقیت مذاکرات امسال به دلیل علنی بودنشان نبود، بلکه به دلیل طمع و زیاده خواهی آمریکا بود. در سال 2010 مذاکرات پنهانی آغاز شد و سپس علنی شد و به مذاکرات میان آمریکا و 1+5 تبدیل شد. این روند در 2015 به توافق انجامید. مذاکرات اخیر نیز می توانست همان مسیر را طی کند؛ گفت وگوها غیرمستقیم آغاز شد و اگر مسیر درست و متوازنی دنبال می شد، امکان رسیدن به توافق وجود داشت.

مشکل اصلی مذاکرات سال جاری ـ که موجب ناکامی آنها شد ـ گرایش آمریکا به تحمیل خواسته هایش بود؛ آنها با سیاست غنی سازیِ صفر وارد مذاکره شدند. ما از ابتدا گفتیم چنین چیزی ممکن نیست و باید به راه حلی میانه رسید. هیچ کشوری را نمی توان از حق مشروعش محروم کرد؛ البته می توان شفافیت و اعتمادسازی را مطالبه کرد و ما آماده آن هستیم. اما چشم پوشی از حقوق اساسی مان هرگز مطرح نیست.

بنابراین تنها راه، رسیدن به راه حلی متوازن است که منافع همه طرف ها را در نظر بگیرد. من آن روزها جمله ای گفتم که امروز هم تکرار می کنم: اگر غنی سازی صفر می خواهید، توافقی میان ما نخواهد بود . اما اگر بمبِ صفر می خواهید، ما توافق خواهیم کرد و امکان دستیابی به توافق کاملاً وجود دارد. با این حال، معتقدم برخی عوامل در داخل آمریکا نمی خواستند که این مذاکرات به نتیجه برسد و همین باعث شد که مذاکرات به نتیجه نرسد.

مجری: بر اساس اطلاعات برخی از حاضران در آن مذاکرات، گفته شده که شما به توافقات پیشرفته و نزدیک به یک تفاهم رسیده بودید، به گونه ای که جلسه پیش از حمله به تهران، در آستانه اعلام توافق بود. آیا موضوع غنی سازی علت آن حمله نبود؟

عراقچی: ما خیلی به توافق نزدیک بودیم و در پنج دور مذاکرات به میانجی گری عمان، راه حل های متعددی بررسی شد و به راه حل هایی رسیدیم که می توانست مشکل را حل کند. اما این راه حل ها در واشنگتن رد شد و در نهایت نیروهای خواهان جنگ در آنجا غالب شدند و کشور و منطقه را به مسیر تأسف باری کشاندند.

مجری: آیا تهران همچنان مسقط را تنها میانجی معتبر برای گفت وگو با آمریکا می داند، با توجه به اینکه آن حمله، نه فقط به ایران، بلکه توهینی به عمان به عنوان میانجی نیز بود؟

عراقچی: ما عمان را به دلیل سابقه درخشانش در میانجی گری انتخاب کردیم؛ عمان بارها این نقش را ایفا کرده و موفقیت های ملموسی داشته است. ما کاملاً به حسن نیت برادرانمان در عمان و به خرد سلطان معظّم اعتماد داریم و به همین دلیل این دور از مذاکرات را با میانجی گری آن آغاز کردیم. من معتقدم عمان همواره قادر به ادامه این نقش سازنده بوده و هست.

در واقع مشکل اصلی میان ما و آمریکا نه در میانجی یا سازوکار میانجی گری، بلکه در ماهیت رویکرد آمریکا نهفته است. همان طور که اشاره کردید، ما در میانه مذاکرات بودیم که آمریکا و اسراییل حمله را آغاز کردند؛ نخستین موشکی که اسراییل شلیک کرد، عملاً وسط میز مذاکره فرود آمد. این رفتار، همان گونه که گفتید، توهینی آشکار به دیپلماسی، مذاکره و میانجی گری و البته به عمان بود و بسیار تأسف بار است.

مجری: اکنون نگاه شما به رویکرد کلی حاکم بر روابط بین الملل چیست؟ اکنون پس از این رخدادها در منطقه، گویی منطقه با قانون جنگل اداره می شود و رژیم اسراییل دست بالا را در تصمیمات مربوط به منطقه دارد.

عراقچی: بله، متأسفانه سیاست های آمریکا واقعاً جهان را به چنین سمتی سوق می دهد، و آنچه شما قانون جنگل نامیدید، دقیق ترین توصیف وضعیت کنونی است، و عملاً به قاعده غالب تبدیل شده است.

وقتی مفهوم صلح از راه قدرت مطرح می شود، معنایش این است که پیروز کسی است که قدرت بیشتری دارد، در حالی که قاعده درست آن است که صلح از راه دیپلماسی برقرار شود. اما اگر مقصود برقراری صلح از طریق قدرت باشد، نتیجه ای جز جنگ های بیشتر و رویارویی های مکرر نخواهد داشت، چون هر طرف تلاش می کند قوی تر شود تا اراده اش را تحمیل کند. این رویکرد آمریکا در عمل تمام دستاوردهای بشری از پایان جنگ جهانی دوم تاکنون را تضعیف می کند.

بیش از هشت دهه است که همه کشورهای جهان در تلاش اند روابط بین المللی مبتنی بر قانون را تثبیت کنند، اما این روابط متأسفانه امروز به سمت روابط مبتنی بر زور در حال حرکت است؛ چیزی که قانون جنگل نام دارد؛ جایی که هرکس زور بیشتری دارد، برای خود و برای کسانی که تحت حمایتش هستند، مصونیت ایجاد می کند، و هرچه می خواهد انجام می دهد بدون اینکه کسی بتواند او را بازخواست کند.

متأسفانه در منطقه ما نیز شاهدیم که رژیم صهیونیستی هیچ خط قرمزی را باقی نگذاشته و همه را نقض کرده است؛ این رژیم به جنایت ها و کشتارهای روزانه خود ادامه داده، بیمارستان ها، مدارس، مساجد، کلیساها و همه مراکز را بمباران کرده است، و تنها خط قرمز باقی مانده، حمله به تأسیسات هسته ای صلح آمیز بود،که آن را هم در ایران مرتکب شد.

این رژیم هر زمان و هر کجا که خواسته حمله کرده است؛ در دو سال گذشته به هفت کشور تجاوز کرده، و هم اکنون نیز اراضی سه کشور را اشغال کرده است. با این حال، از مصونیت کامل آمریکا و برخی کشورهای اروپایی برخوردار است، که به او برای هر کاری که می خواهد پوشش می دهند. این وضعیت متأسفانه منطقه را دقیقاً به همان سمتی می برد، که شما اشاره کردید؛ و بهترین توصیف آن همان قانون جنگل است.

مجری:امروز دو قطب قدرت در منطقه وجود دارد—با پوزش که این دو را در یک سؤال کنار هم قرار می دهم: ایران و اسراییل.آیا امکان طرح موضوع گفت وگوی مستقیم میان تهران و تل آویو وجود دارد؟

عراقچی: ما هیچ گونه مشروعیتی برای رژیم صهیونیستی قائل نیستیم؛ این رژیم متعلق به این منطقه نیست، و بر پایه غصب سرزمین ملت فلسطین شکل گرفته است، و ادامه موجودیت خود را با جنایت ها، کشتارها و نسل کشی حفظ کرده است. بنابراین ما هیچ مشروعیتی برای این رژیم قائل نیستیم.

مجری: گفته می شود ضربه ای که شما را نکشد، قوی ترتان می کند. اکنون حمله اسراییل به ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟

عراقچی: این واقعیت است؛ همان گونه که اشاره کردید، جنگ 12 روزه بی تردید خسارت های سنگین و هزینه های زیادی بر ما تحمیل کرد، اما در دل خود برکاتی نیز داشت، مهم ترین آنها این بود که موشک ها و سلاح های ما برای نخستین بار در یک جنگ واقعی آزمایش شدند؛ این ظرفیت ها را به طور کامل به کار گرفتیم، و همه نقاط قوت و ضعف برای ما آشکار شد، امروز می توانم با اطمینان بگویم که از نظر دفاعی در جایگاهی بهتر از پیش از 13 ژوئن قرار داریم، یعنی پیش از آغاز جنگ اخیر؛ چه از نظر کمیت و چه کیفیت تسلیحات و موشک هایمان.

نقاط ضعف خود را شناختیم و همچنین نقاط ضعف دشمن را، و بسیاری از آنها را برطرف کردیم. همچنین بسیاری از سیاست هایمان را بازنگری کردیم. به نظر من امروز از نظر دفاعی در وضعیتی بهتر از قبل از جنگ اخیر هستیم، و باور داریم کشورهای بزرگ، همچون انسان های بزرگ، در سختی ها شناخته می شوند؛
زیرا مشکلات هستند که کشورها را همچون انسان صیقل می دهند و نیرومندتر و استوارتر می سازند.

مجری: با وجود قدرتی که ایران در جنگ علیه اسراییل نشان داد، اما تل آویو همچنان با کمک آمریکایی ها تهدید به تکرار آن می کند.

عراقچی: اسراییل آن جنگ را نه فقط با حمایت آمریکا، بلکه با مشارکت مستقیم آمریکا آغاز کرد.رییس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، چند روز پیش اعتراف کرد که آمریکا همه چیز را برنامه ریزی و اجرا کرده است، و آن جنگ در درجه نخست، جنگ آمریکا بود.

بنابراین در میدان نبرد، ما تنها با اسراییل نمی جنگیدیم، بلکه با اسراییل، آمریکا و چندین کشور دیگر که پشتیبانی دفاعی به آنها می دادند، روبه رو بودیم. با اطمینان کامل می گویم، اگر آنها تصمیم به تکرار این تجربه شکست خورده بگیرند،
نتیجه ای جز همان شکست گذشته برایشان نخواهد داشت.

مجری: در سریالی که اسراییل در نتفلیکس با نام تهران ساخت، ادعا شده بود که تل آویو توانسته در جامعه ایران نفوذ کند و از آن بهره ببرد. برخی تحلیلگران، به ویژه نزدیک به فضای سیاسی ایران،می گویند ضعف ایران تا حدی ناشی از خیانت برخی عوامل داخلی بوده است.امروز تا چه اندازه ایران می تواند دشمن داخلی را پیش از دشمن خارجی تعریف کند؟

عراقچی: اولاً من فیلم های تخیلی تماشا نمی کنم.این سریال نیز اثری تخیلی مبتنی بر روایت پردازی و داستان سازی است. اما وجود عناصر نفوذ و جاسوسی امری طبیعی است،
در خود اسراییل نیز همین وضعیت وجود دارد؛ اخیراً در اسراییل اعلام شد شخصی در یک مرکز حساس دستگیر شده که اطلاعات در اختیار ایران قرار می داد، این یک واقعیت است نه فرضیه.

جنگ اخیر باعث شد بسیاری از شکاف های امنیتی را ببندیم،همان طور که گفتم، جنگ تجربه های ارزشمندی به ما داد، زیرا نقاط ضعفمان را آشکار کرد و ما آنها را برطرف کردیم. آنها تصور می کردند اگر این جنگ آغاز شود، ملت ایران به خیابان ها آمده و علیه دولت و نظام اعتراض می کند؛ اما آنچه رخ داد کاملاً برعکس بود، ملت به خیابان آمد تا از دولت و کشور حمایت کند. در نتیجه انسجام ملی ما تقویت شد.

آنها فکر می کردند اگر فرماندهان نظامی مان در ساعات نخست جنگ ترور شوند، نیروهای مسلح ما فرو می پاشند، اما بالعکس، فرماندهان جایگزین فوراً منصوب شدند، و نیروهای مسلح با روحیه ای بالاتر جنگیدند. این جنگی که رژیم صهیونیستی آغاز کرد، بر پایه سوء تفاهم و محاسبات اشتباه بود، و همان طور که گفتم، تکرار این اشتباه نتیجه ای جز شکست مشابه به همراه نخواهد داشت.