به نقل از ایسنا، دکتر مینو محرز، استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در آستانه روز جهانی ایدز و در گفت وگویی صریح از چهار دهه تلاش برای آگاهی بخشی درباره HIV/AIDS، چالش های سنگین اجتماعی و پزشکی، و ضرورت شکستن انگ این بیماری سخن گفت؛ مسیری که از اوایل دهه 60 آغاز شد و امروز به درمان های مؤثر و زندگی عادی بیماران انجامیده است.

آغاز مسیر آگاهی بخشی HIV در ایران؛ از یک سخنرانی تا یک مسئولیت ملی

محرز با اشاره به نخستین سخنرانی خود درباره HIV در سال 1363 در کنگره بیماری های عفونی گفت: آن زمان حتی کلمه ایدز برای مردم ناآشنا بود. سالن مملو از جمعیت شده بود تا بدانند این بیماری چیست. با مشاهده گسترش HIV در غرب، احساس کردم این موضوع به زودی به یک چالش جهانی و ملی تبدیل می شود و باید از همان ابتدا آگاهی بخشی در کشور آغاز شود.

تشخیص های اولیه، نبود تست و گروه های پرخطر

به گفته این استاد عفونی، در سال های ابتدایی نه تست تشخیصی وجود داشت و نه شناختی عمومی از بیماری. با توزیع کیت های تشخیصی توسط سازمان جهانی بهداشت، تمرکز بر گروه های پرخطر آغاز شد؛ دریافت کنندگان فرآورده های خونی مانند بیماران هموفیلی، مصرف کنندگان مواد تزریقی با سرنگ مشترک و افرادی که خون دریافت کرده بودند. متاسفانه در آن زمان درصد قابل توجهی از بیماران هموفیلی به دلیل واردات فاکتور 8 آلوده، مبتلا شده بودند؛ پدیده ای که در بسیاری از کشورهای جهان نیز رخ داد.

سال های تلخ؛ طرد بیماران، نبود درمان و مرگ های خاموش

محرز از روزهایی گفت که هیچ مرکز درمانی حاضر به پذیرش بیماران نبود و افزود: با صحبت های فراوان توانستیم بیماران را در بخش عفونی بیمارستان امام بستری کنیم. درمانی وجود نداشت و اغلب، جوانان زیر چشم ما به مرحله ایدز می رسیدند و از دنیا می رفتند.

او از طرد اجتماعی شدید بیماران و حتی خانواده هایشان سخن گفت؛ تا جایی که گاه خانواده درجه یک نیز در مراسم سوگواری حضور نمی یافتند و در بسیاری از موارد فقط من برای تسلیت نزد پدر و مادرها می رفتم.

انگ اجتماعی تا پس از مرگ؛ روایت هایی تکان دهنده

این متخصص بیماری های عفونی، به مواردی اشاره کرد که حتی پس از مرگ هم بیماران با تبعیض مواجه بودند؛ از شست وشوی پیکر تا ترس کارکنان غسالخانه.

او گفت: با پیگیری مستقیم از وزارت بهداشت و حضور در بهشت زهرا، تلاش شد این نگاه اصلاح شود و حرمت انسانی بیماران حفظ شود.

خشونت، تهدید و بحران های روانی بیماران

محرز با اشاره به نبود درمان و بروز اختلالات عصبی و روانی در مراحل پیشرفته بیماری، از تهدید جانی خود توسط یکی از بیماران سخن گفت که با سلاح به مطب آمده بود. او این رخدادها را نتیجه مستقیم ناامیدی، انگ اجتماعی و نبود حمایت دانست و تأکید کرد که بسیاری از مشکلات بیماران، فراتر از حوزه پزشکی و نیازمند مداخله اجتماعی و روانی بود.

نقطه عطف درمان؛ دسترسی رایگان و زندگی نرمال

به گفته این استاد دانشگاه، از سال 1996 میلادی و با ورود داروهای ضدویروسی، ایران بلافاصله این درمان ها را برای بیماران فراهم و به صورت رایگان توزیع کرد. امروز نیز با وجود بیش از 200 مرکز مشاوره بیماری های رفتاری در سراسر کشور، بیماران پس از مشاوره، تست و تشخیص، تحت درمان قرار می گیرند و می توانند زندگی عادی، ازدواج و حتی فرزندآوری ایمن داشته باشند.

محرز با اشاره به بیمارانِ کودک مبتلا از بدو تولد که امروز تحصیل کرده و شاغل اند، تأکید کرد: HIV دیگر پایان زندگی نیست، اگر زود تشخیص داده شود.

رسانه ها و خلأ آگاهی عمومی

این استاد دانشگاه با انتقاد از کم توجهی رسانه ها گفت: در کشورهایی مثل استرالیا، رسانه ها به طور مداوم درباره HIV اطلاع رسانی می کنند، اما در ایران سکوت وجود دارد؛ در حالی که مردم پرسش و نیاز به آگاهی دارند.

او بر نقش صداوسیما و رسانه ها در تشویق افراد با رفتار پرخطر به تست و درمان تأکید کرد.

پویش های تست HIV؛ راهی برای تشخیص زودهنگام

محرز پویش هایی مانند من هم تست می دهم و استفاده از اتوبوس های سیار تست را مؤثر دانست و گفت: غربالگری عمومی برای HIV کارآمد نیست و باید افرادِ دارای رفتار پرخطر داوطلبانه تست بدهند. تشخیص زودهنگام مساوی است با زندگی نرمال و پیشگیری از انتقال.

امید به درمان قطعی؛ از تحقیق تا آینده

محرز با اشاره به تحقیقات جهانی و تلاش دانشمندان برجسته، از امیدها برای درمان قطعی HIV سخن گفت و افزود: هرچند برخی پروژه ها به دلیل همه گیری کرونا متوقف یا کند شدند. همان طور که هپاتیت C درمان قطعی یافت، HIV نیز در مسیر درمان نهایی قرار دارد.

صراحت لهجه در سلامت عمومی

محرز در پاسخ به پرسشی درباره صراحت لهجه، تصریح کرد: در سلامت عمومی، حقیقت نباید قربانی مصلحت شود. هنوز HIV در جامعه و حتی در میان کادر درمان با انگ بالایی مواجه است؛ موضوعی که در پژوهش ها نیز تأیید شده و مانع ارائه خدماتی مانند جراحی، زایمان و دندانپزشکی می شود، در حالی که بیمارانِ تحت درمان و با بار ویروسی صفر، مسری نیستند.

آگاهی، تنها راه شکستن انگ

بنابر اعلام دانشگاه علوم پزشکی تهران، این استاد بیماری های عفونی در پایان تأکید کرد: آگاهی مستمر، نگرش مثبت و تغییر رفتار را در پی دارد. HIV از راه تماس عادی یا تنفس منتقل نمی شود؛ رعایت شیوه نامه های استاندارد برای همه بیماران کافی است. تنها با آموزش، می توان از جوانان محافظت کرد و کرامت بیماران را حفظ کرد.