به گزارش پارسینه ، هوای دانشگاه بوی دفاعیه می دهد. سالن پر از دانشجوست. صندلی ها پر، نگاه ها دوخته به تریبون. اما بیرون از این فضای آرام و آکادمیک، صحنه ای دیگر در حال اجراست. صحنه ای که نه یادآور پایان نامه، بلکه شبیه پشت صحنه یک مراسم فرش قرمز است. درِ سالن باز می شود و چند مرد بلندبالا و هیکلی با کت و شلوار های تیره رنگ وارد می شوند. راه باز می کنند و نگاه ها را با خود می کشند. پشت سرشان خانم بازیگر، وارد صحنه می شود.

به گزارش هفت صبح، انگار نه برای دفاع از یک پژوهش دانشگاهی، که برای افتتاحیه یک جشنواره آمده است. گوشی ها بالا می روند، دوربین ها روشن می شوند و در چند دقیقه، دانشگاه، این سنگر آرام مطالعه و پژوهش به صحنه نمایشی پر از شور و هیجان بدل می شود. حالا همه چیز سینمایی شده و دیگر کسی توجه چندانی به موضوع جلسه ندارد!

اینها صحنه هایی از یک فیلم اکشن سینمایی نیست بلکه فریم هایی ثبت شده از لحظاتی که در فیلم منتشر شده گفته می شد؛ جلسه دفاع یکی از هنرپیشه های کشور است! ویدئو بلافاصله در شبکه های اجتماعی دست به دست می چرخد و کاربران شروع به نشان دادن واکنش می کنند؛ مگر دانشگاه میدان جنگ است؟ مگر قرار است در یک جلسه علمی کسی حمله کند؟ چه ضرورتی دارد که یک هنرمند با اسکورت وارد فضای دانشگاه شود؟

دانشگاه آزاد بعد از انعکاس بسیار انتشار این فیلم در فضای مجازی، اطلاعیه ای صادر کرد و در آن مدعی شد؛ صحنه های ثبت شده مربوط به مراسم جشن فارغ التحصیلی این بازیگر است و نه دفاع وی. توضیحی که چیزی از ماهیت ماجرا کم نمی کند! بر اساس اطلاعیه دانشگاه آزاد، وزارت علوم موضوع را از مسیر های رسمی پیگیری خواهد کرد تا از صحت اطلاعات اطمینان حاصل شود و در صورت وجود تخلف، مطابق مقررات اقدام شود. با این حال موضوع در فضای مجازی آنچنان با سرعت پخش شد که حتی پای وزیر علوم، تحقیقات و فناوری را نیز به میان کشید.

او در مصاحبه ای با اشاره به ویدئوی منتشر شده، گفت: در خصوص چنین موضوعاتی، پیش از هرگونه اظهارنظر قطعی، لازم است اصل ماجرا به درستی روشن شود. من نیز بدون دریافت گزارش کامل و دقیق، قضاوت نخواهم کرد و ابتدا باید بدانم واقعا چه اتفاقی رخ داده است و سپس درباره آن تصمیم گیری کنم؛ و بعد برای اینکه از بار سنگین سوالی که با آن مواجهه شده بود کم کند، به شوخی گفت: آخر می دانید که من خودم حکم قاضی را دارم؛ بنابراین نمی توانم بدون مدرک حکم بدهم!

این، اما نخستین بار نیست که چنین تصاویری خبرساز می شود. در سال های اخیر، حضور برخی چهره های هنری و ورزشی در رویداد های عمومی با همراهی محافظان شخصی و انتشار فیلم های آنها در فضای مجازی، بار ها خبرساز شده است. حضوری که برای بسیاری بیش از آن که نشانی از امنیت داشته باشد، رنگ و بوی همان صحنه نمایش می دهد. نمایش قدرت، شهرت و شاید تلاشی برای برند سازی در دورانی که دیده شدن، مهم تر از بودن است.

ماجرای اخیر، یعنی انتشار ویدئویی که در شبکه های اجتماعی حضور بهنوش طباطبایی را در جلسه دفاع دانشگاهی خود، با همراهی چند بادیگارد تنومند را نشان می دهد، اگرچه در ظاهر شاید یک اتفاق شخصی به نظر برسد، اما در بستری گسترده تر نشان از نوعی ناهنجاری های اجتماعی در جامعه است.

اما به راستی چرا برخی از سلبریتی ها اصرار بر داشتن بادیگارد برای حضور در مراسم های مختلف و میان مردم دارند؟ قدر مسلم اینکه این پدیده و افزایش این شیوه از حضور تا دندان مسلح! لزوما به دلیل آن نیست که این چهره ها در معرض خطر یا تهدید هستند. چه بسا بسیاری از این صحنه ها در مکان هایی ثبت شده اند که ذاتا محیط های پرریسکی محسوب نمی شوند؛ مثل پاساژها، افتتاحیه ها، نشست های رسانه ای یا حتی مراسم دانشگاهی. همین تضاد است که ابهامات و سوالاتی را به وجود می آورد. سوالاتی که شاید اصلی ترین آنها این باشد که اصولا چرا در فضا هایی که معمولا آرام، قابل پیش بینی و بدون مخاطره اند، برخی چهره ها ترجیح می دهند با تیم های پرزرق و برق و البته پر هزینه از محافظان دیده شوند؟

در این میان، سرعت گردش محتوا در شبکه های اجتماعی نقش تعیین کننده ای دارد. هر ویدئو یا عکس ظرف چند دقیقه به دست هزاران کاربر می رسد و به سرعت در معرض تحلیل، طنز یا انتقاد قرار می گیرد. همین چرخه سریع باعث می شود این صحنه ها نه به عنوان یک ضرورت امنیتی، بلکه بیشتر به عنوان گونه ای جلوه گری، قدرت نمایی یا اهمیت سازی دیده شوند.

البته باید پذیرفت که مرز میان امنیت و نمایش همیشه روشن نیست. برخی چهره ها ممکن است به دلیل ازدحام جمعیت، تجربه های ناخوشایند یا فشار کاری، نیاز به همراه داشته باشند. اما هم زمان نمی توان انکار کرد که بخش قابل توجهی از این تصاویر، بیش از آنکه بر ضرورت های واقعی استوار باشند، به الگویی جهانی اشاره دارند؛ الگویی که سال هاست بخشی از تصویر عمومی سلبریتی های مشهور دنیا را می سازد.

اکنون پرسش اصلی این است: چطور و چرا این الگو به ایران رسیده و چرا در همین مدت کوتاه چنین رشد سریعی داشته است؟ و این جریان چه تاثیری بر رفتار عمومی و نگاه مردم به چهره ها دارد؟ و از آن مهمتر اینکه چرا هر روز طرفداران بیشتری در بین سلبریتی های ایرانی پیدا می کند؟!

صاحب یکی از شرکت های حفاظتی خصوصی که در سال های اخیر فعالیت آنها در حوزه تامین محافظ شخصی افزایش یافته، در توضیح سازوکار این بازار به هفت صبح می گوید؛ شرکتشان دارای مجوز رسمی و تحت نظارت پلیس امنیت فعالیت می کند.

به گفته او، تمامی نیرو ها دوره های تخصصی را گذرانده و اغلب دارای سوابق ورزشی و شرایط خانوادگی پایدار هستند. او تاکید می کند: تمام نیرو های ما آموزش دیده اند و با استاندارد های حفاظتی کار می کنند.

اما گرفتن بادیگارد برای یک هنرمند چقدر آب می خورد؟ سوالی که مسئول این شرکت حفاظت شخصی در پاسخ به آن می گوید: رقم دریافتی بستگی به نوع مراسم دارد. برای ماموریت های تشریفاتی، هزینه هر نفر چهار تا چهار و نیم میلیون تومان است. وی با این حال توصیه می کند برای انجام کار حرفه ای و آبرومندانه، استفاده از یک تیم سه نفره مناسب تر است، هرچند تصمیم نهایی را بر عهده کارفرما می گذارد!

او توضیح می دهد که شرکت علاوه بر نیروی انسانی، تجهیزات کامل حفاظتی نیز ارائه می کند: بی سیم های شبکه ای دارای مجوز داریم. خودرو های تشریفاتی صفر با شیشه های ضدحرارت و تجهیزات کامل هم موجود است. در صورت نیاز، همراهی دو خودرو نیز امکان پذیر است.

بازار اصلی، اما بر پایه قرارداد های طولانی مدت شکل می گیرد. جایی که بسیاری از چهره های شناخته شده برای رفت وآمد های مکرر خود، تقاضای همراهی فرد یا تیم محافظتی ثابتی را دارند. مدیر شرکت در این باره می گوید: اگر قرارداد ماهانه بسته شود، بسته به تعداد روز های موردنیاز در هفته، حدود 20 تا 25 درصد تخفیف اعمال می کنیم. او می گوید: ما برای ماموریت های خارج از شهر و حتی خارج از کشور نیز آمادگی کامل برای اعزام و همراهی تیم بادیگارد داریم. حتی تمامی نیروهاو محافظان ما پاسپورت دارند و امکان همراهی در سفر های خارجی نیز هست، در این میان تنها صدور ویزا بر عهده کارفرماست.

پرسش مهم، اما به مسئولیت حقوقی احتمالی در صورت بروز درگیری یا حادثه بازمی گردد. اینکه اگر در بین ماموریت و همراهی با یک سلبریتی و یا هر کارفرمای دیگری حادثه ای رخ دهد، چه کسی باید پاسخگو باشد؟ شرکت محافظتی، بادیگارد ها یا سلبریتی ها و کارفرمایان.

مسئول شرکت محافظتی طرف صحبت ما در این مورد نیز می گوید: نیرو های ما تحت پوشش بیمه حوادث هستند و بخشی از خسارت ها از این طریق جبران می شود. اما اگر موضوع به پرونده حقوقی یا قضایی تبدیل شود، روند قانونی لازم طی خواهد شد. وی با این حال تاکید می کند که در سه سال فعالیت شرکت، مورد جدی گزارش نشده و نیروهایشان آموزش دیده اند که درگیری را کنترل و از تشدید آن جلوگیری کنند.

به گفته وی، بخش عمده عملکرد این نیرو ها نه در مواجهه مستقیم، بلکه در ایجاد بازدارندگی تعریف می شوند: بیش از 99 درصد نقش بادیگارد حضور پیشگیرانه است. بسیاری ازمردم صرفا با دیدن نیرو های ما موقعیت را ترک می کنند. پوشش یک دست و رسمی نیروها، کت وشلوار مشکی و پیراهن مشکی، نیز بخشی از همین راهبرد است. ظاهری که تشخیص ماهیت خصوصی یا دولتی آنها را دشوار می سازد و اثر بازدارنده را افزایش می دهد.

این فعال حوزه امنیت خصوصی می گوید؛ تقاضا برای استفاده از محافظ شخصی در چند سال اخیر به طور محسوسی افزایش یافته و خدمات این شرکت ها دیگر محدود به چهره های درجه یک سینمایی یا ورزشی نیست. انواع مشتریان، از مدیران شرکت ها تا چهره های فعال در شبکه های اجتماعی، اکنون بخشی از بازار جدید بادیگارد های خصوصی را تشکیل می دهند که ما به آنها سرویس می دهیم و بازار داغی هم دارند.

همانطور که گفته شد؛ در شهر های بزرگ، حضور بادیگارد کنار چهره های هنری و شناخته شده، فقط مسئله امنیت نیست، بلکه نمادی از جایگاه اجتماعی و قدرت است. دکتر امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس و استاد دانشگاه، در گفت و گو با هفت صبح ضمن تایید این نظریه می گوید: این رفتار نه یک مد زودگذر، بلکه ترکیبی از شکاف فرهنگی، طبقاتی و احساس ناامنی در جامعه است.

به گفته او، در شهر های بزرگ افراد با دنیایی مواجه اند که هویت شان تا حد زیادی ناشناخته است و در چنین فضایی، ظاهر و ابزار های قدرت، معیار سنجش اهمیت فرد می شوند. خودرو های لوکس، لباس های گران قیمت، زیورآلات و حتی بادیگارد، همگی نماد جایگاه اجتماعی هستند و ابزاری برای جلب توجه و حس دیده شدن محسوب می شوند. قرایی مقدم تاکید می کند: این رفتار ریشه های فرهنگی عمیقی دارد و نسخه مدرن همان سنت نگهبانان و محافظان اشراف و خان ها در گذشته است.

در واقع گرچه کلمه بادیگارد واژه ای خارجی است، اما کارکرد آن، همان نقشی است که نوکران و نگهبانان خان ها و اشراف داشتند. نشانه ای از هویت، اهمیت و حتی فخرفروشی. در این بین نسل جوان نیز از این رفتار ها و شیوه زندگی تاثیر می گیرد. حضور محافظ شخصی، هم نشانه موفقیت ذهنی و هم بزرگ نمایی تلقی می شود و الگویی برای سنجش ارزش و موفقیت اجتماعی است. دکتر قرایی مقدم می گوید: اگر کسی بادیگارد دارد، ناخودآگاه مهم تلقی می شود.

این همان ذهنیت حسی است که در شهر های بزرگ بر زندگی افراد حاکم است. البته ابعاد امنیتی این پدیده نیز قابل توجه است. احساس ناامنی در جامعه، چه ناشی از مصلحت گرایی فردی باشد و چه نبود تعهد جمعی، باعث می شود افراد شناخته شده برای حفاظت از جان و دارایی خود از نیرو های حفاظتی استفاده کنند. وی با یادآوری نمونه ای از حادثه ای که چند سال قبل رخ داد می گوید: در سال 84، دختری در سر پل مدیریت قربانی حمله ضاربان شد و هیچ کسی هم برای دفاع از او اقدامی نکرد!

از این دست حوادث بار ها در جامعه رخ داده و حتما شما نیز در بین حوادث آنها را شنیده اید. این موارد نشان می دهد که چرا این احساس ناامنی هنوز در ذهن جامعه زنده است. قرایی مقدم همچنین با اشاره به نقش شبکه های اجتماعی در رواج این فرهنگ ادامه می دهد: نقش شبکه های اجتماعی هم در گسترش این رفتار غیرقابل انکار است.

سرعت گردش اطلاعات باعث می شود هر نمایش قدرت و ثروت، ظرف چند دقیقه توسط میلیون ها نفر دیده و تحلیل شود و به همین دلیل حضور بادیگارد نه تنها مسئله امنیتی، بلکه نوعی پرفورمنس اجتماعی نیز محسوب می شود. وی معتقد است: این پدیده نشان دهنده جایگاه مادیات و ظاهرگرایی در جامعه مدرن است. در شهر های کوچک و روستا ها افراد بیشتر با توجه به هویت واقعی و روابط خانوادگی شناخته می شوند، اما در کلان شهرها، این شکل از نمایش قدرت و ثروت به یکی از شاخص های تعیین جایگاه اجتماعی بدل شده است.

در نگاه کلان، ماجرای اخیر تنها یک اتفاق گذرا نیست. بلکه نشانه ای از تغییراتی عمیق در فرهنگ عمومی است. جامعه ای که هر روز بیش از گذشته به سمت ظاهرگرایی، جلوه گری و نمایشِ موقعیت اجتماعی حرکت می کند، طبیعی است که مرز میان ضرورت و تجمل را کمرنگ تر ببیند. این رویداد یادآوری می کند که سرعت دیده شدن در شبکه های اجتماعی، گاهی از معنا و کارکرد واقعی فضا های علمی و فرهنگی پیشی می گیرد.

در چنین شرایطی، مسئولیت نهاد های آموزشی و فرهنگی اهمیت دوچندانی پیدا می کند. بازگرداندن هویت دانشگاه به جایگاه اصیل خود به عنوان فضایی برای اندیشه، احترام و سادگی نیازمند مراقبت و بازنگری است. جامعه نیز باید به این پرسش پاسخ دهد که ارزش ها را در چه چیز جست و جو می کند: در محتوای واقعی و نقش سازنده افراد، یا در نشانه های بیرونی که بیش از آن که امنیت بیاورند، تصویرسازی می کنند. موضوعی که به نظر می رسد مسئولان و متولیان فرهنگی کشور بیش از پیش و قبل از اپیدمی شدن این پدیده به آن توجه داشته و برایش چاره اندیشی کنند.