به گزارش پارسینه ، در دنیای علم روانکاوی، شاید هیچ نامی به اندازه زیگموند فروید پرآوازه نباشد؛ کسی که با نظریات عجیب و در عین حال تحول آفرینش، روانکاوی را از دل تاریخ بیرون کشید و آن را به شکلی مدرن به جهان معرفی کرد. اما کمتر کسی می داند که پدر روانکاوی، روزگاری شیفته ماده ای بود که امروز نامش لرزه بر اندام هر خانواده ای می اندازد: کوکایین.

بله، فروید نه تنها از کوکایین استفاده می کرد، بلکه آن را با اشتیاقی وصف ناپذیر به دیگران هم توصیه می کرد. اما داستان فروید و کوکایین فقط یک ماجرای شخصی نیست؛ این داستان، پنجره ای است به دورانی که علم پزشکی هنوز با چشم بسته به استقبال بسیاری از مواد خطرناک می رفت. در این مطلب می خواهیم سفری داشته باشیم به ذهن پیچیده فروید، تا ببینیم چطور یک نابغه علمی، فریب درخشش خطرناک یک ماده مخدر را خورد.

دهه 1880 میلادی. دنیا هنوز از معجزه پزشکی به نام "کوکایین" بی خبر نیست. در آن زمان، کوکایین به راحتی در داروخانه ها به فروش می رفت و بسیاری از پزشکان آن را دارویی بدون عارضه برای کاهش درد، اضطراب و حتی درمان اعتیاد به مورفین می دانستند.

فروید در سال 1884، یعنی زمانی که تنها 28 سال داشت، برای اولین بار شروع به مطالعه درباره تأثیرات کوکایین کرد. مقاله ای نوشت به نام "Über Coca" یا درباره کوکا ، که در آن به شدت از این ماده دفاع کرد. او کوکایین را دارویی معجزه آسا نامید که می تواند در درمان افسردگی، سوءهاضمه، دردهای عصبی، و حتی اعتیاد به مواد مخدر مؤثر باشد.

جالب است که فروید نه تنها درباره کوکایین می نوشت، بلکه خودش هم از آن استفاده می کرد. گاهی به عنوان افزایش دهنده انرژی، گاهی برای تقویت تمرکز، و گاهی فقط برای حس خوبش.

بر خلاف تصور امروزی ما از روانکاوان، فروید نه تنها مصرف کننده بود، بلکه کوکایین را به اطرافیانش هم پیشنهاد می داد. یکی از مشهورترین قربانیان این توصیه، دوست نزدیک او، دکتر ارنست فلیش ل مارکسو بود که به مورفین اعتیاد داشت. فروید برای درمان او، کوکایین تجویز کرد، اما نتیجه فاجعه بار بود: فلیش ل به کوکایین هم معتاد شد، و بدنش دچار عفونت های شدید و دردناکی شد که تا پایان عمر او را رها نکرد.

این اتفاق نقطه عطفی در نگاه پزشکی به کوکایین شد، اما فروید همچنان مدتی به دفاع از این ماده ادامه داد. از نظر او، کوکایین یک ابزار مفید بود؛ البته ابزاری که اگر درست استفاده نشود، می تواند خطرناک شود. با این حال، زمان زیادی نگذشت که جامعه پزشکی با تجربه های تلخ بیشتر، از جمله مرگ و اعتیاد گسترده، موضع خود را تغییر داد.

با اینکه اسناد رسمی زیادی درباره اعتیاد فروید وجود ندارد، اما شواهدی هست که نشان می دهد او سال ها به مصرف کوکایین ادامه داد. خاطرات شخصی، نامه هایی که برای نامزدش نوشته بود، و حتی نشانه هایی در برخی نوشته های علمی اش، همه حاکی از آنند که فروید تا سال ها پس از نوشتن مقاله اش، همچنان کوکایین مصرف می کرد.

او بارها در نامه هایش به شادابی بعد از مصرف یا آرامش ذهنی ناشی از کوکایین اشاره کرده و حتی در برخی موارد نوشته که بعد از یک خط کوکایین، می توانم بهتر فکر کنم و تمرکز بیشتری دارم .

اما چیزی که فروید شاید متوجه نشده بود، این بود که همان کوکایین، در حال تخریب آرام و تدریجی ذهن و بدنش بود.

با گسترش گزارش های پزشکی درباره اثرات مخرب کوکایین-از جمله اعتیاد، روان پریشی، مشکلات قلبی و حتی مرگ-کم کم صدای هشدارها بلند شد. فروید نیز دیگر آن شور و شوق اولیه را برای این ماده نداشت. در سال های بعد، کمتر از کوکایین نوشت و ترجیح داد تمرکزش را روی توسعه نظریه های روانکاوی بگذارد.

در واقع، یکی از نظریه هایی که بعدها مطرح کرد-نظریه نهاد (id)، خودآگاه (ego) و فراخود (superego)-شاید از دل همان تجربیات شخصی اش با حالت های روانی مختلف بیرون آمده باشد. اما دیگر هیچ گاه از کوکایین دفاع نکرد.

این سوالی است که بسیاری از منتقدان مطرح کرده اند. اگر فروید در قرن بیست ویکم زندگی می کرد، با آگاهی از اثرات ویرانگر کوکایین و اعتیاد، آیا باز هم به سراغ آن می رفت؟ احتمالاً نه.

امروزه علم پزشکی با تکیه بر هزاران پژوهش ثابت کرده که کوکایین نه تنها اعتیادآور است، بلکه می تواند زندگی فردی و اجتماعی انسان را به شدت مختل کند. از مشکلات شدید روانی گرفته تا آسیب های جسمی و نابودی روابط خانوادگی و اجتماعی.

داستان فروید و کوکایین فقط یک ماجرای تاریخی نیست. این قصه هشداری است برای همه ما؛ اینکه حتی نوابغ هم می توانند فریب ظاهر فریبنده یک ماده را بخورند. کوکایین، امروز دیگر در قفسه داروخانه ها نیست، اما همچنان در کوچه پس کوچه های شهر، در مهمانی های شبانه، و گاه حتی در میان چهره های مشهور، حضوری پنهان دارد.

اما برخلاف قرن نوزدهم، امروز راه نجات وجود دارد. ترک کوکایین دیگر یک افسانه نیست؛ با کمک روان درمانی، حمایت خانواده و روش های درمانی نوین، بسیاری از افرادی که به دام این ماده خطرناک افتاده اند، توانسته اند دوباره زندگی شان را بازسازی کنند.

اگر شما یا یکی از عزیزانتان با مشکل اعتیاد به کوکایین روبه رو هستید، برنامه های پیشرفته درمانی ترک کوکایین امروز بیش از همیشه ممکن و قابل دسترس است. تنها کافی ست اولین قدم را بردارید.