در شرایطی که توسعه صادرات غیرنفتی یکی از محورهای کلیدی اقتصاد مقاومتی محسوب می شود، فعالان اقتصادی همچنان از بروکراسی سنگین و فرآیندهای فرسایشی در دستگاه های اجرایی گلایه دارند. دکتر مشهدی، مدیر بازرگانی و اجرایی هلدینگ بین المللی وهاب، یکی از همین فعالان بخش خصوصی است که در گفت وگو با خبرنگار شمانیوز با صراحت از سد گمرک در مسیر صادرات سخن می گوید. او معتقد است اگرچه هلدینگ وهاب به همراه شرکای تجاری خود موفق شده با دانش فنی روز و ارتباطات بین المللی، فناوری فرآوری سرباره فولاد را در کشور بومی کند، اما نبود درک کارشناسی در دستگاه های اجرایی باعث شده ایران از یک فرصت ارزآوری بزرگ از کالایی که بعنوان ضایعات سالهاست که شناخته می شود، بازبماند.

این گفت وگو تصویری روشن از شکاف میان توان تولید و موانع اداری در مسیر صادرات را ارائه می دهد که در ادامه می خوانیم:

از ضایعات فولاد تا ثروت ملی؛ صنعتی که در ایران جدی گرفته نشد

دکتر مشهدی، مدیر بازرگانی و اجرایی هلدینگ بین المللی وهاب، در ابتدای این گفت وگو با اشاره به فعالیت های تخصصی این مجموعه گفت: هلدینگ وهاب یک هلدینگ بین المللی است که در ایران به صورت اختصاصی همراه با شرکای تجاری خود از جمله نقش آفرینان صنعت بازیافت، در زمینه فرآوری و صادرات سرباره های فولاد و آهن فعالیت می کند. در واقع، ما تنها مجموعه ای هستیم که به طور کامل بر چرخه بازیافت و تبدیل سرباره به محصولات صنعتی و کشاورزی مسلط هستیم.

وی تصریح کرد: سرباره فولاد در ایران به عنوان ضایعات صنعتی شناخته می شود، در حالی که در کشورهای پیشرفته از آن در زیرساخت های عمرانی، ساخت جاده ها، صنعت سیمان، پروژه های ریلی، بنادر و حتی در حوزه کشاورزی استفاده می شود. متأسفانه هنوز در کشور ما نه در وزارت کشاورزی و نه در حوزه راه سازی، هیچ دیدگاه روشنی نسبت به این ظرفیت بزرگ وجود ندارد.

به گفته مشهدی، در حال حاضر تنها سه کشور آمریکا، انگلستان و ایران در سطح جهان توانسته اند به فناوری کامل تولید و فرآوری سرباره در حوزه کشاورزی دست پیدا کنند، اما در ایران، این فناوری به رغم وجود دانش فنی و توان تولید، در حاشیه قرار گرفته است.

سرباره؛ ناجی خاک های قهوه ای و اسیدی ایران

مدیر اجرایی هلدینگ وهاب، با اشاره به کاربردهای کشاورزی سرباره ، گفت: یکی از ویژگی های مهم این ماده، اصلاح خاک های اسیدی و قهوه ای است. خاک هایی که در بسیاری از دشت های ایران به دلیل اسیدی بودن، قابلیت کشت ندارند، اما با استفاده از فرآورده های سرباره، می توان آن ها را حاصلخیز کرد. این ماده تعادل pH خاک را برمی گرداند و در مدت کوتاهی زمین را آماده کشت می کند.

وی افزود: در حال حاضر ما این مواد را خردایش کرده و برای کشورهای صنعتی و حوزه خلیج فارس ارسال می کنیم. یعنی چیزی که در ایران به عنوان ضایعات شناخته می شود، در خارج از کشور به عنوان بخشی از زیرسازی و سازگار با محیط زیست مورد استفاده قرار می گیرد. این در حالی است که ایران می تواند بزرگ ترین بهره بردار این فناوری باشد.

گمرک ایران مانع صادرات است؛ سه ماه انتظار برای یک پاسخ ساده

اما بخش مهم و انتقادی سخنان دکتر مشهدی به موانع اداری در مسیر صادرات بازمی گردد. او با انتقاد از عملکرد گمرک ایران گفت: در پروژه صادرات سرباره از بندر بوشهر که از آبان سال گذشته آغاز شده، با وجود کاستی ها و برخی کم لطفی ها، همکاری تقریبا مناسبی از سوی اداره کل بندر بوشهر و شرکت خدمات بندری سینا صورت پذیرفته و تمامی زیرساخت ها آماده است. با این حال، سه ماه است که برای دریافت ارزش گذاری رسمی از گمرک ایران منتظریم. در این مدت، نامه رسمی اداره کل گمرک بوشهر به تهران ارسال شده اما هیچ پاسخی داده نشده است. در نتیجه، ما با وجود پرداخت هزینه محوطه، انبارداری و حمل ونقل، امکان بارگیری و خروج کالا را نداریم.

وی افزود: متأسفانه کارشناسانی که برای ارزش گذاری کالا در گمرک تعیین می شوند، هیچ آشنایی با ماهیت فنی محصول ندارند و در نتیجه کالا را با موارد مشابه و غیرمرتبط مقایسه می کنند. همین ناآگاهی باعث توقف صادرات و ضرر مستقیم روزانه برای مجموعه ما شده است. در حالی که در تمام دنیا از صادرکننده حمایت می کنند، در ایران صادرکننده باید برای ساده ترین فرآیندها ماه ها دوندگی کند.

دکتر مشهدی با اشاره به حجم بالای اشتغال ایجادشده در این پروژه افزود: در صورت استارت پروژه حدود 400 تا 500 نفر در زنجیره صادرات ما مشغول به کار خواهند شئ. تأخیر در تصمیم گیری یک اداره، عملاً کار صدها نفر را معطل کرده و سرمایه گذار را دلسرد می کند. این در حالی است که هیچ گونه تسهیلات دولتی از ما حمایت نمی کند و تمام هزینه ها از منابع داخلی مجموعه پرداخت می شود.

تحریم مشکل ما نیست؛ بروکراسی داخلی بدتر از تحریم است

مدیر بازرگانی هلدینگ وهاب در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر تحریم ها بر فعالیت این مجموعه گفت: تحریم ها بدون تردید برای همه فعالان اقتصادی دردسرساز بوده، اما ما به دلیل ماهیت بین المللی مان، توانسته ایم مسیر صادرات را باز نگه داریم. در واقع، تحریم مشکل اصلی ما نیست؛ مشکل اصلی، بروکراسی داخلی و فرایندهای اداری است که سرمایه گذار را از کار خسته می کند.

وی ادامه داد: اگر دولت می خواهد از تولید و صادرات حمایت کند، نیازی به پرداخت تسهیلات یا امتیاز خاصی نیست. فقط کافی است مانع تراشی نکند. ما از دولت انتظار وام یا یارانه نداریم، تنها خواسته مان اجرای قانون است. وقتی قانون درست اجرا شود، سرمایه گذار خودش کار را پیش می برد.

انتظار معجزه نداریم، فقط پایبند به قانون باشند

مشهدی، در پایان با لحنی انتقادی اما سازنده، گفت: ما از مسئولان انتظار معجزه نداریم، فقط می خواهیم به قانون پایبند باشند. اگر کار را از مسیر قانونی جلو ببرند، نیازی به هیچ حمایت فوق العاده ای نیست. متأسفانه بسیاری از مدیران دلسوز هستند اما در عمل سیستم کند و غیرپاسخگو مانع پیشرفت می شود. اگر قرار است صادرات غیرنفتی و ارزآوری برای کشور تقویت شود، باید این روندهای فرسایشی متوقف شود.

وی تأکید کرد: در همه دنیا صادرکننده را تشویق می کنند، اما در ایران صادرکننده باید برای دریافت یک مجوز ساده ماه ها در صف بماند. این وضعیت اگر اصلاح نشود، هیچ انگیزه ای برای سرمایه گذاری در کشور باقی نخواهد ماند.

لازم به ذکر است؛ هلدینگ بین المللی وهاب امروز نه تنها پیشگام در فرآوری سرباره فولاد است، بلکه نمادی از توان فنی و مدیریت ایرانی در عرصه بین المللی به شمار می آید. با این حال، همان طور که دکتر مشهدی تصریح کرد، اگر ساختارهای اداری کشور به جای مانع تراشی، نقش تسهیل گر ایفا نکنند، حتی پیشرفته ترین فناوری ها هم به سد بروکراسی خواهند خورد.