در شهری که ستون‌های قدرت سیاسی و رسانه‌ای‌اش دهه‌ها بر محور حمایت از اسراییل بنا شده بود، پیروزی زهران ممدانی در انتخابات مقدماتی شهرداری نیویورک، اتفاقی تاریخی و درعین‌حال چالش‌برانگیز به‌ حساب می‌آید. ممدانی، سیاستمدار 34 ساله مسلمان و عضو شاخه سوسیالیست‌های دموکرات، نه‌تنها به نخستین مسلمان و جنوب ‌آسیایی‌ تبدیل شده که نامزد پیشتاز شهرداری نیویورک می‌شود، بلکه با مواضع صریح و بی‌پرده‌اش علیه سیاست‌های رژیم صهیونیستی، یکی از ریشه‌دارترین تابوهای سیاسی آمریکا را شکسته است. 

 شکستن یک تابو در قلب نیویورک 

او آشکارا اسراییل را به «نسل‌کشی در غزه» متهم می‌کند، از جنبش تحریم کالاهای اسراییلی (BDS) حمایت می‌کند و حتی اعلام کرده که در صورت ورود بنیامین نتانیاهو به نیویورک، به استناد حکم دادگاه بین‌المللی کیفری، او را بازداشت خواهد کرد. سخنانی که در فضای سیاسی آمریکا، آن‌هم در شهری با نفوذ گسترده لابی‌های صهیونیستی، تقریبا بی‌سابقه است.  زهران ممدانی محصول جهانی‌شدن نسل جدیدی از سیاست‌مداران آمریکایی است که ریشه در جوامع مهاجر دارند و از تجربه زیسته‌ تبعیض و حاشیه‌نشینی، به جهان‌بینی عدالت‌خواهانه رسیده‌اند. او در کامپالا، پایتخت اوگاندا، در خانواده‌ای فرهنگی و دانشگاهی متولد شد؛ پدرش محمود ممدانی از نظریه‌پردازان برجسته‌ آفریقایی و استاد دانشگاه کلمبیاست و مادرش میرا نایر، فیلم‌ساز شناخته‌شده‌ هندی و فارغ‌التحصیل دانشگاه هاروارد. خانواده‌اش زمانی به نیویورک مهاجرت کردند که او هفت سال بیشتر نداشت. 

از کامپالا تا کویینز 

ممدانی از نوجوانی با محیط چندفرهنگی نیویورک و نابرابری‌های نژادی آن آشنا شد و همین تجربه، او را از مسیر سنتی طبقه‌ متوسط تحصیل‌کرده جدا کرد. او در دبیرستان علوم برانکس درس خواند و بعد در کالج بودوین در رشته‌ مطالعات آفریقایی ادامه داد. همان‌جا بود که انجمن «دانشجویان حامی فلسطین» را تأسیس کرد و برای نخستین‌بار به‌عنوان کنشگر سیاسی شناخته شد.  پیش از ورود رسمی به سیاست، ممدانی در کویینز به‌عنوان مشاور مسکن برای خانواده‌های کم‌درآمد کار می‌کرد؛ تجربه‌ای که او بعدها آن را «نقطه بیداری اجتماعی» خود نامید. او شاهد بود که چگونه بحران مسکن و فشار شرکت‌های مالکیتی، شهروندان طبقه کارگر را از خانه‌هایشان بیرون می‌راند و از همین تجربه بود که گفتمان عدالت اجتماعی در تفکر او شکل گرفت. ورودش به مجلس ایالتی نیویورک نقطه عطفی بود؛ او به‌ سرعت به چهره‌ای شاخص در میان سوسیالیست‌های جوان بدل شد و با طرح لوایحی درباره لغو معافیت مالیاتی شرکت‌هایی که از شهرک‌های غیرقانونی اسراییل حمایت می‌کنند، به یکی از منتقدان جدی سیاست‌های تل‌آویو تبدیل شد. برای نخستین‌بار در فضای رسمی آمریکا، سیاستمداری مسلمان در سطح ایالتی با شجاعت از واژه‌هایی چون «آپارتاید» و «جنایت جنگی» برای توصیف رفتار اسراییل استفاده کرد. 

کارزار از خیابان تا مترو 

کارزار انتخاباتی او برای شهرداری نیویورک، برخلاف مسیرهای معمول و محافظه‌کارانه، به‌طور کامل بر دو محور شکل گرفت: عدالت اجتماعی و استقلال سیاسی. شعارهای او نه از دل لابی‌ها و سرمایه‌داران، بلکه از خیابان‌ها و ایستگاه‌های مترو بیرون آمدند. ممدانی خود را «صدای طبقات فراموش‌شده‌ نیویورک» معرفی کرد؛ شهری که به گفته‌ او «هر شب پانصد هزار کودک در آن گرسنه به خواب می‌روند.» او وعده داد حمل‌ونقل عمومی را رایگان کند، سقف اجاره‌ها را تثبیت نماید، مهدکودک رایگان برای همه‌ کودکان فراهم آورد و واحدهای مسکونی ارزان‌قیمت را تحت نظارت اتحادیه‌ها سه برابر کند. در کارزارش، او حتی روزه‌اش را در مترو با یک بوریتو باز کرد تا توجه رسانه‌ها را به بحران فقر در شهر جلب کند؛ حرکتی ساده اما به‌ شدت نمادین که تصویر او را به‌عنوان سیاست‌مداری مردمی و نزدیک به طبقات پایین تقویت کرد. 

تقابل با کومو 

اما آنچه کارزار ممدانی را به نبردی سیاسی و فرهنگی تبدیل کرد، مواجهه مستقیم او با اندرو کومو، فرماندار سابق نیویورک بود. کومو که پس از رسوایی اخلاقی سال 2021 سعی داشت با شعار «دفاع از یهودیان نیویورک» خود را بازسازی کند، ممدانی را تهدیدی برای امنیت جامعه یهودی و حتی «هم‌صدا با تروریست‌ها» خواند. در مقابل، ممدانی با آرامش پاسخ داد که «انتقاد از سیاست‌های اسراییل یهودستیزی نیست» و تأکید کرد که باید میان دفاع از انسانیت و دفاع از قدرت تفکیک قائل شد. همین موضع، به‌ویژه در میان نسل جوان آمریکایی، پژواکی وسیع یافت.

نظرسنجی دانشگاه کوینیپیاک نشان داد که 41 درصد رأی‌دهندگان، دیدگاه‌های ممدانی را درباره اسراییل نزدیک‌تر به دیدگاه خود دانسته‌اند، درحالی‌که تنها 26 درصد از کومو حمایت کرده‌اند. 

حتی نظرسنجی فاکس‌نیوز که معمولا رویکردی محافظه‌کارانه دارد، نشان داد که نیمی از رأی‌دهندگان آمریکایی با فلسطینی‌ها احساس همدلی بیشتری دارند. این نتایج برای ناظران سیاسی، نشانه‌ تغییری عمیق در افکار عمومی آمریکا نسبت به مناقشه اسراییل و فلسطین بود؛ تغییری که ممدانی، با صراحت و شجاعت خود، آن را از حاشیه به مرکز گفت‌وگوهای انتخاباتی کشاند. 

از هژمونی اسراییل تا همدلی با فلسطین 

در همین حال، موجی از اسلام‌هراسی علیه ممدانی به راه افتاد؛ از پوسترهایی که چهره‌اش را کنار پرچم حماس نشان می‌داد تا سخنان ترامپ که او را «کمونیست و خطرناک برای نیویورک» خواند. بااین‌حال، واکنش ممدانی در برابر این فشارها برخلاف انتظار، تدافعی نبود. او در برابر مرکز اسلامی برانکس، در جمع خبرنگاران گفت: «من در سایه نمی‌مانم. مسلمانی من بخشی از هویتم است، نه مانعی برای خدمت به مردم این شهر.» این جمله در شبکه‌های اجتماعی به ‌سرعت پخش شد و به نماد مقاومت او در برابر اسلام‌هراسی تبدیل گشت. برای نخستین‌بار در سیاست آمریکایی، یک مسلمان نه با پنهان کردن ایمان خود، بلکه با آشکارسازی آن، رأی جمع می‌کرد. 

 در کنار این جنبه‌ها، ممدانی چهره‌ای مترقی در حوزه‌ اجتماعی نیز شناخته می‌شود. از نظر او، عدالت اجتماعی مفهومی جامع است که جنسیت، نژاد، مذهب و وضعیت اقتصادی را هم‌زمان دربر می‌گیرد. ممدانی همچنین خواستار افزایش بودجه‌ مقابله با جرایم نفرت‌محور و حمایت ویژه از مهاجران و پناهجویان شده است. همین ترکیب از آرمان‌گرایی، همبستگی اقلیت‌ها و ایستادگی در برابر لابی‌های قدرتمند، او را به چهره‌ای بی‌همتا در سیاست شهری آمریکا بدل کرده است. 

با وجود این، منتقدانش، به‌ویژه رسانه‌های جریان اصلی چون نیویورک‌تایمز، برنامه‌های او را «رویایی و فاقد درک اجرایی از واقعیت شهر» توصیف کرده‌اند. آنان می‌گویند سیاست‌های ممدانی ممکن است هزینه‌های شهرداری را افزایش دهد و اعتماد سرمایه‌گذاران را تضعیف کند، اما برای بسیاری از رأی‌دهندگان، این انتقادات تفاوتی ندارد؛ ممدانی برای آنان نه یک مدیر فنی، بلکه نماد وجدان اخلاقی سیاست است. 

تولد نسلی تازه در حزب دموکرات 

به ‌نظر می‌رسد پیروزی زهران ممدانی، فراتر از یک رقابت شهری، نشانه‌ ظهور نسل جدید در حزب دموکرات است؛ نسلی که از لابی‌های سنتی فاصله می‌گیرد و خواستار بازتعریف رابطه آمریکا با اسراییل است. در جهانی که افکار عمومی بیش‌ازپیش نسبت به مظلومیت فلسطینی‌ها آگاه شده و نسل جدید آمریکایی‌ها از جنگ‌های بی‌پایان خسته‌اند، ممدانی تصویر سیاست‌مداری است که می‌گوید: «حمایت از انسانیت، هرگز افراط نیست.» پیروزی او اگر تثبیت شود، می‌تواند مسیر سیاست‌گذاری درون‌حزبی دموکرات‌ها را دگرگون کند و فصل تازه‌ای در رابطه آمریکا با خاورمیانه بگشاید.  در نهایت، آنچه زهران ممدانی را از بسیاری از سیاست‌مداران هم‌عصرش متمایز می‌کند، نه صرفا مواضع جسورانه‌اش در برابر اسراییل یا برنامه‌های عدالت‌خواهانه‌اش، بلکه ترکیب ایمان، اخلاق و سیاست است. او در دورانی که سیاست آمریکا بیش از هر زمان دیگری به معامله و لابی آلوده شده، از ارزش‌هایی سخن می‌گوید که در بسیاری از محافل سیاسی غرب، سال‌هاست به فراموشی سپرده شده‌اند: «صداقت، مسئولیت و شجاعت در دفاع از حقیقت حتی اگر به بهای رأی کمتر برای وی باشند.» ممدانی نشان داده که مسلمان بودن، مهاجر بودن یا انتقاد از اسراییل می‌تواند نماد پایداری بر اصول انسانی باشد. این شاید همان نقطه‌ای است که سیاست آمریکا، پس از دهه‌ها، از سایه‌ تابوها قدم به واقعیت تازه‌ای می‌گذارد.