به گزارش پارسینه به نقل از دنیای اقتصاد، آهنگ بازارها در معاملات دیروز تغییر کرد و دلار و طلا با جهشی ناگهانی،بورس را به انزوا کشاندند. درحالی که شاخص های سهامی به رنگ سرخ درآمدند، طلای 18عیار متاثر از افزایش قیمت دلار و طلای جهانی، سطح 11میلیون و 700هزار تومان را برای هر گرم لمس کرد. همچنین سکه امامی از کانال 121میلیون تومان عبور کرد تا رکوردهای جدیدی در این دو بازار به ثبت برسد. صندوق های طلای بورسی نیز با ورود 3هزار و 511میلیارد تومان، رکورد تاریخی ورود پول روزانه به این ETFها را شکستند.

اگرچه نماگرها با افت مواجه بودند، اما جریان معاملات در مجموع آرام، روان و به دور از هیجان شدید پیگیری شد و صف های فروش سنگین که معمولا نشانه ای از بی اعتمادی یا ترس بازار است، شکل نگرفت. با این حال، در سمت صندوق ها فضای متفاوتی رقم خورد. همزمان با سقف شکنی قیمت هر گرم طلای 18عیار تا محدوده 11 میلیون و 719 هزار تومان، صندوق های مبتنی بر طلا و سکه با استقبال چشم گیر سرمایه گذاران روبه رو شدند و موفق شدند 3 هزار و 511 میلیارد تومان جذب سرمایه حقیقی داشته باشند؛ این در حالی است که آخرین بار صندوق های طلا 29 شهریورماه امسال توانسته بودند با جذب سه هزار و 100 میلیارد تومان ورود پول رکورد بزنند. این جریان علاوه بر اینکه مرهون افزایش قیمت طلا و سکه است نشان می دهد بخشی از سرمایه ها همچنان در جست وجوی پناهگاه های امن تر و کوتاه مدت تر در فضای پرریسک بازار هستند. صندوق های طلا از ابتدای سال 53 هزار میلیارد تومان ورود پول داشتند و دلیل سقف زنی صندوق ها در 29 شهریور ماه نیز افزایش احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه و افزایش نرخ ارز بود.

اکنون پرسش اصلی این است که آیا این عقب نشینی کوتاه مدت شاخص ها می تواند مقدمه ای برای استراحت و شروع موج تازه ای از صعود باشد، یا اینکه بازار در مسیر ادامه یک روند فرسایشی و نوسانی قرار گرفته است؟ تصمیم معامله گران حقیقی در روزهای آینده و تغییرات متغیرهای بیرونی می تواند نقش تعیین کننده ای در پاسخ به این پرسش داشته باشد.

نماگرهای اصلی بورس شاخص کل و هموزن روزی کم رمق و هماهنگ را پشت سر گذاشتند و هر دو با افت 0.29 درصدی به کار خود پایان دادند. شاخص کل در سطح 3 میلیون و 272 هزار واحد ایستاد و شاخص هموزن نیز در محدوده 938 هزار واحد تثبیت شد. در روزی که حرکت شاخص ها عمدتا خنثی تا منفی بود، نمادهای فملی و فارس بیشترین اثر مثبت و شپنا و نوری بیشترین اثر منفی را بر مسیر شاخص کل ثبت کردند. همچنین نمادهای خودرو، وبملت و ذوب پرمعامله ترین نمادهای بازار بودند و بخش مهمی از ارزش معاملات خرد را به خود اختصاص دادند.

در فرابورس نیز شرایط مشابهی برقرار بود. شاخص کل این بازار با افت 0.12 درصدی در سطح 28 هزار و 674 واحد ایستاد و شاخص هموزن فرابورس نیز با کاهش 0.06درصدی در محدوده 161 هزار واحد باقی ماند. این افت های محدود نشان می دهد که اگرچه جو کلی بازار منفی بود، اما خبری از فشار فروش سنگین یا هراس گسترده در معاملات دیده نشد. درحالی که بازار سرمایه چهارشنبه هفته گذشته نیز روزی منفی را تجربه کرده بود، معاملات شنبه دومین روز منفی متوالی را برای بورس رقم زد؛ با این تفاوت که هیجان منفی در تابلوها مشهود نبود. با وجود آنکه 69 درصد نقشه بازار، یعنی 499 نماد با رنگ قرمز به کار خود پایان دادند، اما صف های فروش سنگین شکل نگرفت و مشکلات نقدشوندگی تشدید نشد. با این حال، 687 میلیارد تومان خروج پول حقیقی ثبت شد و ارزش معاملات خرد بار دیگر افت کرد. ارزش معاملات با سقوط به زیر سطح 10 همت، در رقم 9 هزار و 210 میلیارد تومان به پایان رسید که نسبت به روز معاملاتی قبل 23 درصد کاهش را نشان می دهد.

از منظر رفتار معاملاتی نیز نسبت صف های خرید و فروش از نیمه دوم بازار تغییر کرد. از ساعت دوم معاملات، تعداد نمادهای دارای صف فروش از نمادهای صف خرید پیشی گرفت. در پایان بازار، 125 نماد در صف فروش و 87 نماد در صف خرید قرار داشتند. با این حال، از منظر ارزشی، وضعیت متفاوت بود: ارزش صف های خرید 877 میلیارد تومان در مقابل 509 میلیارد تومان صف فروش ثبت شد که نشان می دهد نمادهای مهم تری در سمت خرید قفل بودند و فشار عرضه بیشتر در نمادهای کوچک و کم عمق جریان داشت.

در بررسی عملکرد گروه ها، پالایشی ها یکی از ضعیف ترین روزهای خود را رقم زدند و با خروج 227 میلیارد تومان پول حقیقی در صدر صنایع ضررده قرار گرفتند. پس از آن، فلزات اساسی با 150 میلیارد تومان و بانکی ها با 148 میلیارد تومان در رتبه های بعدی خروج پول قرار گرفتند. در نقطه مقابل، گروه استخراج کانه های فلزی برای چندمین روز متوالی در میان صدرنشینان بازار باقی ماند و توانست 148 میلیارد تومان نقدینگی حقیقی جذب کند. گروه سرمایه گذاری ها نیز با ورود 93 میلیارد تومان در جایگاه بعدی صنایع مثبت ایستاد.

در بازار صندوق ها، همزمان با صعود چشم گیر قیمت طلا، صندوق های طلا روزی تاریخی را رقم زدند و با رکوردشکنی بی سابقه توانستند 3 هزار و 511میلیارد تومان جذب نقدینگی داشته باشند. پس از آن، صندوق های اهرمی با ورود 89 میلیارد تومان در رتبه دوم ایستادند. در مقابل، درآمدثابت ها با خروج 2هزار و 264 میلیارد تومان نقدینگی در صدر صندوق های منفی قرار گرفتند و صندوق های بخشی نیز با 104 میلیارد تومان خروج پول در جایگاه بعدی ایستادند.

ابراهیم سماوی، تحلیلگر بازار سرمایه روند معاملاتی دیروز بورس را حاصل استراحت طبیعی بازار پس از موج های صعودی اخیر دانست و تاکید کرد که افت شاخص ها بیشتر از جنس احتیاط و بازنگری بود تا نشانه ای از تغییر روند قطعی. او درباره وضعیت آغاز معاملات توضیح داد: بازار سرمایه دیروز در شروع کار با شیب مثبت و رشد قابل توجه تقاضا در نمادهای بزرگ، به ویژه شاخص سازها همراه بود. شاخص کل حتی تا بیش از 13 هزار واحد رشد داشت، اما به تدریج و با افزایش فشار عرضه و خروج محسوس نقدینگی حقیقی در نیمه دوم معاملات، این روند مثبت پایدار نماند. در نهایت شاخص کل با افتی حدود 9 هزار واحد در محدوده سه میلیون و 272 هزار واحد بسته شد. سماوی با اشاره به افت شاخص هموزن نیز گفت: کاهش شاخص هموزن نشان داد که فشار عرضه فقط محدود به نمادهای بزرگ نبود و بخش قابل توجهی از بازار تحت تاثیر فضای احتیاطی دیروز قرار گرفت. این رفتار را می توان نشانه ای روشن از تردید سرمایه گذاران نسبت به چشم انداز کوتاه مدت دانست؛ تردیدی که با توجه به افزایش ریسک های کلان اقتصادی و سیاسی قابل توجیه است.

به گفته او تنش های ژئوپلیتیک نیز در تقویت این احتیاط نقش داشته اند. بخشی از محرک های رشد در هفته های گذشته که بازار را تا نزدیکی سقف های تاریخی بالا برد، اکنون دچار فرسایش شده و بازار برای ادامه مسیر صعودی به داده های بنیادی قوی تر، شفافیت سیاستی و توقف خروج نقدینگی حقیقی نیاز دارد. او مجموعه متغیرهای تعیین کننده مسیر بازار را چنین برشمرد: وضعیت نرخ مرکز مبادله و بازار دوم، بودجه سال آینده، نرخ خوراک، بهره مالکانه، سیاست های مالیاتی صنایع و همچنین جهت گیری سیاست خارجی، همگی عواملی هستند که وزن بالایی در تصمیمات سرمایه گذاران دارند. تنها با بهبود این متغیرها می توان انتظار داشت شاخص کل بتواند مسیر صعودی تازه ای را آغاز کند.

سماوی تاکید کرد که شرایط شنبه بیش از آنکه نشانه ای از چرخش قطعی باشد، یک دوره تنفس پس از رشدهای پرشتاب اخیر است: در وضعیت فعلی نباید انتظار جهش های قدرتمند و پیوسته از شاخص داشت. سناریوی محتمل برای کوتاه مدت، نوسان در محدوده فعلی و تلاش بازار برای تثبیت سطح فعلی شاخص کل است. فقط در صورتی که ریسک های سیستماتیک کاهش یابد و همزمان جریان ورود پول تقویت شود، می توان به رشد میان مدت شاخص امیدوار بود. این تحلیلگر بازار سرمایه مسیر پیش رو را بیشتر در قالب رشد آرام و انتخاب محور توصیف کرد: روندی که می توان انتظار داشت، رشد تدریجی مبتنی بر انتخاب صنایع بنیادی و نه صعود یکدست و هیجانی کل بازار است.

او در بخش دیگری از سخنانش به تغییر رفتار سرمایه گذاران تحت تاثیر افزایش انتظارات تورمی و رشد قیمت طلا اشاره کرد: در روزهای اخیر با تشدید تنش ها و افزایش سطح نااطمینانی، شاهد رکوردزنی قیمت سکه و طلا در بازار داخلی بوده ایم. دیروز هم بیشترین ورود نقدینگی به سمت صندوق های طلا و ابزارهای مبتنی بر طلا بود؛ چرا که طلا برای سرمایه گذاران ایرانی همواره نقش پناهگاه امن و دارایی دلاری داشته است. بسیاری ترجیح می دهند وزن طلا را در پرتفوی خود افزایش دهند که در این مقطع کاملا منطقی است.

سماوی در جمع بندی نهایی توصیه کرد: اصل اساسی در مدیریت سرمایه، حفظ تعادل میان ریسک و بازده است. ورود هیجانی به بازار بدون تحلیل حرفه ای منطقی نیست، همان طور که خروج کامل نیز تصمیمی غیرکارشناسی خواهد بود. در شرایط کنونی ترکیبی هوشمندانه از نمادهای بنیادی ارزنده با دید میان مدت، در کنار ابزارهای پوشش ریسک مانند صندوق های طلا، می تواند راهبردی مناسب برای عبور از این دوره باشد. امروز بازار سرمایه بیش از هر زمان دیگری به سرمایه گذاران آگاه، تحلیل محور و صبور نیاز دارد؛ کسانی که اسیر موج های هیجانی نمی شوند و تصمیمات خود را بر پایه داده و تحلیل اتخاذ می کنند.

مریم محبی، تحلیلگر بازار سرمایه، با توضیح شرایط معاملات دیروز اظهار کرد: شاخص کل با افتی حدود 9300 واحدی در محدوده سه میلیون و 272هزار واحد به کار خود پایان داد؛ رقمی که در نگاه اول می تواند نشان دهنده یک روز عادی و بازاری متعادل تلقی شود، اما واقعیت معاملات چنین چیزی نبود. بیش از 60 درصد نمادها در محدوده منفی معامله شدند و بازار عملا روز مساعدی را تجربه نکرد. او با اشاره به تغییرات رفتاری در جریان معاملات افزود: اگرچه در ابتدای بازار شرایط نسبتا مناسبی وجود داشت، اما ترس ناشی از عرضه های سنگین در گروه پالایشی ـ که حوالی ساعت 10 مشاهده شد ـ باعث شد فضای کلی بازار تحت تاثیر قرار گیرد و موجی از عرضه شکل بگیرد. همین موضوع بار دیگر نشان داد که شاخص کل تصویر دقیقی از وضعیت واقعی بازار ارائه نمی دهد و نماینده خوبی برای شرایط مبهم و نگرانی سهامداران نیست. محبی با تاکید بر لزوم بازنگری در فرمول شاخص کل ادامه داد: شخصی که از بیرون به بازار نگاه کند، با مشاهده عدد شاخص تصور می کند روزی طبیعی در بورس رقم خورده، درحالی که نگرانی و ترس در میان سهامداران بسیار جدی است.

وی سپس به شرایط بازارهای جهانی و اثر آن بر رفتار سرمایه گذاران اشاره کرد و گفت: مس جهانی بالای 11 هزار دلار و طلای جهانی بالای 4200 دلار بسته شد. همزمان افزایش نرخ دلار در بازار تهران نیز رخ داد و ترکیب رشد اونس جهانی و دلار کشور باعث شد صندوق های طلا ـ که نقدشوندگی بالاتری دارند ـ با تقاضای قابل توجهی روبه رو شوند. او افزود: حجم کل معاملات بازار سرمایه دیروز حدود 9 همت بود، اما نکته مهم اینجاست که تنها در ساعات ابتدایی معاملات، حدود یک همت پول به صندوق های طلا وارد شد. این نشان می دهد در حالی که صندوق های درآمد ثابت با خروج سرمایه مواجه اند، صندوق های طلا در حال جذب سنگین نقدینگی هستند و احتمالا رکورد جدیدی در این بخش ثبت شده است. محبی با اشاره به فضای کلان اقتصادی گفت: افزایش تورم، افزایش نرخ بهره و جذابیت بازار طلا، مجموعه عواملی هستند که بازار سرمایه را با چالش های جدی مواجه کرده اند. جذابیت زیاد صندوق های طلا، همراه با نظارتی که به نظر می رسد بدون ضابطه و ناکافی است، می تواند در آینده نه چندان دور منجر به بروز بحران در این صندوق ها شود. هرچند دارایی این صندوق ها مبتنی بر طلاست، اما نحوه معاملات و مدیریتشان نیازمند بازنگری جدی است.

این تحلیلگر بازار سرمایه در ادامه وضعیت بازار را نامناسب توصیف کرد و گفت: در بخش اقتصادی شرایط مطلوبی وجود ندارد؛ وضعیت ادامه فعالیت بسیاری از شرکت ها مبهم است، نسبت P/E بازار جذاب نیست و فضای کلی بورس بسیار ترسیده است. در حال حاضر تلاش بیشتر معطوف به ارائه اعداد مثبت از شاخص کل است، در حالی که حال واقعی بازار خوب نیست. او در پایان خاطرنشان کرد: شاخص سازی نمی تواند برای مدت طولانی ادامه پیدا کند و ممکن است تبعات جدی به همراه داشته باشد. در صورت ادامه این روند، احتمال از دست رفتن محدوده سه میلیون و 200هزار واحد در شاخص کل و چرخش بازار به روند نزولی وجود دارد.