به گزارش پارسینه ؛ آمارهای رسمی از افت نگران کننده حدوداً 18 درصدی صادرات ایران به این کشور در نیمه نخست سال جاری خبر می دهند؛ آماری که یک زنگ خطر جدی برای اقتصاد کشور محسوب می شود. هرچند فعالان اقتصادی و دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق همچنان به آینده امیدوارند، اما کارشناسان معتقدند مجموعه ای از مشکلات داخلی و خارجی، از ضعف زیرساخت های گمرکی گرفته تا دیپلماسی اقتصادی غیرفعال، پاشنه آشیل تجارت ایران در این بازار حیاتی شده است.

به گفته فعالان بخش خصوصی، بخش قابل توجهی از دلایل این افت را باید در مرزها جستجو کرد. سیدمحمد موسوی نسب، رییس اتاق بازرگانی ایلام، به صراحت از مشکلات زیرساختی در گمرکات، به ویژه در مرز مهران، گلایه می کند و نبود فضای مناسب برای تخلیه و بارگیری کالا را عاملی برای دشوار شدن روند تجارت می داند. اما مشکل فراتر از لجستیک است؛ ضعف در دیپلماسی اقتصادی و نبود نمایندگی فعال و قدرتمند در بغداد، خلأ بزرگی ایجاد کرده که به سرعت توسط رقبای منطقه ای پر می شود. این ضعف دیپلماتیک باعث شده کالاهای سایر کشورها به راحتی جایگزین محصولات ایرانی در بازار عراق شوند و سهم ایران به تدریج کاهش یابد.

در کنار چالش های برون مرزی، مشکلات ساختاری در داخل کشور نیز مزید بر علت شده است. محمدعلی امامی، مدیرکل دفتر خدمات آماد سازمان توسعه تجارت، از تعدد نهادهای تصمیم گیر و نبود مدیریت واحد در مرزها به عنوان عاملی یاد می کند که هزینه های حمل ونقل را چند برابر کرده و عملاً نفس صادرات را گرفته است. از سوی دیگر، پایین بودن سطح فناوری و تکنولوژی در فرآیند تولید، به ویژه در بخش کشاورزی و صنایع بسته بندی، رقابت پذیری کالای ایرانی را به شدت کاهش داده است. تا زمانی که مدیریت مرزها یکپارچه نشود و تکنولوژی تولید ارتقا نیابد، نمی توان انتظار داشت کالای ایرانی در بازار پرتلاطم عراق توان رقابت داشته باشد.

افت صادرات به عراق صرفاً یک آمار اقتصادی نیست؛ بلکه نتیجه انباشت چالش هایی است که سال ها نادیده گرفته شده اند. از سیاست های تعرفه ای جدید دولت عراق و حضور رقبای قدرتمند گرفته تا قیمت تمام شده بالای کالای ایرانی برای تجار عراقی، همگی نشان می دهند که دوران صادرات سنتی به این کشور به پایان رسیده است. برای بازگشت به تراز تجاری گذشته، راهی جز یک بازنگری جدی و اقدام فوری وجود ندارد. یکپارچه سازی مدیریت مرزها، تقویت زیرساخت های لجستیکی، سرمایه گذاری در فناوری تولید و از همه مهم تر، فعال سازی یک دیپلماسی اقتصادی پویا و هدفمند در بغداد، شروط لازم برای احیای جایگاه ایران در این بازار استراتژیک است؛ در غیر این صورت، این فرصت طلایی به تدریج از دست خواهد رفت.