به نقل از همشهری آنلاین، همه ما در طول زندگی ناگزیر از مصرف دارو هستیم، گاهی به منظور پیشگیری و گاهی به صورت درمانی یا تشخیصی. وقتی نوزادی به دنیا می آید باید در برابر برخی بیماری ها واکسینه شود، همچنین مصرف قطره های مکمل مانند آهن و مولتی ویتامین می تواند بخشی از سلامت آینده کودک را تامین کند. بیماری های فصلی مثل سرماخوردگی و یا بیماری هایی که افراد به طور دراز مدت با آن مواجهه هستند: مثل فشار خون، دیابت و چربی خون همگی بخشی از مصرف دارو در خانواده را شامل می شوند. این تجارب جملگی لزوم این مسئله را تاکید می کند که بهتر است خانواده ها از دانش ابتدایی و پایه در خصوص نگهداری و مصرف داروها اطلاع داشته باشند.

به دلیل اهمیت موضوع سلامت در خانواده به سراغ دکتر زهره نوری، داروساز رفتیم و از نحوه نگهداری و مصرف صحیح دارو، تداخلات دارویی و مصرف کنندگان چند دارویی پرسش کردیم، که در ادامه می خوانید.

در نگاه اول به نظر می آید که یخچال محل مناسبی برای نگهداری دارو باشد اما شاید این جمله بیشتر در خاطر شما بماند که "درسته که غذا تو یخچال نگهداری می شه ولی دارو غذا نیست". فقط داروهایی در یخچال نگهداری می شوند که در بروشور یا روی جعبه و یا با راهنمایی پزشک به بیمار اطلاع رسانی می شود. این دستورالعمل ها شامل دما، نور، رطوبت و شرایط دیگری است که باید رعایت شوند تا داروها در بهترین وضعیت ممکن نگهداری شوند و کیفیت آن ها حفظ شود.

گاهی نگهداری یک دارو در یخچال موجب خراب شدن آن می شود اما نکته ای که وجود دارد این است که بعضی داروها در حین مصرف لازم است که در یخچال گذاشته شوند، که این مطلب در بروشور داروها مورد تاکید قرار گرفته است، مثل سوسپانسیون های آنتی بیوتیکی که بعد از حل شدن پودر باید در محیط یخچال نگهداری شوند. به غیر از موارد مطرح شده، بقیه داروها در دمای محیط که بین 25 تا 30 درجه است، نگهداری شوند.

به نکات زیر توجه کنید:

منظور از نگهداری دارو در یخچال درب یا طبقات عادی یخچال است که دمای آن بین 2 تا 8 درجه هست و نه قسمت یخ ساز آن.

محل هایی که نزدیک به وسایل گرمایشی یا نور خورشید باشند، محل مناسبی برای نگهداری دارو نیستند.

در مواردی، با توجه به دمای محیط و یا فصل گرم توصیه می شود داروهای مثل شیاف ها را در یخچال نگهداری کنند تا شکل مورد نظر دارو تغییر نکند.

به طور کلی در خصوص مصرف دارو علاوه به دستور پزشک می توانید از پزشکان داروساز مشورت بگیرید، آن ها در این زمینه می توانند به شما کمک کنند. همچنین می توانید به اطلاعات داخل جعبه دارو مراجعه کنید. برخی از داروها دستوری عمومی دارند اما برخی از آن ها با توجه به شرایط بیمار توصیه می شوند، پس در درجه اول دستور پزشک اولویت دارد. نحوه مصرف، معده پر یا خالی، قبل یا بعد از غذا مصرف شدن، همگی در کیفیت و اثر بخشی دارو تاثیر دارند.

بیمار گاهی مراجعه می کند و ناراحت است از اینکه چرا با وجود مصرف به موقع، دارو اثر بخشی لازم را نداشته است. اغلب با چند پرسش متوجه می شویم که چه مجموعه اقداماتی صورت گرفته تا این نتیجه حاصل شده است. مثلا در موردی بیمار کپسول تتراسایکلین را با شیر مصرف کرده است، در این نمونه لبنیات باعث جلوگیری از جذب دارو می شوند.

به نکات زیر توجه کنید:

به طور کلی قرص ها و کپسول ها همراه آب باید مصرف شوند.

داروهای که نیاز به فاصله مصرف با دارویی دیگر دارند بهتر است با محدوده زمانی مناسب استفاده شوند.

داروهایی که دستور خاصی برای قبل و یا بعد از مصرف دارند مانند استئوفوس، به مصرف کننده توصیه می شود تا نیم ساعت بعد از مصرف دراز نکشد.

داروهایی که روکش دار هستند و امکان نصف کردن آن ها به اثر بخشی دارو لطمه وارد می کند.

مصرف کننده دارو اطلاع داشته باشد که در خصوص مصرف دارویی که دارد با کدام مواد غذایی یا دارو دیگر اثر افزایش یا کاهشی در خصوص جذب دارو وجود خواهد داشت.

مصرف آنتی بیوتیک که توصیه می شود سر ساعت و با در نظر گرفتن طول درمان مصرف شود و مصرف کننده با احساس بهتر شدن دارو را سریعا قطع نکند.

افراد بنا بر شرایطی مجبور به مصرف چند دارو همزمان با هم می شوند، مثل اینکه بیمار فشار خون و دیابت داشته باشد و یا در مواردی مشکل کلیوی هم به شرایط او اضافه شود در چنین شرایطی بیمار باید داروهایی مصرفی خود را با پزشک در میان بگذارد. همچنین در این مورد تداخلات دارویی ممکن است روند درمان را کند یا مختل کند.

توصیه می شود که افراد حتما اسم داروهای مصرفی خود را بدانند و به مشخصات ظاهری مثل جلد و رنگ آن اکتفا نکنند چرا که در خصوص هر دارویی شرکت های مختلفی وجود دارد. بهتر است افراد فهرستی از داروهایی که مرتب مصرف می کنند و در منزل موجود دارند را هنگام مراجعه به پزشک همراه داشته باشند تا از تجویز مجدد آن نیز خودداری شود.

اگر در خصوص حساسیت های دارویی، غذایی یا بیماری های خاص خود آگاه هستید به پزشک خود آن را اطلاع دهید. این کار روند درمان شما را سرعت می بخشد.

به نکات زیر توجه کنید:

تداخل دارو می تواند واکنش دو یا چند دارو در دوره مصرفی بیمار باشد.

تداخل دارو می تواند شامل مصرف دارو و برخی از غذاها و یا نوشیدنی های خاص باشد.

تداخل دارو می تواند معطوف به شرایط خاص مصرف کننده باشد. مثلا مصرف یک ضد احتقان بینی در صورت داشتن فشار خون.

تداخلات دارویی می تواند شامل داروهای بدون نسخه و یا داروهای گیاهی نیز باشد، داروهایی که ممکن است تصور شود که مشکلی برای مصرف ندارند.

افراد در مصرف داروی جدید باید نسبت به احوال خود دقت بیشتری داشته باشند تا در صورت بروز عوارض دارو بتوانند به پزشک خود اطلاع دهند. در خصوص عوارض دارویی می توان با مطالعه بروشور از آن آگاه شد، در مواردی هم پزشک به مصرف کننده اطلاع می دهد تا موجب نگرانی بیمار نشود. مثل مصرف داروی فنازوپیریدین که رنگ ادرار را تغییر می دهد یا قرص بیسموت که منجر به تغییر رنگ مدفوع می شود.

در خصوص پاره ای از داروها توصیه می شود که مصرف کننده نسبت به عوارض دارو صبور باشد چرا که به تشخیص پزشک ممکن است برخی از عوارض دارو به نسبت تاثیراتی که در روند درمان خواهد داشت، قابل چشم پوشی باشد.

اما بروشور خوانی نباید منجر به ایجاد نگرانی و یا وسواس در مصرف دارو شود. در مواردی دیده می شود که بیمار علیرغم شرایط نامساعد خود و بر اساس نگرانی و اضطرابی که از عوارض مطرح شده در بروشور دارد، به قطع مصرف اقدام می کند.

داروها، دارای اسامی متفاوت تجاری هستند که اغلب ایجاد سردرگمی برای مصرف کننده ها دارد، چگونه در این شرایط داروهای مصرفی خود را بشناسیم؟

توصیه می کنیم که افراد با مشخصات ظاهری داروهای خود را نشناسند، بلکه حتما به اسم اصلی دارو توجه کنند. شرکت های داروسازی هر کدام نام خاصی را برای داروها انتخاب می کنند در این صورت افراد اگر با شرکت دارویی جدید مواجه شوند ممکن است تشخیص ندهند که این همان داروهای آن ها است.

روش های مختلفی در این زمینه وجود دارد که افراد بر اساس شرایط خود می توانند داروهایشان را به خاطر بسپارند. در این سال ها از مراجعه کننده هایم روش های مختلفی را دیدم. یکی از آن ها راه حل جالبی برای این مسئله داشت. او از جعبه داروهایش آن قسمتی را که نام دارو بر روی آن نوشته شده بود را جدا کرده بود و از سنجاقی عبور داده بود و موقع مراجعه سنجاق حاوی اسم داروهای را نشان می داد. از طرفی یک عادت رایج وجود دارد، که افراد همه داروها را از بلیستر آن جدا می کنند و در شیشه نگهداری می کنند. در این نحوه مصرف ممکن است بعد از چند وقت فراموش کنند که کدام داروها را در شیشه نگهداری کرده اند، همچنین از انقضای داروها هم اطلاع دقیقی به جا نمی ماند.

بهتر است اعضای خانواده از داروهای مصرفی یکدیگر اطلاع کافی داشته باشند تا در شرایط خاص که خود فرد امکان پاسخگویی حین درمان را ندارد، همراه او بتواند کادر پزشکی را از روند بیماری وداروهایی مصرفی آگاه کند.