به گزارش پارسینه به نقل از عصر ترکیه، معمولاً تصور می شود که کودکان کابوس هایی دربارهٔ هیولاهای زیر تخت دارند، درحالی که بزرگسالان رؤیاهایی مرتبط با رویدادهای پراسترس مانند ضرب الاجل ها تجربه می کنند. اما پرسش اساسی این است که آیا پشتوانهٔ علمی معتبری وجود دارد که نشان دهد رؤیاها با افزایش سن دستخوش تغییر می شوند یا خیر.

هرچند سازوکارهای قابل باوری وجود دارند که می توانند نشان دهند افزایش سن چگونه رؤیاها را تغییر می دهد، پژوهش های اندکی به طور مستقیم این موضوع را بررسی کرده اند.

جولیو برناردی، رییس گروه پژوهشی خواب، انعطاف پذیری عصبی و تجربهٔ هشیارانه در مؤسسهٔ مطالعات پیشرفته لوکا در ایتالیا، می گوید که رؤیا دیدن وابسته به سامانه های عصبی مرتبط با تخیل، حافظه و هیجان است؛ سامانه هایی که همگی با افزایش سن دستخوش تغییر و سازمان دهی دوباره می شوند. با این حال، به شکل غافلگیرکننده ای پژوهش های بسیار کمی به صورت نظام مند تغییر رؤیاها در طی چرخهٔ زندگی را بررسی کرده اند.

مطالعات نشان می دهند که افراد در مراحل مختلف زندگی، گزارش هایی متفاوت از رؤیاهای خود ارائه می کنند. افراد جوان تر معمولاً رؤیاهایی با ابعاد بصری و حسی پررنگ تر تجربه می کنند، درحالی که افراد مسن تر وقایع پیچیده تر و کم هیجان تری را به یاد می آورند.

یکی از ساده ترین و در عین حال رایج ترین تبیین ها برای چگونگی سازگاری و تحول رؤیاهای ما، فرضیهٔ پیوستگی است که نخستین بار در سال 1971 مطرح شد.

بر اساس این نظریه، رؤیاهای ما بازتابی از تجربه های روزمره هستند. اگر در تعطیلات استراحت می کنیم، ممکن است در خواب آفتاب و ساحل را ببینیم، اما اگر دربارهٔ کار مضطرب باشیم، شاید در رؤیاها خودمان را در محل کار بیابیم. با این حال، این همسانی میان خواب و واقعیت، توضیح چندانی دربارهٔ چرایی تغییر رؤیاها در طول زندگی ارائه نمی دهد.

برناردی تأکید می کند که تغییر رؤیاها در امتداد زندگی بازتابی از تعامل پیچیدهٔ میان رشد مغزی، معماری خواب و بلوغ شناختی و هیجانی است. هر عاملی از حافظه گرفته تا کیفیت خواب می تواند بر چگونگی تجربهٔ رؤیاها و نحوهٔ یادآوری آن ها اثر بگذارد. این عوامل نه تنها بر شدت و وضوح رؤیاها در هنگام خواب اثر دارند، بلکه تعیین می کنند تا چه حد احتمال دارد رؤیا پس از بیداری به یاد آورده شود.

پژوهش های بنیادین در زمینهٔ رؤیاهای کودکان عمدتاً توسط پژوهشگر خواب، دیوید فولکس، در فاصلهٔ دههٔ 1970 تا دههٔ 1990 انجام شد. یافته های او نشان می دهد که رؤیاهای کودکان معمولاً ساده ترند؛ آن ها بیشتر شامل حیوانات، اشیای ثابت و تعاملات ابتدایی می شوند. البته مطالعهٔ رؤیاهای کودکان دشوار بوده، زیرا گزارش دهی رؤیا کاملاً وابسته به توانایی کودک در فهم ماهیت رؤیا و توضیح آن برای دیگران است.

در دورهٔ نوجوانی، رؤیاها نسبت به کودکی پرتکرارتر و پرجزییات تر می شوند؛ امری که با تغییرات گستردهٔ دورهٔ نوجوانی در بیداری هم راستا است. نوجوانان کم سن بیشتر رؤیاهایی دربارهٔ افتادن، تعقیب شدن یا مواجهه با هیولاها و حیوانات می بینند، درحالی که نوجوانان بزرگ تر اغلب تنش های مدرسه و روابط جدید را در رؤیاهای خود بازآفرینی می کنند.

در بزرگسالی، رؤیاها عموماً عادی تر و روزمره تر می شوند. یک مطالعه نشان داده است که بزرگسالان و سالمندان بیش از دیگر گروه ها رؤیاهایی دربارهٔ دیر رسیدن به مکانی یا تلاش مکرر برای انجام کاری تجربه می کنند. هرچند رؤیاهای عجیب یا کابوس همچنان رخ می دهند، اما شدت پرخاشگری که در رؤیاهای نوجوانی دیده می شود کاهش می یابد و پیچیدگی رؤیاها بیش از پیش با پیچیدگی زندگی بیداری هماهنگ می شود.

پژوهش ها نشان می دهند که در دوران سالمندی، افراد معمولاً تعداد کمتری رؤیا گزارش می کنند. بسیاری از آنان نوعی رؤیای سفید را تجربه می کنند؛ حالتی که در آن فرد مطمئن است خوابی دیده اما جزییات آن را به طور کامل به یاد نمی آورد. بخشی از این موضوع ناشی از افت کیفیت خواب در سالمندان است، اما سهم عمده ای نیز به کاهش توانایی یادآوری و توصیف دقیق تجربه های خواب مرتبط است.

مایکل شردل، رییس آزمایشگاه خواب در مؤسسهٔ مرکزی سلامت روان در آلمان، توضیح می دهد که رؤیا دیدن عبارت است از تجربه های ذهنی که در خواب رخ می دهند، اما آنچه ما در اختیار داریم تنها گزارش های رؤیا هستند؛ یعنی آنچه پس از بیداری از این تجربه ها به خاطر آورده می شوند.

در پایان زندگی و در فرآیند نزدیک شدن به مرگ، افراد غالباً رؤیاهایی شامل دیدار عزیزان از دست رفته یا صحنه هایی از جمع آوری وسایل و آماده سازی برای سفری قریب الوقوع را گزارش می دهند. مطالعات دربارهٔ بیماران بستری در مراکز مراقبت نشان داده اند که این رؤیاها معمولاً آرام بخش اند و باعث تسکین فرد می شوند؛ امری که بازتابی از نوع نگاه انسان به زندگی و مرگ در واپسین مراحل عمر است.