به نقل از اطلاعات، قیمت برنج در روزهای اخیر نوسانات شدیدی را پشت سر می گذارد. به عنوان مثال، بسته 10 کیلوگرمی طارم ممتاز از برند گلستان در بعضی فروشگاه های سطح شهر نزدیک 4 میلیون و 900 هزار تومان عرضه می شود که معادل 490 هزار تومان در هر کیلوگرم است!

به نقل از فرارو، اگر بخواهیم خلاصه ماجرا را تعریف کنیم باید بگوییم اوضاع از کنترل خارج شده و فروش انواع برنج با قیمت های متفاوت و با اختلاف نسبتا زیاد انجام می شود. این اتفاق را قبلا پیش بینی کرده بودیم و می دانستیم به دلیل وابستگی شدید به نرخ ارز و سیاست های وارداتی، برنج از حساسیت زیادی برخوردار است. در آخرین گزارش رسمی مرکز آمار نیز آمده بود در شهریور ماه متوسط قیمت برنج ایرانی با رشد 146 درصدی در مقایسه به سال قبل به محدوده 296 هزار و 650 تومان نزدیک شده و در بالاترین حالت 325 هزار تومان فروخته می شود. با این حال دیدن عدد 490 هزار تومان در فروشگاه ها به شدت غافلگیرمان می کند. واقعا چه اتفاقی در بازار برنج رخ داده است؟

سوپرمارکتی در مرکز شهر تهران، برنج هاشمی ممتاز را در بسته 5 کیلوگرمی 2 میلیون و 400 هزار تومان می فروشد و کیسه برنج هندی دانه بلند 10 کیلوگرمی را یک میلیون و 500 هزار تومان عرضه می کند. کف قیمت خرید برنج ایرانی فله 280 هزار تومان است و عددهایی مثل 350 هزار تومان هم عادی به حساب می آیند.

قیمت بالا یک بحث است و دسترسی داشتن خریداران هم بحثی کاملا جدا. جستجو در بازار نشان می دهد برنج بسته بندی شده کارخانه ای کمیاب شده و برای پیدا کردنش باید وقت بگذارید. حداقل در این موقع سال چنین رخدادی عجیب به نظر می رسد اما بیایید خونسرد باشیم و ماجرا را از اول مرور کنیم.

با وجود تلاش های گسترده در استان های شمالی و سایر مناطق، تولید داخلی برنج پاسخگوی نیاز کل کشور نیست. شکاف بین تولید و مصرف، با واردات پر می شود که شدیداً به سیاست های دولت و میزان نیاز فصلی وابسته است.

هر گونه تغییر در حجم یا زمان بندی واردات، مستقیماً بر عرضه و در نتیجه، قیمت برنج ایرانی تأثیر می گذارد و از طرف دیگر نوسانات نرخ ارز، مهمترین عامل تعیین کننده قیمت برنج هندی و قیمت برنج پاکستانی است.

فصل برداشت برنج از اواخر تابستان شروع می شود و معمولا در اوایل پاییز کار را جمع می کنند. بازار معمولاً در این دوره با افزایش عرضه داخلی و کاهش نسبی قیمت ها همراه است و جهش قیمت برنج از اواخر زمستان و اوایل بهار که ذخایر کاهش پیدا می کنند، رخ می دهد.

پس دلیل شاخ و شانه کشیدن های اخیر چیست؟ در جواب این سوال باید محافظه کارانه به هزینه های تولید برنج ایرانی شامل دستمزد کارگر، کود، بذر، سموم و مهم تر از همه، آب، اشاره کرد. تمامی این موارد تأثیری مستقیم بر قیمت برنج ایرانی دارند و تغییراتشان خیلی زود به افزایش قیمت فروش از سوی شالیکاران و در نهایت، وارد شدن فشار به مصرف کننده منجر می شود.

خریداران برنج در بازار به دو دسته تقسیم می شوند. گروه اول سراغ برنج ایرانی می روند که به دلیل عطر، طعم و کیفیت پخت، هوادار بیشتری دارد و معمولا روی برنج طارم، برنج هاشمی، برنج فجر یا برنج دودی، دم سیاه، صدری، کشت دوم، علی کاظمی دست می گذارند.

برنج طارم، از ارقام محبوب معطر با دانه بلند و پخت خوب است و برنج هاشمی به دلیل عطر و طعم قوی در مجالس و مهمانی ها کاربرد دارد. اگر کسی دنبال برنج اقتصادی باشد، انتخابش برنج فجر خواهد بود.

قیمت برنج هاشمی معمولاً گران است. همین الان در فروشگاه های زنجیره ای برای خرید بسته 5 کیلوگرمی آن ممکن است مجبور شوید دو میلیون و 150 هزار تومان پول بپردازید در حالی که قیمت برنج فجر در محدوده 260 تا 300 هزار تومان در هر کیلوگرم گزارش شده است.

فجر یک برنج اصلاح شده و پرمحصول است که عمدتاً در استان های شمالی کشور کشت می شود. از ویژگی های بارز آن باید به دانه بلند و پخت مناسب اشاره کرد. قیمت برنج فجر معمولاً در رده میانی بازار برنج ایرانی قرار می گیرد و به همین دلیل گزینه محبوبی محسوب می شود.

گران ترین برنج ایرانی معمولاً شامل برنج های لوکس بسته بندی شده، برنج دودی دم سیاه، کشت دوم، برنج صدری ممتاز یا برنج های تک رقمی و برندهای خاص می شود.

این برنج ها به دلیل عطر زیاد، فرآوری دقیق، سورتینگ بالا، دانه های کامل و نداشتن ضایعات، قیمت بالاتری دارند. مثلاً فروش برنج صدری دم سیاه در عمده فروشی ها از 389 هزار تومان برای هر کیلو آغاز می شود. در فروشگاه های زنجیره ای هم شاهد عرضه برنج هاشمی ممتاز 5 کیلوگرمی به قیمت کل 2.4 میلیون تومان هستیم که معادل کیلویی 480 هزار تومان است.

برنج هندی و برنج پاکستانی دو رقیب اصلی در بازار ایران هستند. هر دو در دسته برنج های دانه بلند و خشک قرار می گیرد اما از نظر مصرف کننده تفاوت هایی معناداری بین آنها وجود دارد. برنج هندی (به ویژه نوع باسماتی) از نظر عطر و طعم معمولاً قوی تر است و بوی خاصی دارد که بعضی از مشتریان آن را جذاب می دانند اما برخی دیگر را آزار می دهد.

عطر برنج پاکستانی ملایم است و با ذائقه ایرانی ها که به بوی طبیعی برنج شمال ایران عادت دارند، سازگاری بیشتری دارد. به همین دلیل بسیاری از خانوارها، به ویژه در جنوب و شرق کشور، مشتری برنج پاکستانی هستند. برنج هندی هنگام پخت، بیشتر قد می کشد اما اگر در پخت آن دقت نکنید، ممکن است خشک یا سفت شود. برنج پاکستانی در نهایت نرم تر و لطیف تر است و حتی اگر کمی بیشتر پخته شود، بهتر عمل می آید

برنج هندی در بازار ایران جایگاهی ویژه دارد؛ به خصوص وقتی درباره برنج باسماتی یا برنج های دانه بلند حرف بزنیم. قیمت این برنج ها بسته به کیفیت، کلاس، عطر و میزان شکستگی تعیین می شود ولی به عنوان مثال یک کیسه 10 کیلوگرم برنج هندی دانه بلند حدود یک میلیون و 405 هزار تومان فروخته می شود.

بررسی قیمت برنج هندی نشان می دهد مصرف کنندگان برای کاهش هزینه ها سراغش با این حال تقریبا همه مشتریان انتظار کیفیت قابل قبول را دارند.

برنج پاکستانی از برنج های معطر ایرانی ارزان تر است اما کیفیت و عطر آن با سلیقه بازار جور درمی آید. یک کیسه برنج پاکستانی ممتاز 10 کیلوگرم این روزها در حدود دو میلیون و 380 هزار تومان فروخته می شود.

برنج همخوان یکی از برندهای عرضه کننده برنج پاکستانی است. تقریبا چیزی شبیه گلستان یا طبیعت که برنج ایرانی می فروشند. از ارقام مشهور برنج پاکستانی باید به برنج 386 اشاره کرد که به خاطر عطر و طعم خوب و شباهت به برنج های ایرانی از لحاظ پخت و طعم شهرت پیدا کرده است. برنج پاکستانی سوپر باسماتی هم معمولا هوادار دارد.

بیشتر بدانید | اصطلاح برنج باسماتی به نوعی برنج دانه بلند، باریک و معطر گفته می شود که به طور سنتی در مناطق هند و پاکستان کشت می شود. کلمه باسماتی در زبان سانسکریت به معنای خوشبو است و به عطر منحصر به فرد این برنج اشاره دارد که اغلب به بوی آجیل یا گل ها تشبیه می شود