علویان سوریه حدود 10 تا 12درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند (طبق برآوردهای سازمان ملل و مرکز مطالعات استراتژیک دمشق در سال 2024). این جامعه عمدتاً در نوار ساحلی و کوهستانی غرب کشور ساکن است. استان لاذقیه قلب تپنده علویان محسوب می‌شود و بیش از 60درصد ساکنانش علوی هستند؛ طرطوس با حدود 70درصد جمعیت علوی، تنها بندر امن این اقلیت در طول جنگ بود. در استان حمص، علویان بیشتر در شهرهای غربی و روستاهای اطراف مثل المخرم، تلکلخ و القبو زندگی می‌کنند و حدود 20 تا 25درصد جمعیت این استان را دارند. در حماه نیز روستاهای شرقی و شمالی شهر، از جمله منطقه الهوله و محرده، از دیرباز علوی‌نشین بوده‌اند. پس از سقوط دمشق در دسامبر 2024 (آذر 1403)، هزاران خانواده علوی از روستاهای ساحلی لاذقیه و طرطوس به سمت شهرهای بزرگ یا حتی لبنان ‌گریختند و بسیاری از محله‌های علوی‌نشین اکنون نیمه‌خالی یا متروکه شده‌اند.

در یک سال گذشته، از زمان به قدرت رسیدن «احمد الشرع» (ابومحمد الجولانی) و گروه تروریستی «هیئت تحریرالشام»، علویان با شدیدترین موج سرکوب و خشونت فرقه‌ای پس از جنگ داخلی مواجه شده‌اند. فاجعه بزرگ کشتار ساحل در 16 تا 20 اسفند 1403 (6 تا 10 مارس 2025) در استان‌های لاذقیه و طرطوس رخ داد؛ (طبق برخی از آمارها) بیش از 950 غیرنظامی علوی، اغلب زنان، کودکان و سالخوردگان، در روستاهایی مثل برمانی، جوبه برغال و الحمبوشیه به دست نیروهای مسلح وابسته به تحریرالشام و گروه‌های محلی سلفی- جهادی قتل‌عام شدند. بسیاری از قربانیان پس از پرسش درباره مذهب‌شان و تأیید علوی بودن، در خانه‌های خود به ضرب گلوله کشته شدند یا سرشان بریده شد و اجسادشان سوزانده شد. در حمص و حماه نیز از دی 1403 تا بهار 1404 بیش از سه هزار جوان علوی ربوده شدند؛ برخی با جسد مثله‌شده به خانواده‌ها تحویل داده شدند و برخی هنوز ناپدیدند. این خشونت‌ها یادآور کشتارهای پیشین تکفیری‌هاست: سال 1392 جبهه النصره در منطقه بانیاس و بیضا بیش از 400 علوی را قتل‌عام کرد، سال 1394 داعش در القریتین حمص ده‌ها نفر را سر برید و حتی پیش از آن، در سال‌های 1391 و 1392، گروه‌های مسلح وابسته به ارتش آزاد در لاذقیه و حماه بارها روستاهای علوی‌نشین را هدف قرار دادند. شعار مسیحیان به بیروت، علویان به قبر دوباره در خیابان‌ها شنیده می‌شود و این‌بار، به نظر می‌رسد دیگر کسی جلودار آن نیست!

تیراندازی به سمت معترضان

شهرهای مختلف سوریه از جمله لاذقیه، طرطوس، بانیاس، حماه و... شاهد برگزاری تظاهرات علیه رژیم الجولانی است و نیروهای او به سمت تظاهرکنندگان حمله‌ور شده‌اند و آنان شلیک کرده‌اند و برخی از منابع از کشته شدن حداقل یک تَن (تا زمان تنظیم این گزارش) خبر می‌هند. به گزارش «مهر»، تلویزیون سوریه از برگزاری تظاهرات در لاذقیه، طرطوس و جبله خبر داد. از سوی دیگر رسانه‌ها از تیراندازی نیروهای جولانی به سمت تظاهرکنندگان در جبله و لاذقیه خبر می‌دهند. نیروهای الجولانی به تظاهرکنندگان در شهر جبله حمله‌ور شده‌اند. اعتراضات گسترده‌ای در فلکه السعدی در شهر طرطوس گزارش شده است. همزمان شبکه «العهد» نیز از برگزاری تظاهرات علیه رژیم جولانی در حومه حماه خبر داد. رسانه‌ها از حمله به تظاهرکنندگان در میدان الزهراء در حمص از سوی شبه‌نظامیان الجولانی خبر می‌دهند. 

اعتراضات برای چیست؟ و معترضان چه می‌گویند؟

اعتراضات علوی‌ها در جبله سوریه به علت عدم محافظت از علویان در برابر نسل‌کُشی‌های قومی و فرقه‌ای است. آن‌طور که «فارس» نوشته است، معترضان به دعوت شیخ «غزال غزال»، رییس شورای اسلامی علویان در سوریه، با حضور در مکان‌های اصلی شهر، اعتراض خود را به آنچه «ظلم فرقه‌ای و نقض سیستماتیک حقوق» خواندند، اعلام کردند. معترضان با شعارهایی مانند «نه به تروریسم»، «نه به تبعیض فرقه‌ای»، «عزت برای همه» و «سوریه واحد» خواستار آزادی بازداشت‌شدگان، توقف آدم‌ربایی‌ها و کشتارها و اجرای نظام غیرمتمرکز در کشور شدند. آن‌ها تاکید کردند که مطالباتشان صرفا حقوق بشری و اجتماعی است و به دنبال صلح و همزیستی در سوریه هستند. برخی نیز در این میان شعار می‌دهند: «دولت فدرال می‌خواهیم.»

در برخی از حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی تصاویری از این اعتراضات منتشر شده است که با توجه به آن‌ها می‌توان گفت که در میان معترضان شیعیانی هم دیده می‌شوند؛ البته شاید این‌ها معترضین علوی‌مذهبانی باشند که در تظاهرات خود تصاویری از علمای شیعه را حمل کرده‌اند. گفتنی است، شیعیان اثناعشری سوریه (به جز علویان که از آن‌ها جدا هستند) حدود 1 تا 2درصد کل جمعیت کشورند و برخلاف علویان، بیشتر در شهرهای بزرگ و نواحی مرزی پراکنده‌اند. بزرگ‌ترین تجمع آن‌ها در دمشق است؛ به‌‌ویژه در محله‌های اَماره، سَیدَه زینب و سَیدَه رَقیّه که حرم حضرت زینب‌(ع) و حضرت رقیه‌(ع) قرار دارد و از قدیم‌الایام زائران عراقی و ایرانی هم آن‌جا ساکن شده‌اند. در نبل و الزهرا (دو شهر کاملاً شیعه‌نشین در حلب شمالی) حدود 60 تا 70 هزار نفر شیعه زندگی می‌کردند که در طول جنگ 45 ماه محاصره کامل داعش و النصره را تحمل کردند و پس از آزادی در سال 1395 همچنان آن‌جا مانده‌اند. در ادلب و حماه هم روستاهای فوعه و کفریا تا سال 1397 شیعه‌نشین بودند، اما با توافق آستانه همه 45 هزار ساکن‌شان عمدتاً به مناطق دولتی کوچانده شدند و اکنون این دو روستا به نظر خالی از شیعه است. در شرق سوریه، شهرهای بوکمال و المیادین هم چند هزار شیعه عراقی‌تبار و سوری دارند. در مناطق ساحلی لاذقیه و طرطوس تقریباً هیچ شیعه اثناعشری نیست و آن‌جا کاملاً علوی‌نشین است.

حکومت جولانی حکومت تروریسم است

همچنین یک منبع سوری اعلام کرد که دولت خودخوانده الجولانی دست به اقدامات تروریستی علیه مردم این کشور زده و تلاش دارد با استفاده از زور در میان سوری‌ها نفوذ کند. وی اضافه کرد که مردم سوریه در شرایط خفقان بی‌سابقه‌ای به سر می‌برند چراکه جنایات عناصر وابسته به جولانی در مناطق تحت کنترل آنها تشدید شده است. به گزارش «المعلومه»، این منبع تصریح کرد که عناصر حاکم بر سوریه چیزی جز امتداد گروهک‌های تروریستی نیستند و هرگز نمی‌توانند به نمایندگان مردم این کشور تبدیل شوند. اقدامات عناصر جولانی و بازداشت‌های بی‌حساب و کتاب در سوریه دلیل اصلی آشوب و بی‌ثباتی در این کشور است. اگر اقدامات فوری اتخاذ نشود شاهد یک انفجار اجتماعی خواهیم بود.

کیهان