به گزارش پارسینه دکتر احمد دلبری در گفت وگو با ایسنا، اظهار کرد: التهاب مزمن مغز، یکی از پیامدهای مستقیم آلودگی هواست. ذرات ریز معلق ـ به ویژه PM2.5 ـ آن قدر کوچک اند که از ریه وارد خون می شوند و حتی از مسیر عصب بویایی می توانند مستقیماً به مغز برسند. این ورود خاموش، آغازگر روند تخریب عصبی است؛ روندی که ممکن است سال ها بی علامت بماند.

به گفته دلبری، آلاینده ها از چند مسیر هم زمان به مغز آسیب می زنند:

ایجاد التهاب مزمن در سلول های عصبی

این التهاب مانند سوختن آرام در مغز عمل می کند و یکی از مهم ترین محرک های پیری سلولی است.

ایجاد استرس اکسیداتیو شدید

یعنی تجمع رادیکال های آزاد که به بافت عصبی آسیب می زند.

تضعیف سد خونی مغزی

این سد محافظ، مغز را از سموم نگه می دارد؛ وقتی ضعیف شود، ذرات آلاینده راحت تر وارد مغز می شوند.

افزایش رسوب پروتیین های آمیلویید و تاو

دو پروتیینی که به عنوان امضای زیستی بیماری آلزایمر شناخته می شوند.

دلبری با بیان اینکه این تغییرات به تدریج باعث اختلال در مدارهای حافظه و تمرکز می شود، گفت: به همین دلیل است که در شهرهای آلوده، شیب کاهش حافظه سریع تر اتفاق می افتد.

چه کسانی بیشترین آسیب را می بینند؟

دلبری یادآور شد: بر اساس پژوهش های منتشرشده در Nature و JAMA Neurology، سالمندان، افراد دارای ژن حساسیت زا (APOE4) یا سابقه خانوادگی آلزایمر، بیماران قلبی عروقی و ریوی، کودکان (به دلیل تکامل ناقص سد خونی مغزی)، افرادی که سال ها در کلان شهرهای آلوده زندگی کرده اند و کسانی که ساعات زیادی در ترافیک یا فضای باز هستند بیش از دیگران در معرض اثرات شناختی آلودگی هوا قرار دارند.

کدام علائم باید ما را حساس کند؟

علائمی مانند سردردهای مکرر، مه ذهنی (عدم وضوح فکر و اختلال تمرکز)، پرش فکر و تمرکز، خستگی ذهنی زودرس، فراموشی های ریز و بی قراری یا خواب سطحی تشخیص قطعی نیستند، اما به گفته دلبری، زنگ خطر محسوب می شوند و اگر در روزهای آلوده بیشتر می شوند، باید جدی گرفته شوند.

وی تأکید کرد: این علائم معمولاً به آلودگی نسبت داده نمی شوند، اما در پژوهش های جدید، ارتباط مستقیم شان با آلودگی هوا ثابت شده است.

دلبری در همین راستا برای روزهای آلوده چهار اقدام سریع و مهم را از جمله استفاده از ماسک استاندارد N95 در فضای باز نه ماسک پارچه ای یا جراحی؛ بسته نگه داشتن درها و پنجره ها و تهویه ی صحیح خانه(در روزهای آلوده، هوای بیرون بدتر از داخل است)؛ تغذیه ضدالتهاب شامل ماهی های چرب، امگا3، سبزیجات برگ سبز، زردچوبه، مغزدانه ها و میوه های رنگی و پرهیز از ورزش در فضای باز (ورزش در آلودگی، میزان جذب آلاینده ها را چند برابر افزایش می دهد؛ فقط در محیط بسته و تمیز ورزش کنید) را توصیه کرد.

وی در ادامه به راهکارهای بلندمدت برای حفاظت از مغز نیز اشاره داشت و در این باره گفت: استفاده از تصفیه هوا در منزل، کاهش قندهای ساده (چای شیرین، نان سفید…) که التهاب را تشدید می کنند، خواب کافی و پایدار، تقویت ظرفیت قلب و ریه (پیاده روی سریع در روزهای سالم) کاهش زمان حضور در ترافیک و کنار اتوبان ها توصیه می شود.

دلبری در پایان گفت: آلودگی هوا فقط مسئله ریه نیست؛ مغز را تا 10 سال زودتر پیر می کند و اگر سبک زندگی اصلاح شود، حتی در هوای آلوده هم می توان از مغز محافظت کرد.