در روزهای اخیر، قیمت گوشت قرمز در بازار تهران و شهرهای بزرگ کشور به شکل نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در برخی فروشگاه‌ها، قیمت گوشت گوسفندی به کیلویی 1.5 میلیون تومان رسیده؛ رقمی که تا چند ماه پیش حتی تصورش هم برای مصرف‌کنندگان سخت بود.

در حالی‌که دامداران می‌گویند گوشت را با نصف این قیمت به فروش می‌رسانند، مصرف‌کنندگان شاهد جهش‌های روزانه در بازار هستند. این اختلاف شدید میان قیمت دام زنده و قیمت گوشت در فروشگاه‌ها، نشان از افزایش نقش واسطه‌ها و ضعف نظارت در سیستم توزیع دارد.

فعالان بازار گوشت معتقدند که شکاف قیمتی میان تولیدکننده و مصرف‌کننده به بیش از 700 هزار تومان در هر کیلوگرم گوشت رسیده است.

به گفته دامداران، آنها دام زنده را با قیمت حدود 320 تا 330 هزار تومان می‌فروشند، در حالی که مصرف‌کننده نهایی گوشت را در برخی فروشگاه‌ها تا 1.5 میلیون تومان خریداری می‌کند.

این اختلاف قیمتی عظیم، نه‌تنها نشانگر نبود تعادل در بازار است، بلکه فشار سنگینی را بر مردم، مخصوصاً دهک‌های پایین جامعه، وارد می‌کند.

یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش بی‌سابقه قیمت گوشت، خشکسالی‌های گسترده در سال‌های اخیر است.

افشین صدر دادرس، مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های دام سبک، در گفت‌وگویی با روزنامه ایران گفت:«خشکسالی و کمبود بارش باعث کاهش منابع علوفه و خوراک دام شده و دامداران مجبورند خوراک مورد نیاز را با قیمت بالا از بازار آزاد تهیه کنند.»

به گفته او، از زمستان و بهار 1403 هشدارهای متعددی درباره احتمال بحران در بازار دام داده شد، اما نه وزارت جهاد کشاورزی و نه سایر نهادهای مرتبط، اقدام پیشگیرانه‌ای انجام ندادند.

نتیجه آن شد که هزینه خوراک دام چند برابر شد، بخشی از دام‌ها به‌اجبار کشتار شدند، و حالا بازار با کمبود عرضه دام زنده روبه‌روست؛ مسئله‌ای که قیمت گوشت را سر به فلک برده است.

دلایل متعددی برای جهش قیمت گوشت در بازار ایران وجود دارد که از مشکلات تأمین نهاده تا ضعف نظارت بر زنجیره توزیع را شامل می‌شود.

بر اساس گزارش‌های رسمی، چند عامل اصلی افزایش قیمت گوشت عبارت‌اند از:

افزایش هزینه خوراک دام (ذرت، جو، کنجاله سویا)

کاهش واردات نهاده‌های دامی به دلیل مشکلات ارزی

ضعف سامانه «بازارگاه» در تخصیص عادلانه خوراک دام

کشتار گسترده دام مولد به‌دلیل کمبود خوراک

افزایش هزینه حمل‌ونقل و انرژی

وجود واسطه‌های متعدد در مسیر عرضه گوشت به بازار

تمامی این عوامل دست‌به‌دست هم داده‌اند تا قیمت گوشت قرمز در مهر 1404 نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر شود.

بسیاری از دامداران، مشکلات مربوط به سامانه بازارگاه را عامل مستقیم افزایش قیمت گوشت می‌دانند.
بازارگاه سامانه‌ای است که قرار بود نهاده‌های دامی (جو، ذرت و سویا) را با قیمت دولتی در اختیار دامداران قرار دهد.

اما در عمل، تأخیر در تأمین نهاده‌ها، کمبود سهمیه و مشکلات تخصیص ارز، باعث شد دامداران بخش عمده‌ای از نیاز خود را از بازار آزاد و با نرخ چندبرابر تهیه کنند.

به گفته افشین صدر دادرس:«در برخی دوره‌ها ثبت سفارش واردات نهاده متوقف شد و دامداران ناچار شدند خوراک دام را با قیمت آزاد بخرند. همین امر هزینه تولید گوشت را به‌شدت بالا برد.»

طبق بررسی‌ها، سهم دامدار از قیمت گوشت در بازار کمتر از 50 درصد است.
به‌عبارت‌دیگر، دامدار دام زنده را کیلویی 330 هزار تومان می‌فروشد، اما گوشت نهایی به دست مصرف‌کننده حداقل 800 هزار تومان و گاهی 1.5 میلیون تومان می‌رسد.

این شکاف قیمتی نشان‌دهنده‌ی ساختار ناکارآمد بازار است که سود اصلی به جیب واسطه‌ها و دلالان می‌رود، نه تولیدکنندگان یا مصرف‌کنندگان.

مجتبی عالی، نماینده اتحادیه دامداران، در گفت‌وگویی اعلام کرد:«دامدار فقط تولیدکننده است و کنترلی بر بازار ندارد. در حالی‌که دولت تنها 25 درصد نهاده‌ها را تأمین می‌کند، 75 درصد باقی‌مانده باید از بازار آزاد خریداری شود.»

او معتقد است که دولت باید بخشی از مدیریت بازار را به دامداران بسپارد تا از مزرعه تا سفره، زنجیره عرضه کوتاه‌تر شود و واسطه‌گری کاهش یابد.

کارشناسان اقتصادی معتقدند کاهش قیمت گوشت در کوتاه‌مدت بعید است.
زیرا هنوز بحران خوراک دام حل نشده و واردات نهاده‌ها با محدودیت ارزی مواجه است.

با این حال، اگر دولت بتواند در ماه‌های آینده تخصیص ارز برای واردات نهاده را تسهیل کند، احتمال کاهش نسبی قیمت گوشت در زمستان 1404 وجود دارد.
اما در شرایط فعلی، روند افزایشی همچنان ادامه دارد.