| به گزارش پارسینه ، قرن هاست مجسمه های عظیم الجثه ی سنگی جزیره ی ایستر (معروف به موآی ) یکی از بزرگ ترین معماهای باستان شناسی جهان بوده اند. چگونه ممکن است جامعه ای منزوی از مردم پولینزی، بدون چرخ، جرثقیل یا حیوانات بارکش، توانسته باشند سازه هایی تا وزن 80 تُن را در زمین های ناهموار جابه جا کنند؟ مطالعه ای پیشگامانه بالاخره پاسخ را یافته است: موآی ها کشیده نشده اند، آن ها راه رفته اند ! کشف دوباره ی نبوغ باستانی بین سده های 13 تا 16 میلادی، ساکنان راپا نویی (Rapa Nui) نزدیک به هزار مجسمه ی موآی را از سنگ آتشفشانی تراشیدند. این تندیس های بزرگ که اغلب به اشتباه تنها سر پنداشته می شوند، در واقع تنه کامل هستند که بخش عمده اش زیر خاک مدفون است. هر مجسمه نمادی از نیاکان مقدس و قدرت طایفه ای بود که آن را برپا می کرد. اما راز جابه جایی این تندیس ها دهه ها بی پاسخ مانده بود. کاوشگران اروپایی نخستین، به تمدن های گمشده یا نیروهای ماورایی مشکوک بودند. بعدها فرضیه هایی چون استفاده از الوارهای غلطان یا سورتمه مطرح شد، اما هیچ یک با شواهد سازگار نبود: پوشش گیاهی اندک جزیره اجازه ی تأمین چوب کافی را نمی داد و آثار سایش روی پایه ی مجسمه ها با کشیده شدن هم خوانی نداشت. در نهایت، ترکیبی از فیزیک، مدل سازی سه بعدی و باستان شناسی تجربی حقیقت را فاش کرد. وقتی فیزیک معماهای باستان شناسی را حل می کند تیمی به سرپرستی دو باستان شناس به نام های کارل لیپو وتری هانت، با استفاده از اسکن های سه بعدی دقیق، دو ویژگی کلیدی در طراحی موآی ها را یافتند: پایه ای به شکل D و کمی انحنا به سمت جلو. این ویژگی ها تصادفی نبودند، آن ها مرکز ثقل مجسمه را طوری تنظیم می کردند که با کشیده شدن از دو سو، بتواند به نرمی به جلو تاب بخورد. تیم لیپو یک نمونه ی واقعی به وزن 4٫35 تُن ساخت. آن ها تنها با 18 داوطلب و سه طناب توانستند آن را در 40 دقیقه، 100 متر جابه جا کنند. مجسمه با حرکتی نوسانی از یک سو به سوی دیگر، آرام آرام پیش می رفت، درست مانند یخچالی که روی زمین راه برده می شود. لیپو گفت: وقتی شروع به حرکت می کند، انگار زنده می شود. مردم از دو سو می کشند و مجسمه خودش قدم برمی دارد. هرچه بزرگ تر باشد، پایدارتر حرکت می کند، بقیه اش را فیزیک انجام می دهد. روش راه بردن چگونه اثر کرده است  نقش های سنگی روی پشت یک مجسمه موی (moai) که از دل زمین بیرون آورده شده است این فرآیند هم زیبا و هم کارآمد بود. طناب ها به دور سر یا شانه های مجسمه بسته می شدند. دو گروه در دو سوی آن قرار می گرفتند و به نوبت طناب ها را می کشیدند تا حرکتی ریتمیک و تاب دار ایجاد شود. هر تاب موجب می شد مرکز ثقل تغییر کرده و مجسمه اندکی به جلو بچرخد. انحنای جزیی در طراحی نیز مانع از افتادن به عقب می شد. این غول سنگی گام به گام با کمک نیروی کشش، گرانش و هماهنگی انسانی به مقصد خود می رسید. جاده هایی مخصوص حرکت حفاری های باستان شناسی نشان داد جاده های باستانی جزیره با میانگین عرض 4٫5 متر، شکل مقعّر (گود) داشته اند. این انحنا موجب می شده مجسمه های در حال تاب خوردن از طرفین واژگون نشوند. این مسیرها، جاده های عادی نبودند، بلکه راه هایی مهندسی شده برای حرکت این تندیس های مقدس بودند. لیپو می گوید: هر بار که یک موآی را جابه جا می کردند، در واقع جاده را زیر پای آن می ساختند. حمل ونقل بخشی از ساخت بود، نه جدا از آن. این کشف، زیرساخت های راپا نویی را به عنوان سیستمی پویا از حرکت و آیین بازتعریف می کند، نه تنها مسیرهای ساده بین روستایی. 
اسطوره و واقعیت افسانه های بومی راپا نویی می گویند مجسمه ها با هدایت ارواح نیاکانشان خودشان تا ساحل راه می رفتند. سال ها این داستان ها افسانه پنداشته می شد، اما اکنون علم نشان می دهد در آن ها رگه ای از حقیقت وجود دارد. این روش راه بردن نه تنها با سنت شفاهی مردم جزیره سازگار است، بلکه احترام تازه ای به نبوغ آن ها می گذارد. راپا نویی ها نه قربانیان یک فروپاشی اکولوژیکی، بلکه مهندسان خلاقی بودند که با درک تعادل، ریتم و گرانش، از منابع محدود خود بیشترین بهره را بردند. پرسش ها و بحث های باز هرچند فرضیه ی راه بردن شواهد محکمی دارد، پژوهشگران معتقدند شاید همه ی مجسمه ها با این روش جابه جا نشده باشند. تندیس های کوچک تر یا آسیب دیده ممکن است به روش های اصلاح شده نیاز داشته اند. آغاز حرکت از حالت سکون نیز دشوارترین مرحله بوده است. برخی مجسمه های واژگون در مسیرها شاید در اثر حمل عمودی سقوط کرده اند، نه کشیدن افقی. با این حال، هیچ نظریه ی رقیبی تاکنون نتوانسته به اندازه ی این مدل با شواهد هندسی، باستان شناسی و آزمایشی هم خوانی داشته باشد. پژوهش های آینده تلاش خواهند کرد چگونگی هماهنگی ریتم گروه ها و تأثیر زمین های مختلف بر کارایی حرکت را بررسی کنند. اما آنچه مسلم است اینست که جابه جایی موآی ها حاصل نیروی خام نبود، بلکه تجسمی از فیزیک در حرکت بود. پروژه ی موآی های متحرک فراتر از حل یک معما، دیدگاه ما نسبت به نوآوری های دوران ماقبل تاریخ را دگرگون می کند. مردم راپا نویی با ابزارهای سنگی، طناب های الیافی و درکی از تعادل که با فیزیک مدرن برابری می کند، دست به کارهایی خارق العاده زدند. دستاورد آن ها جادویی نبود، بلکه نبوغ مکانیکی زاده ی مشاهده، تجربه و سنت بود. به گفته ی لیپو: این کشف یادآور اینست که جوامع باستانی ابتدایی نبودند. آن ها دانشمندان دنیای خود، مهندسان محیطشان و راویان تاریخ خودشان بودند. امروز نیز موآی ها همچنان به عنوان نگهبانان خاموش گذشته ی راپا نویی ایستاده اند، اما به لطف علم مدرن، دیگر در رمز و راز فرو نرفته اند. | 
سرمربی اسبق استقلال چه روزی به ایران برمی‌گردد؟
مسی زلاتان را کنار زد؛ رکورد تازه‌ای برای آقای اسطوره در MLS
محمد کاسبی درگذشت | علت فوت بازیگر «خوش‌رکاب» چه بود؟