به گزارش پارسینه به نقل از فرارو، در روان شناسی، برای درمان اختلالات و ارائه خدمات مشاوره، رویکردهای مختلفی توسط اندیشمندان این حوزه ابداع شده است. هر رویکرد بر اساس نظریه ای علمی بنا شده و برای نوع خاصی از مشکلات مناسب تر است. آگاهی از این رویکردها به مراجع کمک می کند بداند درمانگر چگونه و بر چه اساسی شیوه درمان را انتخاب می کند.

در این صفحه، شش رویکرد مهم و پرکاربرد در مشاوره فردی معرفی می شوند و سپس روند انتخاب بهترین روش درمانی توضیح داده می شود.

1. درمان شناختی رفتاری (CBT)

تعریف:

درمانی ساختاریافته، کوتاه مدت و مبتنی بر تغییر افکار و رفتارهای ناسازگار.

کاربردها:

اضطراب

افسردگی خفیف تا متوسط

وسواس (OCD)

اختلالات خواب

مدیریت خشم و استرس

مناسب برای مراجعانی که:

به برنامه مشخص، تکلیف خانگی و ابزارهای کاربردی علاقه دارند.

2. رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)

تعریف:

ترکیبی از پذیرش و تغییر؛ همراه با آموزش مهارت های تنظیم هیجان، تحمل پریشانی و مهارت های ارتباطی.

کاربردها:

ناپایداری هیجانی

رفتارهای تکانشی و پرخطر

اختلال شخصیت مرزی

خودآسیب رسانی

مناسب برای مراجعانی که:

به مهارت آموزی قدم به قدم و مدیریت هیجان نیاز دارند.

3. روان درمانی بین فردی (IPT)

تعریف:

درمانی متمرکز بر روابط، نقش های اجتماعی و تعارضات بین فردی.

کاربردها:

افسردگی سوگ تعارضات ارتباطی مشکلات نقش های زندگی

مناسب برای مراجعانی که:

نیاز به بهبود ارتباطات و حل تعارض های رابطه ای دارند.

4. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)

تعریف:

رویکردی مبتنی بر پذیرش تجربه، ارزش های فردی و اقدام متعهدانه.

کاربردها:

اضطراب و افسردگی درد مزمن اعتیاد استرس شغلی

مناسب برای مراجعانی که:

مایلند با ذهن آگاهی و پذیرش هیجان ها کار کنند.

5. درمان هیجان مدار (EFT)

تعریف:

تمرکز بر پردازش هیجان های عمیق و تحول تجربه های هیجانی.

کاربردها:

مشکلات دلبستگی افسردگی تروما مشکلات عاطفی در روابط

مناسب برای مراجعانی که:

نیازمند کار عمیق بر هیجان ها هستند.

6. روان درمانی پویشی

تعریف:

درمانی متمرکز بر انگیزه های ناهشیار، تعارض های درونی و الگوهای پایدار شخصیت.

کاربردها:

اختلالات شخصیت

افسردگی مزمن

مشکلات رابطه ای عمیق

تروماهای مزمن و کودک گاهی

مناسب برای مراجعانی که:

مایل به خودکاوی عمیق و تغییر ریشه ای الگوهای تکراری هستند.

درمانگر چگونه بهترین رویکرد درمانی را انتخاب می کند؟

انتخاب رویکرد درمانی فرآیندی تخصصی است و وابسته به عوامل مختلفی است:

1. تشخیص دقیق اختلال

درمانگر ابتدا با مصاحبه، پرسش نامه و مشاهده بالینی، ماهیت مشکل را مشخص می کند:

اضطراب/افسردگی → CBT یا ACT

بحران شدید → DBT

مشکلات رابطه ای → IPT

تروما یا هیجان های حل نشده → EFT

الگوهای شخصیت محور → درمان پویشی

2. ویژگی های شخصیتی و سبک یادگیری مراجع

درمانگر بررسی می کند که مراجع با چه نوع مداخله ای بهتر پیش می رود:

افرادی که ساختار دوست دارند → CBT

افرادی که هیجان محورند → EFT

کسانی که خودکاوی می پسندند → پویشی

کسانی که روی روابط تمرکز دارند → IPT 3.

3.شدت و مزمن بودن مشکل

مشکلات شدید → DBT

مشکلات مزمن و شخصیت محور → پویشی

مشکلات عملکردی خفیف/متوسط → CBT یا ACT 4.

4. اهداف فردی مراجع

درمان باید با هدف مراجع هم سو باشد:

کاهش سریع علائم → CBT

رشد فردی عمیق → پویشی

بهبود ارتباطات → IPT

پردازش هیجان → EFT 5.

5. تخصص و آموزش درمانگر

یک درمانگر حرفه ای تنها از رویکردی استفاده می کند که در آن آموزش دیده و تجربه دارد. بنابراین تخصص درمانگر نیز در انتخاب روش نقش مهمی دارد.

6. ارزیابی مداوم و انعطاف پذیری

درمان یک روند پویا است. اگر رویکرد اولیه مؤثر نباشد، درمانگر از روش ترکیبی یا یکپارچه (Integrative) استفاده می کند تا بهترین نتیجه حاصل شود.

نتیجه گیری

رویکردهای روان درمانی تنوع زیادی دارند و هر کدام برای نوعی از مشکلات مناسب تر هستند. درمانگر با بررسی شرایط فردی، شدت مشکل، اهداف درمان و سبک شخصیتی مراجع، مناسب ترین روش را انتخاب می کند. هدف نهایی درمان، ایجاد تغییر پایدار، رشد روانی و بهبود کیفیت زندگی است.