در حالی که بسیاری از مردم هنوز منتظر واریز یارانه نقدی مهرماه هستند، خبر تازه‌ای درباره شاخص جدید حذف یارانه‌ها منتشر شده که توجه خانوارهای سه‌نفره را به‌طور ویژه جلب کرده است.
طبق بررسی‌های جدید، دولت از این پس نه‌تنها گردش حساب، خودرو یا ملک را بررسی می‌کند، بلکه میزان خرج روزانه و خریدهای خُرد هر خانوار را نیز ملاک حذف یا تداوم پرداخت یارانه قرار داده است.

بر اساس گزارش «تسنیم»، اگر میانگین خرید خُرد و اجاره مسکن یک خانوار سه‌نفره در شش‌ماهه گذشته به بیش از 50 میلیون تومان در ماه برسد، آن خانواده در دهک‌های بالا شناسایی شده و از دریافت یارانه نقدی محروم خواهد شد.

این تغییر تازه در نظام دهک‌بندی، سؤالات و نگرانی‌های زیادی ایجاد کرده است؛ آیا خانواده‌هایی که تنها هزینه اجاره‌شان بالاست هم حذف می‌شوند؟ خرید خُرد دقیقاً به چه معناست؟ و آیا راهی برای بازگشت یارانه وجود دارد؟

در این گزارش از «فردانیوز»، به تمام جزییات، فرمول جدید دهک‌بندی، معیار حذف یارانه خانوار سه‌نفره و روش اعتراض رسمی می‌پردازیم.

یارانه نقدی از سال 1390 تاکنون یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های حمایتی دولت برای کمک به خانوارهای کم‌درآمد بوده است.
بااین‌حال، طی ماه‌های اخیر بسیاری از خانواده‌ها با حذف ناگهانی یارانه نقدی مواجه شده‌اند، بدون اینکه دلیل دقیق آن را بدانند.

طبق گزارش جدید خبرگزاری تسنیم، دولت از شاخص تازه‌ای برای دهک‌بندی خانوارها و حذف یارانه نقدی استفاده می‌کند:
این شاخص، "خرید خُرد" نام دارد و به میزان تراکنش‌های خرید از طریق کارتخوان‌های فروشگاهی مربوط می‌شود.

به بیان ساده‌تر، اگر میزان خریدهای روزمره شما بیش از حد تعیین‌شده باشد، ممکن است در فهرست دهک‌های پردرآمد قرار بگیرید و یارانه شما حذف شود.

بر اساس پیگیری‌های «تسنیم»، از این پس علاوه بر گردش حساب، دارایی خودرو و میزان اجاره، شاخص تازه‌ای به نام خرید خُرد خانوار در دهک‌بندی لحاظ می‌شود.

خرید خُرد شامل تراکنش‌هایی است که از طریق کارتخوان‌های فروشگاهی یا درگاه‌های پرداخت اینترنتی انجام می‌شود — مثل:

خرید روزانه از سوپرمارکت

پرداخت قبض‌ها

خرید لباس، دارو، لوازم خانگی و سایر هزینه‌های زندگی

اما معاملات بزرگ مانند خرید ملک، خودرو یا انتقال وجه کارت‌به‌کارت در این شاخص محاسبه نمی‌شود.

طبق مصوبه جدید وزارت تعاون و سازمان هدفمندی،
برای هر عضو خانوار، سقف خرید خُرد ماهانه 10 میلیون تومان در نظر گرفته شده است.

به این معنا که:

خانوار 1 نفره → تا 10 میلیون تومان مجاز است.

خانوار 2 نفره → تا 20 میلیون تومان.

خانوار 3 نفره → تا 30 میلیون تومان.

خانوار 4 نفره → تا 40 میلیون تومان.

اگر مجموع خرید خُرد و هزینه اجاره مسکن در بازه 6 ماهه بیش از 50 میلیون تومان در ماه (به‌طور متوسط) باشد،
خانوار در دهک‌های بالای درآمدی شناسایی می‌شود و یارانه‌اش حذف خواهد شد.

در گذشته، دولت برای شناسایی دهک‌های پردرآمد، صرفاً به گردش حساب بانکی، خودرو و ملک توجه می‌کرد.
اما چون بسیاری از افراد ثروتمند حساب‌های تجاری یا سرمایه‌ای جداگانه داشتند، این روش دقت لازم را نداشت.

اکنون با بررسی میزان خریدهای روزانه از طریق کارتخوان‌ها، دولت می‌تواند میزان واقعی خرج خانوار را بسنجد.
هرچقدر حجم این تراکنش‌ها بیشتر باشد، احتمال تعلق به دهک‌های بالاتر و حذف یارانه نیز بیشتر است.

هدف از اجرای شاخص خرید خُرد، شفاف‌سازی هزینه‌های واقعی خانوارها و توزیع عادلانه‌تر یارانه‌ها است.

پیش‌تر، بسیاری از خانواده‌های مرفه به‌دلیل نداشتن ملک یا خودرو لوکس، همچنان یارانه دریافت می‌کردند،
درحالی‌که خانواده‌هایی با مصرف روزانه بالا از نظر اقتصادی جزو دهک‌های پایین محسوب می‌شدند.

با اجرای این شاخص، تمرکز دولت از درآمد ظاهری به سمت هزینه واقعی زندگی تغییر کرده است.

دولت در این طرح، رفتار اقتصادی خانوارها را در بازه‌ای 6 ماهه بررسی می‌کند.
یعنی اگر خانوار سه‌نفره‌ای طی 6 ماه گذشته، به‌طور متوسط ماهی 50 میلیون تومان خرید خُرد و اجاره مسکن داشته باشد،
به‌صورت خودکار در دهک‌های بالا قرار می‌گیرد.

بنابراین حذف یارانه، تنها بر اساس یک ماه پرخرج انجام نمی‌شود؛ بلکه میانگین 6 ماه اخیر ملاک اصلی است.

برای روشن‌تر شدن، به مثال زیر توجه کنید: