با پررنگتر شدن سیاستهای حمایتی و پرداختهای معیشتی، دهکبندی به کلید دسترسی به مزایا تبدیل شده است. طبیعی است که جامعهی سالمندان و بازنشستگان—که بخش بزرگی از خانوارهای کمدرآمد را تشکیل میدهند—بخواهند بدانند جایگاهشان در دهکها کجاست و این جایگاه چگونه بر یارانه بازنشستگان اثر میگذارد. این گزارش، نقشهی راهی است برای فهم معیارها، روش استعلام، خطاهای پرتکرار و شیوهی اعتراض. تعریف شفاف دهک و نسبت آن با «یارانه بازنشستگان» دهکبندی یعنی تقسیم کل خانوارها به ده گروه مساوی بر اساس سطح توان اقتصادی. دهکهای 1 تا 3 عموماً «کمبرخوردار»، دهکهای 4 تا 7 «میانی» و دهکهای 8 تا 10 «پردرآمد» تلقی میشوند. سیاستگذار، مزایا را هدفمند میکند: هرچه دهک پایینتر، سهم یارانه بازنشستگان بیشتر. نکته راهبردی: دهک بر مبنای خانوار سنجیده میشود نه فرد؛ بنابراین حقوق بازنشستگی بهتنهایی تعیینکننده نیست و درآمد یا دارایی سایر اعضای خانواده هم وارد محاسبه میشود. حقوق حداقلی و جایگاه آن در «یارانه بازنشستگان» اگر یک بازنشسته حقوق حداقلی دارد، و هیچ درآمد مکملی (مثل اجاره، سود سپرده، کار پارهوقت یا کسبوکار خانوادگی) در کار نیست، معمولاً خانوار در دهکهای 1 تا 5 قرار میگیرد. بهویژه وقتی خانوار چند نفره باشد، نسبت درآمد به نفر کمتر شده و دهک پایینتر میآید. در نتیجه، یارانه بازنشستگان برای این گروه معمولاً حفظ و در طرحهای غیرنقدی (مثل کالابرگ) پررنگتر میشود.جمعبندی سریع: «حقوق حداقلی + نبود درآمد جانبی + خانوار چندنفره» ⇒ احتمال زیاد قرارگیری در دهکهای پایین و حفظ یارانه بازنشستگان. عوامل اثرگذار بر دهکبندی و پیامد آن برای «یارانه بازنشستگان» 1) حقوق و مستمری بازنشستگی 2) درآمد سایر اعضای خانوار (فرزند شاغل، همسرِ شاغل، اجارهبها، سود سپرده) 3) داراییها (املاک، خودروهای ارزشمند، سپردهها) 4) گردش حساب و تراکنشها (مبالغ غیرعادی واریزی/برداشت) 5) تعداد اعضای خانوار (درآمد سرانه خانوار) 6) الگوی هزینهکرد (در برخی دورهها، «هزینه» نیز بهعنوان قرینهی توان اقتصادی لحاظ میشود) هر عامل میتواند دهک خانوار را یک یا چند پله جابهجا کند و به همان نسبت، یارانه بازنشستگان را دستخوش تغییر سازد. جدول خلاصه ارتباط دهک با «یارانه بازنشستگان» |