آخرین خبرها
  پیام تبریک پزشکیان به قهرمانی وزنه برداران کشورمان در رقابت‌های جهانی نروژ
  مراقب سایت‌های تقلبی یارانه باشید؛ هیچ مرحله سوم رسمی اعلام نشده است
  شمخانی: هیچ جای دنیا با ما کار تسلیحاتی جدی نمی‌کند
  خبر فوری از پرداخت معوقات بازنشستگان تأمین اجتماعی بر اساس حروف الفبا | جدول زمان بندی دقیق واریز معوقات فروردین 1404
  فوری | زمان دقیق واریز معوقات بازنشستگان تأمین اجتماعی اعلام شد
 
- اندازه متن: + -  کد خبر: 33676صفحه نخست » اخبار مهمیکشنبه، 20 مهر 1404 - 09:47

قرایی‌مقدم : با پدیده «جزیره‌های طبقاتی» در پایتخت روبرو هستیم


امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس هشدار می‌دهد که تداوم شکاف‌های اقتصادی و اجتماعی، طبقه متوسط را از ستون تعادل جامعه به محرک اعتراض و نارضایتی بدل می‌کند.

به گزارش پارسینه تهران شهری است که در آن نابرابری نه فقط در درآمد، که در هر خیابان و محله قابل مشاهده است؛ از اجاره خانه های میلیاردی در شمال تا خانه های فرسوده جنوب، از پارک ها و مراکز تفریحی لوکس در مناطق یک و دو تا محله هایی که حتی از امکانات اولیه شهری بی بهره اند. فاصله ای که در دسترسی به خدمات درمانی، آموزشی و فرهنگی دیده می شود، حالا به مرز شرق و غرب تهران هم رسیده است.در چنین وضعی، طبقه متوسط که زمانی ستون فقرات توسعه شهری بود، امروز در حال فروپاشی است.

امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس و استاد دانشگاه ، در گفت وگو با اقتصادنیوز معتقد است نابرابری تهران فقط اقتصادی نیست، بلکه در هویت و احساس تعلق شهروندان ریشه دوانده است.

او می گوید ساختار بیمار اقتصادی و فقدان مدیریت علمی، شهر را به پهنه ای از تضادها بدل کرده است؛ جایی که ثروت، محل زندگی، نوع آموزش و حتی امنیت اجتماعی، مرزهای ناپیدای طبقاتی را ترسیم می کنند. قرایی مقدم با اشاره به نظریه مکتب شیکاگو در جامعه شناسی شهری توضیح می دهد که رابطه متقابل انسان و محیط در تهران، حالا به آینه ای از نابرابری ساختاری تبدیل شده و سقوط طبقه متوسط می تواند بزرگ ترین تهدید اجتماعی پایتخت باشد.

مشروح گفتگوی اقتصادنیوز با امان الله قرایی مقدم را بخوانید:

****

آقای قرایی مقدم! از نگاه شما نابرابری اقتصادی در تهران تا چه اندازه جدی است؟ آیا این نابرابری فقط به تفاوت درآمدی برمی گردد یا به احساس هویت و تعلق هم کشیده شده است؟

بله، نابرابری در تهران وجود دارد، اما فقط اقتصادی نیست. اصولاً در تمام شهرهای بزرگ دنیا، از جمله تهران، تقسیم بندی طبقاتی و جغرافیایی طبیعی است؛ شمال، جنوب و مناطق میانی هرکدام بر اساس بافت اقتصادی و فرهنگی شکل گرفته اند.

بومی بودن، وضعیت اقتصادی خانواده ها و سابقه سکونت در محله ها عوامل تعیین کننده اند. در تهران، محله هایی مانند منطقه 12 یا نقاطی مثل افسریه، تهران پارس و غرب تهران ابتدا حاشیه نشین بودند و بعدها به متن شهر وارد شدند. زمانی میان تهران پارس و نارمک زمین های بایر و حلبی آباد بود؛ یا اطراف خیابان آزادی و زنجان بیابان محسوب می شد. به مرور این فضاها شهری شدند و هویت طبقاتی جدیدی پیدا کردند.

در واقع رابطه ای متقابل میان وضعیت اقتصادی و محل زندگی وجود دارد. کسی که درآمدش بالا می رود، به مناطق شمالی مهاجرت می کند؛ کسی که فقیرتر می شود، به حاشیه رانده می شود. این همان مفهومی است که در مکتب شیکاگو در جامعه شناسی شهری مطرح شده است؛ رابطه ی متقابل انسان با محیط زندگی اش.

تهران شهری با مرزبندی های نانوشته

یعنی از نگاه شما، نابرابری اقتصادی در تهران ریشه در ساختارهای شهری و بومی دارد؟

دقیقاً. مکتب بوم شناسی شهری یا همان شیکاگو بر این تأکید دارد که هر فرد در جایی زندگی می کند که با وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی اش متناسب است. کسی که در تهران پارس زندگی می کند، تهران پارسی فکر می کند ؛ کسی که در محله خیابان ایران است ، بر اساس امکانات، فرهنگ و پیشینه ی آن محله رفتار می کند.

دولت در این زمینه نقش مستقیم ندارد. دولت به کسی نمی گوید در کجا زندگی کند یا نکند؛ این وضعیت اقتصادی و سابقه فرهنگی و بومی هر فرد است که محل سکونتش را تعیین می کند. مثلاً در خیابان ایران، ثروتمندان بومی هستند و نسبت به مهاجران حساس اند. اگر کسی تازه وارد باشد، درباره اش می پرسند کیست؟ از کجاست؟ . این احساس تعلق و مرزبندی هویتی در همه شهرهای بزرگ دیده می شود.

اقتصادنیوز: زهرا نژادبهرام، عضو سابق شورای شهر تهران، در گفت وگو با اقتصادنیوز می گوید ناهماهنگی میان سیاست های ملی و شهری، تورم و ناپایداری شغلی را تشدید کرده و نسل دهه هفتادی ها را از خانه دار شدن و ثبات اقتصادی دور کرده است.

نابرابری فقط اقتصادی نیست، عمق فرهنگی هم دارد

برخی معتقدند شکاف طبقاتی در تهران از یک تفاوت اقتصادی ساده فراتر رفته و به شکل جزایر طبقاتی درآمده است. آیا این تعبیر را می پذیرید؟

بله، همین طور است. ما با پدیده ای روبه رو هستیم که می توان آن را جزیره های طبقاتی نامید. در برخی مناطق شهر، همه چیز در دسترس است: مراکز تفریحی، بیمارستان های خصوصی، پارک های مجهز و امنیت بالا. اما در بخش های دیگر، مردم حتی از امکانات پایه ای محروم اند.

این تفاوت فقط به پول برنمی گردد؛ سابقه خانوادگی و عمق فرهنگی محله ها هم دخیل است. مثلاً در مناطق مذهبی تر یا سنتی تر، مردم احساس تعلق بیشتری دارند و از مهاجرپذیری کم تر استقبال می کنند. کسی که در یزد، گرمسار یا مازندران زندگی می کند، مطابق اقلیم، فرهنگ و تاریخ همان جا فکر می کند. در تهران هم همین است؛ هر محله، ذهن و سبک زندگی خودش را دارد.

نابرابری بذر بی اعتمادی و خشم را در جامعه می کارد

از نگاه شما حاکمیت و دولت ها نقشی در تشدید یا کاهش این نابرابری ها دارند؟

دولت ها معمولاً به صورت مستقیم عامل نابرابری نیستند، اما سیاست های اقتصادی و شهری می توانند آن را تشدید کنند. دولت به کسی نمی گوید در شمران زندگی کن یا در راه آهن، اما سیاست های کلان اقتصادی، شکاف درآمدی را عمیق تر می کنند.

در هیچ کشوری شکاف طبقاتی به طور کامل از بین نمی رود؛ حتی در نظام های سوسیالیستی مانند روسیه هم وجود دارد. تفاوت در میزان درآمد، اشتغال، تحصیلات و فرصت ها طبیعی است، اما وقتی این شکاف بیش از حد بزرگ شود، احساس بی عدالتی ایجاد می کند و می تواند به نارضایتی اجتماعی بینجامد.

نابرابری اقتصادی، طبقه متوسط را از ستون تعادل به محور اعتراض تبدیل می کند

از نگاه شما این شکاف طبقاتی در ایران امروز چه اثری بر جامعه گذاشته است؟

شکاف طبقاتی نارضایتی می آورد، نارضایتی جنبش و اعتراض ایجاد می کند. در جامعه شناسی گفته می شود وقتی فاصله طبقاتی افزایش یابد، نارضایی اجتماعی بالا می رود و طبقات مختلف تحریک می شوند.

در این میان، طبقه متوسط نقش تعیین کننده دارد. طبقه بالا رفاه دارد و از وضعیت خود راضی است، طبقه پایین نیز معمولاً درگیر بقاست؛ اما این طبقه متوسط است که آگاهی دارد، مطالعه می کند، می بیند و به دیگران آگاهی می دهد.

وقتی طبقه متوسط سقوط کند، یعنی از متوسط بالا به متوسط پایین و سپس به طبقه فقیر تبدیل شود، وضعیت خطرناک می شود. این طبقه به دلیل آگاهی اجتماعی می تواند محرک اعتراض و حتی انقلاب باشد، چون چیزی برای از دست دادن ندارد.

تورم 45 درصدی و رؤیای خانه دار شدن

شما گفتید طبقه متوسط سقوط کرده است. این سقوط چگونه خود را در زندگی روزمره نشان می دهد ؟

امروز طبقه متوسط در تهران دیگر احساس تعلق ندارد. به دنبال خانه می رود، پولش نمی رسد. برای تفریح یا خدمات درمانی می رود، نمی تواند هزینه ها را بپردازد. پیش تر، پدر همین افراد با درآمد متوسط می توانست خانه بخرد، فرزندش را به مدرسه خوب بفرستد و معیشتی آبرومندانه داشته باشد، اما امروز با تورم 45 درصدی چنین چیزی ممکن نیست.

وقتی مردم می بینند دیگر نمی توانند در شهری که همیشه در آن زندگی کرده اند بمانند، احساس بی عدالتی و خشم اجتماعی بالا می رود. این فقط عدد و رقم اقتصادی نیست، بخشی از هویت شهری از بین رفته است.

پایتخت دارد هویت خود را از دست می دهد

به نظر شما ریشه اصلی این بحران در چیست؟

ریشه در ساختار دارد. ساختار اجتماعی و اقتصادی ما بیمار است. تورم، گرانی، مدیریت نادرست منابع و بی توجهی به اصل هزینه فایده در تصمیم گیری ها همه دست به دست هم داده اند. در جامعه شناسی مفهومی داریم به نام مدیریت هزینه و فایده؛ یعنی هر تصمیمی باید بر اساس نسبت سود به زیان بررسی شود. اما در کشور ما بسیاری از تصمیم ها بدون محاسبه گرفته می شود، بدون اینکه فایده ی آن سنجیده شود.

وقتی مدیران در جایگاه واقعی خود قرار نگیرند و هزینه تصمیم هایشان را نبینند، ساختار معیوب می شود. نتیجه همین وضعی است که امروز داریم: تورم بالا، نارضایتی گسترده و احساس بی عدالتی در میان طبقات متوسط و پایین جامعه.

آینده را چگونه می بینید؟ آیا این شکاف قابل ترمیم است؟

اگر مدیریت علمی و واقع بینانه جایگزین شعار شود، بله، می توان آن را تعدیل کرد. اما اگر روند کنونی ادامه پیدا کند، نه تنها شکاف اقتصادی، بلکه شکاف فرهنگی و هویتی در تهران عمیق تر می شود. وقتی شهری به جزیره های طبقاتی تبدیل شود، نه همبستگی باقی می ماند و نه تعلق.

تهران فقط شهری با خیابان های نابرابر نیست؛ شهری است که هر کوچه و محله اش بازتاب یک طبقه و یک هویت خاص است و تا زمانی که طبقه متوسط نادیده گرفته شود و سیاست گذاری ها بدون ارزیابی واقعی از هزینه و فایده انجام گیرد، شکاف اجتماعی تهران هر روز عمیق تر خواهد شد.

   
  

نظر شما:
نام:
پست الکترونیکی:
آدرس وب:
عنوان:
نظر
  قبل از ارسال نظر آنرا ویرایش کرده و قواعد نگارش را در آن رعایت کنید.
لطفاً در مطالب خود اخلاق اسلامی و قوانین کشور را مد نظر داشته باشید.
نمایش نظرات کاربران در خبرها به معنای تایید آنها توسط سایت نیست.

  کد امنیتی:
 
مراقب سایت‌های تقلبی یارانه باشید؛ هیچ مرحله سوم رسمی اعلام نشده است
  مراقب سایت‌های تقلبی یارانه باشید؛ هیچ مرحله سوم رسمی اعلام نشده است
پیگیری متن انتشار یافته در فضای مجازی مبنی بر آغاز مرحله سوم واریز کمک معیشتی دولت نشان می دهد که چنین ادعایی صحت ندارد و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان متولی شناسایی خانوارها و تخصیص یارانه ها هیچ اطلاعیه رسمی در این خصوص نداشته است.
اسامی برندگان قرعه کشی ایران خودرو اعلام شد/جزییات
  اسامی برندگان قرعه کشی ایران خودرو اعلام شد/جزییات
اسامی برندگان قرعه‌کشی ایران خودرو ویژه طرح مادران از طریق سایت رسمی فروش ایران خودرو به نشانی ikcosales.ir اعلام شد.
بیت‌کوین در وضعیت قرمز؛ روند نزولی رمزارزها امروز 20 مهر 1404
  بیت‌کوین در وضعیت قرمز؛ روند نزولی رمزارزها امروز 20 مهر 1404
بازار رمزارزها همچنان در مسیر کاهش است و بیت‌کوین در وضعیت قرمز قرار دارد، زیرا معامله‌گران به دنبال سرمایه‌گذاری‌های امن هستند.
ممنوع التصویری حامد همایون به دلیل حضور بر سر مزار هایده+ فیلم
  ممنوع التصویری حامد همایون به دلیل حضور بر سر مزار هایده+ فیلم
روایت حامد همایون از ماجرای ممنوع‌التصویری‌اش بخاطر ادای احترام بر سر مزار مرحومه هایده.
سخنگوی طالبان: پاکستان اعضای داعش را اخراج کند
  سخنگوی طالبان: پاکستان اعضای داعش را اخراج کند
سخنگوی حکومت سرپرست افغانستان با تأکید بر ضرورت اخراج اعضای مهم گروه داعش از پاکستان، هشدار داد که هر اقدام تجاوزکارانه به حریم افغانستان با پاسخ قاطع روبه‌رو خواهد شد و اعلام کرد که در درگیری‌های اخیر 58 سرباز پاکستانی کشته و 30 نفر دیگر زخمی شده‌اند.
ترفندهای انتخاب میز آرایش شیک
  ترفندهای انتخاب میز آرایش شیک
میز آرایش نه تنها کاربردی است، بلکه بخش مهمی از دکوراسیون اتاق خواب محسوب می‌شود. با این ترفندها می‌توانید مدلی انتخاب کنید که هم زیبا باشد و هم نیازهای روزمره شما را به بهترین شکل برآورده کند.
حمله عجیب همراهان بیمار به پزشک و پرسنل درمانگاه شهریار+ فیلم
  حمله عجیب همراهان بیمار به پزشک و پرسنل درمانگاه شهریار+ فیلم
حمله عجیب همراهان بیمار به پزشک و پرسنل درمانگاه شهریار را مشاهده می کنید.
شمخانی: برای بستن تنگه هرمز دیگه خیلی باید به سیم آخر بزنیم
  شمخانی: برای بستن تنگه هرمز دیگه خیلی باید به سیم آخر بزنیم
برای بستن تنگه هرمز دیگه خیلی باید به سیم آخر بزنیم، هنوز به آن مرحله نرسیدیم. شمخانی: قدرت ما در دریاها هنوز ناشناخته استموقعی که آمریکا به فردو حمله کرد،
شاهین اتوماتیک؛ رؤیایی که به کابوس تبدیل شد+فیلم
  شاهین اتوماتیک؛ رؤیایی که به کابوس تبدیل شد+فیلم
ماجرای «شاهین اتوماتیک» به یکی از بحث‌برانگیزترین پرونده‌های خودروسازی کشور تبدیل شده است. سایپا که در سال 1402 وعده عرضه نسخه اتوماتیک شاهین را داده بود،
فقط با دو لیوان یکبار مصرف، سطل رومیزی برای کودکان بسازید+ فیلم
  فقط با دو لیوان یکبار مصرف، سطل رومیزی برای کودکان بسازید+ فیلم
آموزش ساختن کاردستی سطل زباله بسیار آسان کودکانه با استفاده از لیوان یکبار مصرف برای پیش دبستانی ها، کلاس اول، دوم، سوم و چهارم بسیار ساده.
پاسخ بانک مرکزی به دغدغه پلتفرم‌های فروش برخط طلا
  پاسخ بانک مرکزی به دغدغه پلتفرم‌های فروش برخط طلا
محمدرضا فرزین رییس کل بانک مرکزی در جلسه هم اندیشی با فعالان عرصه «اقتصاد دیجیتال و فین تک» : این حوزه نیز باید مانند تمامی بازارها آغاز و پایان مشخصی داشته باشد و برای چنین درخواستی باید کار کارشناسی صورت گیرد.
قالیباف: کمیسیونی در حوزه هوش مصنوعی و فناوری در مجلس تشکیل خواهد شد
  قالیباف: کمیسیونی در حوزه هوش مصنوعی و فناوری در مجلس تشکیل خواهد شد
رییس مجلس در پاسخ به این نماینده گفت: در حال حاضر کمیسیون آیین نامه و مرکز پژوهش ها جلساتی برای شکل گیری دو کمیسیون تخصصی در مجلس سیزدهم در دستور کار دارند که یکی از آنها مربوط به حوزه هوش مصنوعی و فناوری است.
  پربیننده ترین اخبار       
  محمد کاسبی درگذشت | علت فوت بازیگر «خوش‌رکاب» چه بود؟
  آشتی‌کنان ساپینتو با یک بازیکن استقلال +عکس
  قیمت دلار امروز یکشنبه 20 مهر 1404 | عقب‌نشینی در بازار ارز یا آرامش پیش از طوفان؟
  کادوی تولد خاص عراقچی به دخترش سوژه شد +عکس
  برنامه مهنار افشار چگونه توانست بین4000تا12000میلیاردتومان درآمد به دست آورد؟
  محمد کاسبی درگذشت
  ادعای آکسیوس: دعوت ایران به اجلاس شرم‌الشیخ برای مذاکرات غزه
  واکنش تند عادل فردوسی‌پور به کری‌خوانی عراقچی +ویدیو
  راز آبرسانی طبیعی پوست با یک گیاه جادویی
  «درک» قهرمان مستر المپیا شد/ چوپان جایزه «قهرمان مردمی» گرفت
  آخرین قیمت سمند، پراید، شاهین، پژو و کوییک
  واریز900/000 تومان یارانه معیشتی بحساب معوقات حقوق بازنشستگان | کمک‌هزینه معیشتی مهر برای چه دهک‌هایی واریز می‌شود؟
  نرگس محمدی، فریبا نادری و سمیرا حسن‌پور در قابی خاص و متفاوت+عکس
  ادعای نیویورک تایمز/مذاکرات محرمانه واشنگتن و کاراکاس
  توضیحات شنیدنی شمخانی درباره احتمال ترور شهید رییسی توسط اسراییل+ فیلم
  قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز 20 مهر 1404 + جدول
  روزتان را سالم‌تر شروع کنید! تمرین‌های صبحگاهی برای آقایان 45+
  واکنش عراقچی به ادعای ترامپ درباره حمایت ایران از طرح آتش‌بس غزه
  برد اسپانیا و ایتالیا و پیروزی دراماتیک پرتغال
  نان سنگک بهترین نان نیست
© شبکه خبری رونگار 1404

All rights reserved