به گزارش پارسینه رضا حاجی کریم - رییس فدراسیون صنعت آب ایران - در گفت وگو با ایسنا، ضمن اشاره به برداشت های نادرست از آمار مصرف آب در کشور، تأکید کرد: تکیه صرف بر عدد 80 تا 90 درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی بدون توجه به تفاوت های اقلیمی و منطقه ای، باعث شکل گیری یک خلط مبحث جدی در فهم بحران آب ایران شده است.

او با اشاره به موضوع فوق، خاطرنشان کرد: این آمار (80 تا 90 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی) در سال های نرمال از نظر بارش صحت دارد، اما دو نکته مهم باید مورد توجه قرار گیرد. اول اینکه در سال هایی مثل امسال که خشکسالی به شدت افزایش پیدا کرده، مصرف آب در بخش کشاورزی نیز به طور چشمگیری کاهش یافته است. هم اکنون در بسیاری از استان ها، دولت برای کشت اول و حتی کشت دوم محدودیت های شدیدی اعمال کرده و همین امر باعث افت محسوس مصرف آب در این بخش می شود.

سرانه آب قابل دسترس تنها 335 متر مکعب به ازای هر نفر است. نکته بدتر اینکه تهران اصلا آب ندارد

حاجی کریم افزود: نکته دوم نیز تفاوت قابل توجه الگوی مصرف در کلان شهرها است. برای نمونه در استان تهران حدود 55 درصد از کل مصرف آب مربوط به بخش شرب است. بنابراین آن الگوی کشوری که می گوید عمده مصرف در کشاورزی است، در کلان شهرها مصداق ندارد و باید به این نکات توجه کرد.

او در پاسخ به این سوال که از منظر سرانه، وضعیت دسترسی به آب در مناطق مختلف ایران چگونه است، اظهار کرد: تراکم جمعیت نقش تعیین کننده ای در سرانه دسترسی به آب شرب دارد. بر اساس شاخص های جهانی، سرانه زیر 1700 متر مکعب در سال نشانگر تنش آبی است. متوسط کشور ما اکنون حدود 1300 مترمکعب است، اما این عدد میانگین گمراه کننده ای است. اگر استان های شمالی و خوزستان را کنار بگذاریم، در مرکز کشور - جایی که حدود 65 درصد جمعیت ایران زندگی می کنند - سرانه دسترسی به آب تجدیدپذیر زیر 500 مترمکعب است.

حاجی کریم تصریح کرد: این وضعیت شامل تمام کلان شهرهای مهم ایران مانند تهران، اصفهان، شیراز، کرج و قزوین می شود. در تهران اوضاع حتی وخیم تر است؛ سرانه آب قابل دسترس تنها 335 متر مکعب به ازای هر نفر است. نکته بدتر اینکه تهران اصلا آب ندارد و به همین دلیل باید صرفه جویی قابل توجهی صورت بگیرد.

به نقطه ای رسیده ایم که اگر سال خشک اتفاق بیفتد، تازه به این فکر می کنیم که چه باید بکنیم؛ آیا باید شهرها را تخلیه کنیم یا کشاورزی را تعطیل کنیم؟

او با بیان اینکه تهران اساساً منبع آب مستقل ندارد، خاطرنشان کرد: تقریباً تمام آبی که امروز در تهران مصرف می شود از طریق سدهای طالقان، لار، ماملو و کرج تأمین می شود، در حالی که این منابع متعلق به حوزه آبریز تهران نیستند. به عبارت دیگر، آب تهران حقابه ای غصبی است که از مناطق دیگر برای تأمین نیازهای پایتخت منتقل می شود و به اجبار این اتفاق صورت می گیرد. همین واقعیت نشان می دهد چرا شهروند تهرانی باید در مصرف آب مسئولانه تر، سخت گیرانه تر و با وسواس بیشتری رفتار کند.

رییس فدراسیون صنعت آب ایران درباره استانداردهای جهانی برای مصرف آب نیز توضیح داد: در دنیا استانداردهای متعددی وجود دارد که می گویند نباید بیش از 40 تا حداکثر 50 درصد از ذخایر آب تجدیدپذیر مصرف شود. فلسفه این استاندارد هم همین است که طبیعت همواره دوره های پربارش و کم بارش را تجربه می کند و اگر سالی خشک فرا برسد، بتوانیم بدون بحران شدید از آن عبور کنیم. تمدن های انسانی در فلات ایران بیش از 7 هزار سال است که با چنین شرایطی زیسته اند و با دوره های کم آب سازگار شده اند.

او افزود: متاسفانه اکنون به دلیل مصرف بی رویه، به نقطه ای رسیده ایم که اگر سال خشک اتفاق بیفتد، تازه به این فکر می کنیم که چه باید بکنیم؛ آیا باید شهرها را تخلیه کنیم یا کشاورزی را تعطیل کنیم؟ خطاهای سیاست گذاری آبی در ایران موضوعی نیست که مربوط به امروز و دیروز باشد. ریشه این موضوع به دهه 1330 و به طور مشخص از سال 1335 برمی گردد. متأسفانه هرچه جلوتر آمده ایم، دامنه این خطاها گسترده تر شده است.

ما باید مصرف آب کشاورزی را به نصف کاهش دهیم تا در محدوده ظرفیت واقعی کشور زندگی کنیم.

حاجی کریم با اشاره به دیرینه بودن بحران آب در کشور، خاطرنشان کرد: ما کشوری هستیم با حدود 400 میلیارد مترمکعب بارش سالانه و 100 میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر. مطابق استانداردهای جهانی، می توانیم تنها 40 تا 50 درصد از این منابع را مصرف کنیم؛ یعنی حداکثر 51 میلیارد مترمکعب در سال. تمام برنامه ریزی ها، سیاست گذاری ها و الگوهای توسعه باید بر مبنای این عدد باشد که به آن ظرفیت آبی یا Water Capacity می گویند.

او درباره میزان مصرف آب در ایران به نسبت استانداردها، تاکید کرد: امروزه کل مصرف آب شرب کشور حدود 9 میلیارد متر مکعب و مصرف صنعتی حدود 3.7 میلیارد متر مکعب است، مصرف آب کشاورزی نیز به حدود 80 میلیارد متر مکعب رسیده است. به بیان ساده، ما باید مصرف آب کشاورزی را به نصف کاهش دهیم تا در محدوده ظرفیت واقعی کشور زندگی کنیم.