به گزارش پارسینه ، سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از علل شایع اختلالات هورمونی در خانمها می باشد، اسم این بیماری ناشی از ضایعاتی است که در تخمدانها ایجاد می شود،

که در آن هر دو تخمدان پر از کیستهای متعدد شده و بزرگ می شوند. این کیستها در لایه بیرونی تخمدانها تشکیل می شوند و ظاهر کیستیک به تخمدان می دهند. سندرم تخمدان پلی کیستیک موارد زیر را در خانمها تحت تاثیر قرار می دهد:

در این خانمها بطور تیپیک میزان هورمونهای مردانه (آندروژنها) افزایش می یابند، عادات ماهیانه آنها یا قطع می شود و یا اینکه بطور مکرر دچار خونریزی می شوند.

علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب بلافاصله بعد از اولین دوره قاعدگی شروع می شود. در پاره ای از موارد نیز در سالهای بعدی باروری، به دلیل افزایش تدریجی وزن رخ می دهد. علائم آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

علائم این بیماری در زنان متفاوت است، اما اکثر آن ها دارای نشانه هایی همچون چاقی و اضافه وزن، بروز آکنه صورت در سنین بزرگسالی و دهه بیست یا سی زندگی، وجود مو های زائد ضخیم و مشکی در بدن، برهم ریختن چرخه قاعدگی، تغییرات در خلق و خو، ناباروری و ریزش مو با الگوی طاسی مردانه هستند

این امر یکی از شایع ترین مشخصات این بیماری است. منظور از قاعدگی های غیر معمول، فاصله بیش از 35 روز بین دو قاعدگی، کمتر از 8 دوره قاعدگی در یک سال، عدم قاعدگی برای 4 ماه یا بیشتر و وقوع قاعدگی با تأخیر که ممکن است همراه با خون ریزی خیلی کم یا شدید باشد، است.

سطوح بالای هورمون های مردانه (آندروژن ها) می تواند سبب ایجاد علائم ظاهری مثل رشد موهای زاید در صورت و بدن (هیرسوتیسم)، ایجاد آکنه در بزرگسالی یا آکنه های شدید در نوجوانی و طاسی با الگوی مردانه شود. علائم ناشی از آندروژن بالا می تواند بر اساس نژاد فرد متفاوت باشد.

پس شما بسته به زمینه نژادی ممکن است این علائم را نشان دهید یا خیر. مثلاً زنان نژاد آسیایی یا اروپای شمالی ممکن است تظاهرات متفاوت را بروز دهند. آکنه، شوره سر، رویش موهای ضخیم روی ناحیه انگشتان و شکم و…

با کمک سونوگرافی می توان تخمدان های بزرگ حاوی تعداد زیادی کیست کوچک را مشخص کرد. اما برخلاف آنچه از نام آن پیداست، تنها با وجود تخمدان های پلی کیستیک نمی توان تشخیص قطعی داد. برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دوره های قاعدگی نامنظم یا علائم ناشی از میزان آندروژن بالا نیز لازم است. ممکن است برخی از زنان با وجود تخمدان های پلی کیستیک در سونوگرافی به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا نباشند. از طرف دیگر نیز ممکن است در بعضی از افراد مبتلا به این سندرم، تخمدان ها در سونوگرافی طبیعی باشند.

زنان مبتلا به PCOS ممکن است به دلیل کمبود تخمک گذاری، در باردار شدن با مشکل مواجه شوند. بد نیست بدانید که این بیماری شایع ترین دلیل ناباروری در زنان است.

در حدود نیمی از زنان مبتلا به PCOS چاق هستند. در مقایسه با زنان هم سن که سندرم تخمدان پلی کیستیک ندارند، زنان مبتلا، احتمال بیشتری دارد که دچار اضافه وزن یا چاقی باشند.

بسیاری از زنان مبتلا به PCOS، یا تخمدان پلی کیستیک دچار مقاومت به انسولین هستند که این امر توانایی بدن برای استفاده بهینه از انسولین جهت تنظیم قند خون را مختل می کند. این موضوع می تواند سبب بالا رفتن قند خون و در نتیجه دیابت نوع 2 گردد. نام دیگر پیش دیابت، اختلال در تحمل گلوکز است.

یک اصطلاح پزشکی است که به وجود پوست مخملی و تیره بر روی پشت گردن، زیر بغل، اعضای تناسلی خارجی و زیر پستان ها اطلاق می شود. وجود این شرایط در پوست یکی از نشانه های مقاومت به انسولین است.

از جمله علائم دیگر سندروم تخمدان پلی کیستیک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

علت اصلی سندرم تخمدان پلی کیستیک نامشخص است. ولی عده ای از دانشمندان معتقد هستند که این بیماری دارای یک زمینه ژنتیکی است. در خانمهاییکه مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، احتمال اینکه مادر و خواهر مبتلا به این بیماری داشته باشند بیشتر از جمعیت عادی است. اختلال اصلی پس زمینه ای در این بیماران، اختلالات هورمونی است. تخمدانها در خانمهای طبیعی نیز هورمون مردانه تولید می کنند، ولی در خانمهاییکه مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند میزان تولید هورمونهای مردانه بشدت افزایش می یابد. مقادیر زیاد هورمونهای مردانه تولید و آزاد شدن تخمک در خانمها را مختل می کنند.

عده ای از دانشمندان معتقد به وجود رابطه ما بین این بیماری و انسولین خون هستند. انسولین هورمونی است که از لوزالمعده ترشح شده و در متابلیسم مواد قندی دخالت، و سبب تولید انرژی در بدن می شود. بسیاری از خانمهاییکه مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، دارای مقادیر زیادی از انسولین در خون هستند، چون در مصرف کردن آن دچار مشکل می باشند.

بنظر می رسد انسولین زیادی سبب افزایش تولید هورمونهای مردانه می گردد. افزایش هورمونهای مردانه در خانمها سبب موارد زیر می شود: ریزش موی سر، رشد موهای زائد بدن، کلفت شدن صدا، بزرگ شدن کلیتوریس، افزایش وزن و ایجاد اختلال در تخمک گذاری.

برای تشخیص این بیماری انواع روش ها از جمله نمونه برداری از بافت کیست های داخل تخمدان (که روشی تهاجمی است و معمولاً کاربرد ندارد)، آزمایش خون برای تشخیص برهم خوردن تنظیم هورمون ها و سونوگرافی شکمی وجود دارد.

در آزمایش خون بالا بودن میزان تستوسترون و کم بودن استروژن علامت ابتلا به PCOS است. در سونوگرافی نیز وجود رشته هایی شبیه به دانه های مروارید که به یکدیگر پیوسته اند در دیواره کناری تخمدان نشان دهنده وجود کیست است.

تست اختصاصی ای برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. تشخیص بر مبنای رد موارد دیگر است. یعنی پزشک تمامی علائم و نشانه های شما را بررسی کرده و سپس سایر احتمالات را رد می کند.

در طی این پروسه، پزشک شما بسیاری از عوامل را در نظر می گیرد:

وجود PCOS می تواند احتمال ایجاد مواردی را که در پایین ذکر شده افزایش دهد به خصوص اگر همراه با چاقی باشد:

بیماران در معرض عوارض جدی مانند افزایش خطر سرطان آندومتر و پستان، دیس لیپیدمی، هیپرتانسیون، بیماری های قلبی وعروقی و دیابت می باشند. شیوع چاقی و دیس لیپیدمی در مبتلایان به PCOS بیشتر از زنان سالم می باشد. 40 درصد زنان مبتلا، دچار چاقی مفرط و 75 درصدشان نازا می باشند

درمان رایج ” PCOD” یا تخمدان پلی کیستیک وادار کردن تخمدان به تخمک گذاری محسوب می شود که از کلومفین سیترات بعنوان داروی خط اول استفاده می شود . باتوجه به ارتباط مشخص شده بین افزایش میزان انسولین و مقاومت به انسولین ، استفاده از مواد حساس کننده انسولین مثل متفورمین برای وادار ساختن تخمدان به تخمک گذاری اخیرا مورد مطالعه قرار گرفته و موفقیت آمیز نیز بوده است .

اخیرا پژوهشی ثابت کرده است که 34% زنانی که تحت درمان با متفورمین قرار گرفته اند، بدون اینکه از داروهای وادار کننده به تخمک گذاری استفاده نمایند، به تخمک گذاری خود بخود رسیده اند .

در حالی که در گروهی که دارونما استفاده کرده اند این تعداد 4% بوده است . 90% زنانی که نتوانستند پس از مصرف داروی متفورمین به تخمک گذاری برسند ، با مصرف 50 میلی گرم سیترات کلومیفن به تخمک گذاری رسیدند،

که در گروهی که دارونما استفاده کردند این تعداد 8% بوده است.در بیمارانی که PCOD دارند، داروهای پایین آورنده انسولین برای القاء تخمک گذاری با توجه به کم هزینه بودن و عوارض جانبی کمتر از لحاظ حاملگی چند قلویی در مقایسه

با داروهای دیگر انتخاب های بهتری هستند .در بیماران مبتلا به PCOD که اضافه وزن داشته یا چاق می باشند ، کاهش وزن می تواند اثرات معجزه آسایی در بازگشت تخمک گذاری داشته باشد .

در صورتی که تمایل دارید باردار شوید، پزشک با توجه به شرایط شما، یکی از روش های زیر را به شما پیشنهاد می دهد:

کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن می تواند به تخمک گذاری کمک کند. کم کردن حدود 4 کیلو و 500 گرم تا 7 کیلوگرم می تواند چرخه های عادت ماهانه را منظم تر کند.

داروها: پزشک ممکن است داروهای مختلفی را برای درمان شما تجویز کند که از جمله آن می توان به داروهای زیر اشاره کرد:

کلومیفن: اگر کم کردن وزن به شروع تخمک گذاری منظم کمکی نکرد، معمولاً مرحله بعدی، مصرف داروی باروری کلومیفن سیترات است. درصد بالایی از زنان در طول سه ماه اول شروع درمان کلومیفن، تخمک گذاری می کنند. درصد قابل توجهی از این زنان در دوره سوم درمان خود باردار می شوند.

لتروزول: بسیاری از کارشناسان در حال حاضر داروی لتروزول را برای کمک به تخمک گذاری توصیه می کنند. اخیراً یک مطالعه وسیع در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نشان داد که لتروزول در تنظیم تخمک گذاری مؤثرتر از کلومیفن است و منجر به تولدهای بیشتری می شود.

متفورمین: متفورمین که یک داروی حساس کننده سلول ها به انسولین است نیز به تخمک گذاری کمک می کند. گاهی پزشک به شما توصیه می کند که این دارو را به تنهایی یا در ترکیب با کلومیفن یا لتروزول مصرف کنید.

گنادوتروپین: اگر داروهای دیگر مؤثر نباشد، پزشک ممکن است درمان با داروهای تزریقی مانند گنادوتروپین را تجویز کند که باعث تحریک تخمک گذاری و همچنین رشد تخمک های متعدد می شود. تقریباً تمام زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که از گنادوتروپین استفاده می کنند، موفق به تخمک گذاری و درصد بالایی از آنها باردار می شوند.

عمل جراحی: اگر بدن شما به این درمان ها پاسخ ندهد یا اگر نخواهید از آنها استفاده کنید، گزینه دیگر یک روش جراحی به نام حفاری تخمدان است. در این روش، جراح از طریق برش های کوچکی در شکم، حفره های کوچکی در تخمدان شما ایجاد می کند. این کار می تواند سطح هورمون های مردانه را کاهش دهد و ممکن است به تخمک گذاری کمک کند. برخلاف داروهای خوراکی و تزریقی، اثرهای حفاری تخمدان موقت است، اما حدود نیمی از زنان در عرض یک سال پس از عمل جراحی باردار می شوند.

درمان ناباروری: اگر هیچ یک از این اقدامات کمکی نکند، پزشک ممکن است لقاح خارج از رحم یا IVF را پیشنهاد دهد. در این روش اسپرم و تخمک در فضای آزمایشگاه باهم ترکیب می شوند و لقاح صورت می گیرد.

سپس رویان حاصل را به رحم شما منتقل می کنند که در صورت کاشته شدن در رحم، تبدیل به جنین می شود. نرخ بارداری با توجه به سن و مشکلات باروری زن و شوهر متفاوت است، اما به طورکلی احتمال بارداری از طریق IVF در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به اندازه زنان مبتلا به دیگر مشکلات ناباروری است.

اگر شما تمایلی به بارداری ندارید، می توانید با استفاده از داروهای ضدبارداری و متفورمین این بیماری را درمان کنید. این روش ها به شرح زیر است:

قرص های ضدبارداری: قرص های ضدبارداری حاوی استروژن و پروژسترون است و می تواند نامتعادلی هورمونی را اصلاح کند. این قرص ها، چرخه های عادت ماهانه را تنظیم می کند، مشکلات پوستی را کاهش می دهد. همچنین رشد غیرطبیعی مو را تا زمان مصرف دارو محدود می کند.

متفورمین: متفورمین یک داروی غیرهورمونی است و از بارداری جلوگیری نمی کند، اما می تواند به تنظیم چرخه های عادت ماهانه در حدود نیمی از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک کمک کند. این دارو همچنین می تواند با کم کردن اشتها و در نتیجه کاهش وزن، به پایین آوردن سطح انسولین خون کمک کند و رشد موی زاید بیش از حد را درمان کند.

برخی از متخصصین تغذیه پیشنهاد می کنند که زنان مبتلا به PCOS یا همان سندروم پلی کیستیک از یک رژیم پرپروتیین، بدون در نظر گرفتن سطح شاخص گلایسمیک آن، استفاده کنند. برای جبران این کمبود کربوهیدرات فرد باید از پروتیین بیشتری در رژیم استفاده کند. پروتیین موجود در گوشت قرمز می تواند سبب افزایش مصرف چربی های اشباع حیوانی و در نتیجه بالا رفتن سطح کلسترول و افزایش ریسک ابتلا به بیماری های قلبی شود.

پژوهشهای اخیر نشان می دهند که در بیماران خاص و زیر نظر متخصصین تغذیه استفاده از رژیمهای غذایی پرپروتیین نظیر مرغ و ماهی می تواند مفید باشد و لی باید میزان چربی دریافتی حتماً کنترل گردد.

کربوهیدرات هایی را انتخاب کنید که حاوی فیبر بالایی هستند. هر چه فیبر موجود در غذا بیشتر باشد، سرعت هضم آن کندتر شده و قند خون هم به آهستگی بالا می رود. کربوهیدرات های با فیبر بالا شامل نان ها و غلات و ماکارونی سبوس دار، بلغور، جو، برنج قهوه ای و حبوبات است. مصرف کربوهیدرات های نا سالم و ساده مثل نوشابه، آبمیوه های صنعتی، کیک، آبنبات، بستنی، کلوچه و دونات را محدود سازید.

تحقیقات بیشتر می تواند به شناخت بهترین برنامه غذایی کمک کند اما به هر حال واضح است که کاهش وزن ازطریق کاهش کالری مصرفی فواید بسیاری برای سلامت کلی زنان مبتلا به PCOS دارد. شما برای کنترل رژیم غذایی به عنوان یکی از اصول درمانی باید با متخصص تغذیه برای تعیین برنامه غذایی مناسب با شرایط خود مشورت نمایید.

دلگرم