به نقل از مهر، سیدعباس عراقچی در یادداشتی با عنوان جنبش عدم تعهد در چشم انداز جهانی در حال تغییر: تأملاتی در آستانه نشست کامپالا نوشت: برای ایران، این جنبش صدای ما برای عدالت، انصاف و اصلاح نهادی جهانی را تقویت می کند. همان طور که در کمپالا گرد هم می آییم، امیدواریم این نشست همبستگی عملی و مبتنی بر منافع و چالش های مشترک را مستحکم کند. ایران به شدت متعهد به ساختن نظام جهانی واقعی چندقطبی است؛ نظامی که رفاه در آن به طور عادلانه توزیع شود، تجاوزها به طور سیستماتیک مهار شوند و حاکمیت به عنوان سنگ بنای روابط بین الملل به صورت جهانی تثبیت گردد.

متن کامل یادداشت وزیر امور خارجه کشورمان به این شرح است:

نوزدهمین نشست میان دوره ای وزرای جنبش عدم تعهد هم اکنون در کامپالا در حال برگزاری است. این گردهمایی به ویژه در شرایطی که روابط بین الملل معاصر پیچیده تر شده، اهمیت زیادی دارد. این نشست که به ریاست کشور اوگاندا برگزار می شود، هم مسیر طی شده جنبش از زمان نوزدهمین اجلاس سران در ژانویه 2024 را بررسی می کند و هم بستری مهم برای ارزیابی استراتژیک فراهم می آورد.

موضوع آن تعمق همکاری برای رفاه جهانی مشترک است و فرصتی برای ارزیابی اجرای قطعنامه های پیشین و بحث درباره مسائل فوری همچون اصلاح نهادهای سازمان ملل، تروریسم، چالش های منطقه ای و فرامنطقه ای، حقوق بشر، تغییرات اقلیمی، تجارت، توسعه و ساختار صلح بین المللی فراهم می سازد. برای جمهوری اسلامی ایران، جنبش عدم تعهد نماد زنده اصول بنیادین حاکمیت ملی و مقاومت اصولی در برابر ساختارهای هژمونیک است که کاملاً با سیاست خارجی ما، مبتنی بر کرامت، تعهد سازنده و همبستگی مستمر با کشورهای جنوب جهان، هماهنگ است.

جنبش عدم تعهد در دهه های 1950 و 1960 به عنوان پاسخی آگاهانه و اصولی به میراث استعمار و دو قطبی جنگ سرد شکل گرفت. کنفرانس تاریخی باندونگ در سال 1955 کشورهای آسیا و آفریقا را گرد هم آورد تا امپریالیسم را به شدت رد کنند و اصولی همچون عدم مداخله در امور داخلی، احترام متقابل به حاکمیت و همزیستی مسالمت آمیز را پایه گذاری کنند. این اجماع بنیادین در اجلاس بلگراد 1961 به اوج رسید؛ جایی که 25 عضو اولیه به طور رسمی عدم تعهد را به عنوان راهبردی منسجم برای دیپلماسی مستقل در برابر رقابت ابرقدرت ها تثبیت کردند.

حمایت جدی ایران از این جنبش پس از انقلاب اسلامی 1979 عمیق تر شد و عضویت رسمی ایران همان سال در اجلاس هاوانا به ثبت رسید. اخلاق انقلابی ما که ریشه در اصول ضد امپریالیستی و آرمان استقلال واقعی دارد، با مأموریت جهانی جنبش عدم تعهد هم صدا شد و به جمهوری اسلامی اجازه داد از آرمان های تحول آفرینی مانند آزادی فلسطین و دموکراتیزاسیون ساختارهای حکمرانی جهانی دفاع کند.

در طول دهه ها، جنبش عدم تعهد تاب آوری نهادی چشمگیری از خود نشان داده است؛ از دفاع اولیه در برابر بلوک ها در جنگ سرد تا پرداختن به چالش های متنوع جهانی شدن پس از 1991. نگرانی های اصلی که ابتدا حول موضوعاتی چون پایان استعمار و دفاع از نظم اقتصادی نوین بین المللی بود، به اولویت های امروزی مانند تاب آوری اقلیمی، عدالت دیجیتال، همکاری ضدتروریستی و سازوکارهای مقابله با پاندمی ها تبدیل شده است. امروز این جنبش شامل 120 کشور عضو است که بیش از نیمی از جمعیت جهان را نمایندگی می کنند و بزرگ ترین مجمع چندجانبه خارج از سازمان ملل محسوب می شود.

ایران نقش فعال و تعیین کننده ای در این چارچوب ایفا کرده است؛ از جمله میزبانی اجلاس تهران در 2012 که به پیشبرد مذاکرات جدی درباره خلع سلاح هسته ای، فلسطین و مقاومت جمعی در برابر یکجانبه گرایی اختصاص داشت. مواضع ما اصولی و ثابت است: حمایت بی وقفه از مسئله فلسطین و مخالفت صریح با تحریم های اجباری که حاکمیت کشورها را نقض می کند و با حقوق بین الملل در تضاد است.

رویدادهای اخیر این تعهد را تأیید می کند؛ در حالی که از ابتکارات پایان دادن به نسل کشی در غزه استقبال می کنیم، همزمان بر ضرورت مکانیزم های پاسخگویی مؤثر و پایان قطعی اشغال تأکید داریم. همچنین، حملات انجام شده به خاک خود توسط آمریکا و رژیم اسراییل را به طور قاطع محکوم می کنیم و تلاش برخی قدرت های غربی برای استفاده غیرقانونی از شورای امنیت جهت بازگرداندن تحریم های اقتصادی علیه ایران را نقض بنیادین تعهدات چندجانبه و روح همکاری بین المللی می دانیم.

چشم انداز ژئوپلیتیکی کنونی، اهمیت حیاتی جنبش عدم تعهد را به عنوان مجمعی بی بدیل برای جهان اکثریت تقویت می کند. در خاورمیانه، آتش بس تازه مذاکره شده در غزه، پس از تلفات انسانی گسترده، بیش از 67 هزار فلسطینی در کارزار نسل کشی رژیم اسراییل از سال 2023، فرصتی شکننده برای آرامش فراهم کرده است. با این حال، تنش های ساختاری در لبنان، سوریه و سایر کشورهای منطقه، ثبات منطقه ای را همچنان شکننده نگه داشته است. توسعه طلبی صهیونیستی همراه با در اختیار داشتن سلاح های کشتار جمعی توسط رژیم اسراییل، منبع اصلی بی ثباتی و ناامنی در منطقه محسوب می شود.

شدت گرفتن رقابت های اقتصادی میان قدرت های بزرگ، این تصویر پیچیده ژئوپلیتیکی را دشوارتر کرده است. افزایش اختلافات تجاری، منجر به قطعه قطعه شدن زنجیره های تأمین و جدایی فناوری ها شده است. ساختارهای نوظهوری مانند گروه بریکس، سلطه غرب را به چالش کشیده و خواستار اصلاحات عمیق در نهادهای برتون وودز هستند؛ رویکردی که به طور طبیعی در سنت بلند جنبش عدم تعهد برای حمایت از چندقطبی واقعی و حکمرانی جهانی عادلانه قرار می گیرد.

تحولات پوپولیستی و محدودیت های بودجه ای فزاینده در کشورهای اروپایی، عدم قطعیت های استراتژیک را تشدید کرده اند؛ در حالی که دولت آمریکا بی ثباتی قابل توجهی در چارچوب های دیپلماتیک ایجاد کرده است. تحریم ها — که بهتر است آن ها را تروریسم اقتصادی بنامیم — مسیر توسعه کشورهای جنوب را به طور قابل توجهی محدود ساخته اند، اما در عین حال باعث افزایش تاب آوری از طریق تقویت مکانیزم های همکاری جنوب-جنوب شده اند. در این فضای پیچیده، اقتدار اخلاقی جنبش عدم تعهد که بر اصول ضد هژمونیک بنا شده، امکان دفاع جمعی قدرتمند و هماهنگ را فراهم می آورد.

نشست وزارتی کمپالا در فضایی از خوش بینی محتاطانه آغاز می شود که با ریسک های ساختاری باقی مانده تعدیل شده است؛ آتش بس در غزه پنجره ای از امید برای پایان نسل کشی فراهم می کند. دستور کار این نشست شامل ارزیابی دقیق نتایج اجلاس سران کمپالا 2024 است. بحث ها حول تنش های ژئوپولیتیکی جاری، ضرورت های توسعه ای و راه های تقویت نقش نهادی جنبش در عرصه های چندجانبه خواهد بود.

ایران انتظار دارد تبادل های هدفمند و عمیقی برای تأکید دوباره بر همبستگی با فلسطین، از جمله خواست آتش بس پایدار و پایان نهایی اشغال، صورت گیرد، تحریم های اجباری یکجانبه را به عنوان نقض آشکار حقوق بین الملل به طور قاطع محکوم کند و مکانیزم های نوآورانه تاب آوری اقتصادی را بررسی نماید. با مدیریت رییس جمهور پزِشکیان، ما با تعهدی صادقانه به چندجانبه گرایی سازنده در این نشست حضور یافته ایم تا به نتایجی ملموس دست یابیم که ظرفیت عمل جنوب جهانی را به طور مؤثر افزایش دهد، بدون اغراق و وعده های غیرواقعی برای تحول پارادایمی.

جنبش عدم تعهد به این دلیل پابرجا مانده که به طور واقعی نماینده اکثریت جمعیتی و اخلاقی جهان است و جایگزینی واقعاً دموکراتیک برای باشگاه های انحصاری و خودانتخابی مانند جی 7 ارائه می دهد. در عصری که با سلسله ای از شوک های سیستمی، از تهدیدات پیچیده سایبری تا بحران های انسانی، مشخص شده است، این جنبش خودمختاری استراتژیک را ترویج می کند و به اعضایش اجازه می دهد میان رقابت های قدرت های بزرگ، بدون وابستگی یا تسلیم شدن، مسیر خود را بیابند.

برای ایران، این جنبش صدای ما برای عدالت، انصاف و اصلاح نهادی جهانی را تقویت می کند. همان طور که در کمپالا گرد هم می آییم، امیدواریم این نشست همبستگی عملی و مبتنی بر منافع و چالش های مشترک را مستحکم کند. ایران به شدت متعهد به ساختن نظام جهانی واقعی چندقطبی است؛ نظامی که رفاه در آن به طور عادلانه توزیع شود، تجاوزها به طور سیستماتیک مهار شوند و حاکمیت به عنوان سنگ بنای روابط بین الملل به صورت جهانی تثبیت گردد.