به نقل از مهر فرشید ایلاتی کارشناس ارشد بازار مسکن با تأکید بر اینکه در طرح مالیات بر خانه های خالی نباید نگاه درآمدی به این پایه مالیاتی وجود داشته باشد و این مالیات ماهیتاً ابزاری تنظیم گر است، گفت: در فرآیند سیاست گذاری این طرح، پیشنهاداتی مطرح بود مبنی بر اینکه نرخ مالیات باید بسیار بالا و در سطحی مانند 30 درصد ارزش ملک تعیین شود.

وی افزود: تعیین چنین نرخی می توانست موجب شود مالکانی که واحدهای خالی در اختیار دارند، واحدهای خود را به فروش برسانند یا اجاره دهند تا ثبات قیمتی و حتی کاهش قیمت در بازار اجاره مسکن حاصل شود، اما به دلیل ضعف زیرساخت های اطلاعاتی کشور و ناتمام بودن سامانه املاک و اسکان، مالکان انگیزه لازم برای عرضه واحدهای خود را ندارند.

ایلاتی بیان کرد: اگر زیرساخت ها تکمیل بود، شرایط متفاوت می شد؛ اما درحال حاضر سامانه ها ناقص است و اطلاعات دقیقی از مالکین، ساکنین و همچنین وضعیت اشغال یا خالی بودن واحدها وجود ندارد. به طور کلی باید نرخ مالیات به گونه ای تعیین شود که بازدارندگی کافی داشته باشد. به همین دلیل پیشنهاد ما این بود که اگر واحدی به عنوان خانه خالی شناسایی شد، 30 درصد ارزش روز ملک به عنوان مالیات اخذ شود.

وی ادامه داد: با این حال، عده ای در آن زمان معتقد بودند که برای ایجاد فرهنگ مالیاتی و جا افتادن پایه های مالیاتی، نرخ های پایین تر مناسب تر است. بر همین اساس، مالیات بر خانه های خالی درصدی از مالیات بر اجاره ملک در نظر گرفته شد؛ به صورت 6 برابر، 12 برابر و 18 برابر مالیات بر اجاره به عنوان پایه محاسبه. اما عملکرد دو سال اخیر نشان داده که طرح اخذ 30 درصد از ارزش کل ملک به قیمت روز به عنوان مالیات می توانست کارآمدتر باشد و همان طور که پیش بینی می کردیم، امکان نقره داغ کردن مالکانی که خانه های خود را عرضه نمی کنند، فراهم می شد.

این کارشناس ارشد بازار مسکن تصریح کرد: با توجه به شرایط فعلی و تا زمانی که سامانه ها تکمیل نشده و سامانه املاک و اسکان پوشش صددرصدی مالکین و ساکنین را نداشته باشد، به نظر می رسد لازم است نرخ مالیات بر خانه های خالی حتی تا 30 درصد ارزش ملک تعیین شود تا در صورت شناسایی واحد خالی، مالک انگیزه کافی برای عرضه ملک داشته باشد.

وی با اشاره به میزان اخذ مالیات بر خانه های خالی، یادآور شد: طبق آخرین آمار، رقم بسیار ناچیز و حدود 300 میلیارد تومان در یک سال بوده است؛ شاید در مجموع عملکرد حدود 400 تا 500 میلیارد تومان. اما نباید به عدد محقق شده نگاه کرد؛ زیرا این رویکرد اشتباه است. طرح اخذ مالیات زمانی موفق است که رویکرد درآمدی ایجاد نکند. دولت باید اطلاع رسانی کند که از 6 ماه دیگر این مالیات اجرا می شود تا کسانی که خانه خالی دارند، واحدهای خود را عرضه کنند؛ بنابراین اصلاً نباید به دنبال درآمدزایی از این مسیر باشیم.

ایلاتی با اشاره به نرخ مجاز خانه های خالی گفت: در هر کشور لازم است بخشی از واحدها خالی باشد تا امکان جابه جایی وجود داشته باشد؛ نمی شود همه خانه ها پر باشند. نرخ مجاز خانه های خالی حدود 3 درصد است. اگر مثلاً 30 میلیون واحد مسکونی وجود داشته باشد و بگوییم 10 درصد آن خالی است، این رقم بسیار بالاتر از نرخ مجاز است و وضعیت کنونی نیز همین را نشان می دهد.

این کارشناس ارشد بازار مسکن در پایان خاطرنشان کرد: برای اجرای صحیح این موضوع لازم است سامانه ای وجود داشته باشد که مشخص کند چه زمانی تعداد واحدهای خالی از نرخ مجاز بیشتر شده و در آن صورت اخذ مالیات آغاز شود؛ و اگر میزان واحدهای خالی دوباره به زیر نرخ مجاز بازگشت، اخذ مالیات متوقف شود. اجرای این طرح نیازمند زیرساخت های هوشمند، جامع و لحظه ای است که در حال حاضر وجود ندارد.