صبح نو نوشت: توقیف نفتکش «تالارا» توسط نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دریای عمان، بار دیگر نگاه جهانی را به حساس‌ترین آبراه انرژی جهان یعنی تنگه هرمز معطوف کرد. این نفتکش عظیم‌الجثه که با پرچم جزایر مارشال در حرکت بود، حامل محموله‌ای قابل‌توجه از مواد پتروشیمی با گوگرد بالا و در مسیر خروج از بندر عجمان امارات به مقصد سنگاپور بود. داده‌های ردیابی دریایی نشان می‌دهد تالارا با سرعتی ثابت در حال عبور از جنوب تنگه هرمز بوده که ناگهان مسیر آن تغییر کرده و در حوالی مختصات 25 درجه شمالی و 57 درجه شرقی به سمت آب‌های ایران هدایت شده است؛ تغییری که چند دقیقه پس از قطع ارتباط رادیویی از ساعت 0422 UTC ثبت شد. تالارا تانکری از رده Aframax است که در سال 2010 توسط صنایع هیوندای کره جنوبی ساخته شده و با طول 243 متر و ظرفیت حمل بیش از 115 هزار تن، در ردیف نفتکش‌های مهم مسیر انرژی آسیا قرار دارد. مالکیت و مدیریت این کشتی در اختیار شرکت کلمبیا شیپ‌منجمنت در قبرس است؛ شرکتی که پس از قطع ارتباط با خدمه اعلام کرد ملیت کارکنان ترکیبی از هندی، فیلیپینی و پاکستانی است. این نفتکش ازجمله کشتی‌هایی بود که برای کاهش هزینه‌ها و تسهیل فعالیت جهانی، از پرچم مصلحتی جزایر مارشال استفاده می‌کرد؛ پرچمی که طبق گزارش‌های بین‌المللی، به ‌دلیل ضعف نظارت و سهل‌گیری‌های اداری، یکی از پرریسک‌ترین ثبت‌های دریایی محسوب می‌شود.

دستور قضایی تهران

به ‌دنبال اعلان اولیه رسانه‌های بین‌المللی، سپاه پاسداران در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که این اقدام بر پایه دستور مقام قضایی و پس از چند ساعت رهگیری دقیق انجام شده است. در این بیانیه آمده که کشتی حامل 30 هزار تن مواد پتروشیمی غیرمجاز بوده و بررسی‌های اولیه نشان داده که محتوای محموله با اسناد رسمی تطابق نداشته است. سپاه تأکید کرده که عملیات در چارچوب قوانین داخلی و برای حفاظت از منابع و منافع ملی صورت گرفته و محرز شدن تخلف، دلیل اصلی هدایت کشتی به لنگرگاه ایرانی بوده است. به گفته منابع مطلع، اختلاف میان بار واقعی و اظهارشده، همراه با الگوی حرکت مشکوک کشتی در ساعت‌های پیش از توقیف، زمینه صدور حکم قضایی را فراهم کرده بود.

از سوی دیگر، گزارش Ambrey و UKMTO نیز تأیید می‌کند که تغییر مسیر تالارا ناگهانی بوده و سه شناور آن را در اطراف دریای عمان محاصره کرده‌اند. تحلیل داده‌های AIS  نشان می‌دهد که کشتی پس از عبور از نزدیکی خورفکان، رفتاری غیرمتعارف در سرعت و زاویه حرکت داشته است؛ موضوعی که هم ایران و هم ناظران امنیت دریایی را به بررسی دقیق‌تر محموله و مسیر آن رسانده است. به همین دلیل، توقیف تالارا تنها یک اقدام نظامی نیست، بلکه در مرکز پرونده‌ای قرار دارد که دو محور «تخلف محموله» و «اقدامات مشکوک دریایی» را در خود دارد.

تهران چه می‌گوید و غرب چگونه روایت می‌کند؟

انتشار خبر توقیف به‌ سرعت واکنش ایالات متحده، بریتانیا و برخی کشورهای اروپایی را برانگیخت. آن‌ها این اقدام ایران را «نقض آزادی کشتیرانی» توصیف کرده و مدعی‌اند این عملیات با اصول دریانوردی آزاد در کنوانسیون حقوق دریاها (UNCLOS) مغایرت دارد. غرب می‌گوید نفتکش در آب‌های بین‌المللی در حال عبور بی‌ضرر بوده و ایران حق توقیف آن را نداشته است. مرکز عملیات دریایی بریتانیا نیز اعلام کرده که «این اقدام احتمالا ماهیت دولتی داشته» و کشتی بدون هشدار قبلی تغییر مسیر داده است.

اما تهران روایت دیگری ارائه می‌کند؛ روایتی که بر «تخلف محرز» و «صدور دستور قضایی» تکیه دارد. ایران تأکید دارد که تالارا بار غیرمجاز حمل می‌کرده و مسیر آن با اسناد رسمی تطابق نداشته است؛ در نتیجه، مطابق قوانین داخلی و اصول مبارزه با قاچاق سازمان‌یافته سوخت و مواد پتروشیمی، توقیف آن قانونی بوده است. ایران همچنین یادآوری می‌کند که آمریکا و متحدانش طی سال‌های اخیر چندین بار اقدام به توقیف غیردیپلماتیک نفتکش‌های ایرانی به بهانه تحریم‌ها کرده‌اند و نمی‌توانند در این زمینه مدعی آزادی کشتیرانی باشند. در واقع، تهران توقیف تالارا را «واکنشی حقوقی» معرفی می‌کند، نه اقدامی سیاسی یا تقابلی.

از بازار نفت تا امنیت خلیج فارس

تحلیلگران امنیتی معتقدند توقیف تالارا در حساس‌ترین مقطع تنش‌های دریایی رخ داده است؛ دوره‌ای که هم‌زمان با تشدید فشارهای آمریکا بر صادرات نفت ایران، تنش‌ها در دریای سرخ و تنگه هرمز افزایش یافته و مسیرهای انرژی در مرکز نزاع‌های ژئوپلیتیکی قرار گرفته‌اند. ایالات متحده از زمستان گذشته کارزار فشار حداکثری تازه‌ای علیه صنعت نفت ایران را کلید زده و بارها برای توقیف کشتی‌های حامل نفت یا مشتقات نفتی ایران تلاش کرده است؛ اقداماتی که تهران آن‌ها را «دزدی دریایی» می‌خواند و با واکنش متقابل پاسخ می‌دهد.

در این میان، رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با زاویه‌های متفاوت این رویداد را تحلیل کرده‌اند. الجزیره اقدام ایران را «پیامی مستقیم به غرب» تفسیر کرد و نوشت تهران نشان داده که نه‌تنها زیر بار فشارهای تحریمی نمی‌رود، بلکه در آبراه‌های جنوبی خود، کنترل کامل و اراده برخورد قاطعانه را حفظ کرده است. گاردین و سی‌بی‌اس نیوز نیز به سوابق ایران در توقیف نفتکش‌های خارجی اشاره کرده و این عملیات را بخشی از الگوی تقابلی تهران در برابر تحریم‌های دریایی دانسته‌اند. در همین حال، بازار جهانی نفت طی چند ساعت پس از انتشار خبر، افزایش دو درصدی قیمت را تجربه کرد؛ نشانه‌ای روشن از حساسیت بازار به هرگونه تحرک در محور ژئوپلیتیکی خلیج فارس.

تالارا یک حادثه نیست، حلقه‌ای از یک زنجیره است

توقیف نفتکش تالارا بیش از آنکه یک «حادثه دریایی» باشد، بخشی از یک نبرد گسترده‌تر بر سر امنیت انرژی، تحریم‌ها و کنترل مسیرهای حیاتی خلیج فارس است. ایران می‌گوید کشتی تخلف داشته و با حکم قضایی توقیف شده؛ غرب می‌گوید آزادی کشتیرانی نقض شده است، اما ورای این جدال لفظی، حقیقت روشن‌تر است: خلیج فارس به صحنه برخورد مستقیم سیاست‌های تحریمی آمریکا، واکنش‌های متقابل ایران، رقابت‌های منطقه‌ای و تعارض‌های حقوقی دریایی تبدیل شده است. در چنین صحنه‌ای، تالارا تنها یکی از لکه‌های پررنگ نقشه‌ای است که همچنان هر روز پیچیده‌تر می‌شود.