به گزارش پارسینه به نقل از فرارو، تحقیقی گسترده بار دیگر زنگ خطر را درباره تأثیرات پنهان و بلندمدت زمان زیادِ کار با صفحه نمایش بر رشد مغزی و رفتاری کودکان به صدا درآورده است.

فرزندتان اصرار می کند فقط ده دقیقه دیگر بازی کند، چون تقریباً به مرحله بعد رسیده و دوستانش هم همین حالا در حال بازی هستند. شما هم، با اینکه می دانید این درخواست حد و مرز ندارد، کوتاه می آیید؛ چون واقعیت این است که باید یکی از ایمیل هایتان را تمام کنید.

یا آن ها مدام درخواست ایجاد حساب کاربری در شبکه های اجتماعی دارند و شما ترجیح می دهید این موضوع را به تعویق بیندازید. اما وقتی می شنوید که همه دوستانشان آنجا هستند و این تنها راه ارتباطشان است، می فهمید که اغراق نمی کنند.

یا شب هنگام، ساعت 10، در حالی که مشغول تمام کردن یک مقاله روی لپ تاپ هستید، یک مسابقه ورزشی روی تلویزیون در حال پخش است و هم زمان ده بار کارتان را قطع می کنید تا پیام های دوستتان را روی گوشی پاسخ دهید. همان لحظه است که متوجه می شوید شاید خودتان هم الگوی خوبی برای مدیریت زمان استفاده از صفحه نمایش نیستید.

هیچ کس کامل نیست. اما یک پژوهش بسیار بزرگ از ژاپن دلیل تازه ای ارائه می دهد که نشان می دهد استفاده بیش ازحد از صفحه نمایش ممکن است برای کودکان هزینه هایی داشته باشد که پیش تر تصور نمی کردیم.

پژوهشگران نزدیک به 12 هزار کودک را طی دو سال تحت نظر قرار دادند. نتیجه این بود که زمان بیشتر مقابل صفحه نمایش، نه تنها با تشدید علائم بیش فعالی و کم توجهی (ADHD) رابطه دارد، بلکه به نظر می رسد بر روند رشد مغز نیز تأثیر می گذارد.

دانشمندان دانشگاه فوکوی ژاپن داده های مربوط به مطالعه بزرگ رشد شناختی و مغزی نوجوانان در آمریکا را تحلیل کردند؛ یکی از بزرگ ترین پروژه های علمی که تاکنون درباره رشد مغزی کودکان انجام شده است. در این پروژه، 11هزار و 878 کودک 9 تا 10 ساله برای دو سال دنبال شدند.

آن ها از اسکن های پیشرفته MRI برای رصد تغییرات واقعی در ساختار مغز استفاده کردند و هم زمان رفتارهای کودکان نیز از طریق گزارش والدین ثبت شد. نتیجه چه بود؟ کودکانی که زمان بیشتری را صرف صفحه نمایش می کردند، تغییرات قابل اندازه گیری در حجم و ضخامت بخش هایی از مغز داشتند؛ تغییراتی که می تواند توضیح دهد چرا این کودکان علائم شدیدتری از بیش فعالی و کم توجهی نشان دادند.

پژوهش چند یافته مهم داشت:

استفاده طولانی مدت از صفحه نمایش در سنین 9 تا 10 سال پیش بینی کننده افزایش علائم ADHD دو سال بعد بود؛ حتی زمانی که شدت اولیه این علائم کنترل شده بود.

در آغاز مطالعه، زمان استفاده بیشتر از صفحه نمایش با حجم کمتر قشر مغز و کاهش حجم هسته پوتامن راست مرتبط بود؛ بخشی از مغز که در یادگیری زبان، پردازش پاداش و رفتارهای اعتیادگونه نقش دارد.

پس از دو سال، کودکانی که بیشتر در معرض صفحه نمایش بودند، رشد کندتری در ضخامت قشر مغزی مناطق مرتبط با حافظه کاری، پردازش زبان و توجه نشان دادند.

پژوهش نشان داد که تأخیر در رشد مغز می تواند بخشی از رابطه بین استفاده از صفحه نمایش و تشدید علائم ADHD را توضیح دهد.

ماسائوشی یاماشیتا، نویسنده اصلی پژوهش، می گوید: این نتایج شواهدی عصب شناختی در تأیید نگرانی فزاینده درباره تأثیر رسانه های دیجیتال بر سلامت روانی و شناختی کودکان ارائه می کند. این یافته ها نشان می دهد لازم است زمان استفاده از صفحه نمایش کنترل شود.

پژوهشگران تأکید کردند که اندازه اثرات کوچک بوده است و تأثیر بالینی زمان استفاده از صفحه نمایش بر علائم ADHD ممکن است جزیی باشد و باید با احتیاط تفسیر شود.

چند نکته مهم دیگر:

این مطالعه رابطه علت و معلولی را ثابت نمی کند. ممکن است کودکانی که ذاتاً مستعد علائم ADHD هستند، صرفاً بیشتر به صفحه نمایش گرایش پیدا کنند.

عوامل متعددی می توانند در تغییر علائم نقش داشته باشند.

مطالعه فقط کودکان 9 تا 10 ساله را طی دو سال بررسی کرده، پس مشخص نیست این اثرات در نوجوانی یا بزرگ سالی ادامه می یابد یا با کاهش زمان صفحه نمایش برطرف می شود.

نتایج تحقیق قابل توجه است. اما سؤال اینجاست: آیا پژوهشگران واقعاً می دانند ما با چه شرایطی روبه رو هستیم؟ قطع کامل استفاده از موبایل؟ یعنی باید بچه هایمان را به اردوهای بدون اینترنت بفرستیم؟ جالب اینجاست که مدیرعامل سابق دیزنی، مایکل آیزنر، دقیقاً چنین چیزی را پیشنهاد کرده است.

اما حقیقت این است که ما با یک اکوسیستم کامل از الگوریتم های اعتیادآور، فشار اجتماعی همسالان و سبک زندگی دیجیتالی روبه رو هستیم که کار را برای هر والدینی سخت می کند. پس راه حل واقع بینانه چیست؟

هیچ کس نمی گوید استفاده از صفحه نمایش باید به طور کامل حذف شود؛ آن دوران مدت هاست که گذشته. اما این پژوهش نشان می دهد که باید در دوره حساس 9 تا 12 سالگی محتاطانه تر و هدفمندتر رفتار کنیم؛ زمانی که مغز کودکان با سرعت فراوان رشد می کند.

چند اقدام عملی که می تواند مؤثر باشد:

تنظیم تایمر واقعی به جای فقط پنج دقیقه دیگر که تبدیل به 45 دقیقه می شود.

تعیین زمان های بدون صفحه نمایش: هنگام شام، در مسیرهای کوتاه با خودرو، یک ساعت قبل از خواب.

الگوسازی مناسب توسط والدین، حتی اگر سخت باشد.

پیدا کردن فعالیت هایی که واقعاً بتوانند با جذابیت فوری صفحه نمایش رقابت کنند؛ مانند کارهای خانه، که طبق پژوهش ها خود می تواند به موفقیت آینده کودکان کمک کند.

واقعیت این است که گفتن دیگر صفحه نمایش کافی است احتمالاً برای والدین سخت تر است تا برای کودکان. اما شاید همین سختی بخشی از مسئولیت والد بودن باشد.