به نقل از اقتصادنیوز، سازندگی نوشت: در مرکز خرید پایتخت، جایی که تب وتاب تکنولوژی هر روز داغ تر می شود، امیر جوان 30 ساله ای که ماه ها برای خرید یک گوشی موبایل، پولش را پس انداز کرده با نگاهی پر از تردید به ویترین فروشگاهی خیره شده است.

در روزگاری که طبقه متوسط ایرانی زیر فشار تورم و ناامیدی از آینده له می شود، صف خرید آیفون 17 با قیمت 340 میلیون تومان، چیزی بیش از عطش تکنولوژی است. آنچه می بینیم، نشانه ای از بحران هویت و میل به دیده شدن در جامعه ای فرسوده است. آیفون دیگر ابزار ارتباط نیست، سند تفاخر است؛ مدرک شأن است؛ تکه ای از جهان ممنوعه و رویاهای مدرن. در کشوری که فرصت پیشرفت واقعی روزبه روز محدودتر می شود، نمایش ظاهری موفقیت، جای موفقیت واقعی را گرفته است. مردم برای گوشی ای صف می کشند که شاید نتوانند آن را راحت بخرند اما می توانند با آن شبیه کسانی باشند که آینده دارند. در اینجا، مصرف کالای لوکس نه از وفور که از فقدان می آید. فقدان امید، فقدان امنیت و فقدان اعتماد. آیفون در ایران فقط یک کالا نیست؛ نوعی تسلّی برای جمعی که می خواهند در برابر واقعیت موجود، چشم ببندند و خود را در وضعیت ناگواری که هستند، نادیده بگیرند. همین مدل گوشی در آمریکا تنها 126 میلیون تومان ارزش دارد. با این حال 340 میلیون تومان که برای یک گوشی موبایل عددی نجومی است نه تنها مانعی برای برخی نیست بلکه به نمادی از پرستیژ، تمایز اجتماعی و پیوستن به دنیای مدرن تبدیل شده است.

با ورود رسمی آیفون 17 پرومکس به بازار ایران، قیمت های نجومی این گوشی و هزینه های رجیستری آن بار دیگر توجه ها را به خود جلب کرده است. از 28 شهریور ماه که عرضه جهانی این مدل آغاز شد، کمتر از 20 روز گذشته و حالا رویه تجاری واردات آن در ایران کلید خورده است. طبق اعلام واردکنندگان، شناسه ارزش گمرکی آیفون 17 در سامانه ثبت سفارش گمرک تأیید شده و امکان رجیستری این گوشی ها فراهم است. با این حال قیمت های اعلام شده برای آیفون 17 پرومکس در بازار ایران بین 295 تا 340 میلیون تومان است در حالی که همین مدل در آمریکا و امارات به ترتیب حدود 126 و 160 میلیون تومان به فروش می رسد.

میثم طلعتی که فعال بازار موبایل است گفت: دو روز پیش یک شرکت موفق به واردات رسمی این گوشی ها شده و کد رجیستری روی کارت گارانتی آن ها درج شده است. او با اشاره به نظارت بر قیمت ها، گران فروشی را غیرممکن دانست و افزود که قیمت تمام شده این گوشی ها با احتساب حقوق گمرکی و سود بازرگانی تا سقف 15 درصد تعیین می شود. با این حال برخی سایت های فروش آنلاین، قیمت هایی بیش از 300 میلیون تومان برای این مدل اعلام کرده اند. فروشندگان بازار معتقدند این قیمت ها حبابی است و توصیه می کنند، خریداران تا کاهش قیمت ها در یک ماه آینده صبر کنند. به گفته یکی از فروشندگان، پارت نامبرهای مختلف آیفون 17 از جمله مدل های چین (دو سیم کارته)، سنگاپور (یک سیم کارته) و آمریکا و عربستان (پشتیبانی از ای سیم) در قیمت گذاری تأثیر دارند. برای مثال آیفون 17 پرومکس 256 گیگابایتی با پارت نامبر چین حدود 205 میلیون تومان قیمت دارد اما با افزایش نرخ دلار، این قیمت نیز بالا رفته و انتظار می رود به زودی کاهش یابد. هزینه رجیستری این گوشی ها نیز برای مدل 256 گیگابایتی حدود 35 تا 40 میلیون تومان و برای مدل 512 گیگابایتی 49 تا 50 میلیون تومان اعلام شده است. در مقایسه با بازار جهانی، قیمت آیفون 17 پرومکس 256 گیگابایتی در آمریکا حدود 137 میلیون و 885 هزار تومان و در امارات 159 میلیون و 595 هزار تومان است.

در ترکیه اما قیمت این مدل به 358 میلیون و 800 هزار تومان می رسد که حتی از ایران هم گران تر است. با توجه به متوسط حقوق ماهانه 20 میلیون تومانی در ایران، خرید این گوشی نیازمند پس انداز بیش از 15 ماه حقوق است، در حالی که در آمریکا و امارات به ترتیب با حقوق یک ماه، می توان 4 یا 3 دستگاه از این مدل خرید.

در جامعه ای با شکاف طبقاتی شدید، میل روانی به شبیه شدن به طبقات بالاتر بسیار قوی است. آیفون در ذهن جمعی ایرانی ها، نماد جهانی طبقه بالا و زندگی مرفه است.

خرید آن ولو با قرض، وام یا فروش دارایی، راهی برای محو موقت احساس فرودستی است. چنین خریدی، نوعی مقاومت نمادین در برابر تبعیض اقتصادی است.

از منظر جامعه شناسی، خرید گوشی آیفون، به ویژه مدل های گران قیمت مانند آیفون 17 پرومکس، فراتر از یک انتخاب کاربردی برای رفع نیازهای ارتباطی، معانی و کارکردهای اجتماعی متعددی دارد. در جوامع مدرن به ویژه در ایران که شکاف طبقاتی و تفاوت های اقتصادی-اجتماعی برجسته است، آیفون به عنوان یک کالای لوکس و نماد جایگاه اجتماعی عمل می کند.

بر اساس نظریه های جامعه شناسی مصرف مانند نظریه تورستن وبلن درباره مصرف نمایشی، خرید چنین کالاهایی اغلب با هدف نمایش ثروت، تفاخر و تمایز اجتماعی انجام می شود. آیفون به دلیل قیمت بالا و برندینگ قدرتمند خود به ابزاری برای ابراز هویت و کسب منزلت اجتماعی تبدیل شده است به ویژه در میان قشر مرفه یا افرادی که می خواهند، خود را در این طبقه جای دهند. در ایران، جایی که قیمت آیفون 17 پرومکس (حدود 295 تا 340 میلیون تومان) معادل بیش از 15 ماه حقوق متوسط یک فرد است، خرید این گوشی می تواند نشانه ای از دسترسی به منابع مالی قابل توجه یا تمایل به جبران کمبودهای اجتماعی از طریق مصرف باشد. این پدیده را می توان با مفهوم سرمایه فرهنگی پیر بوردیو نیز تحلیل کرد، جایی که انتخاب برندهای خاص مانند اپل، نشان دهنده سلیقه ای متمایز و تلاش برای پیوستن به گروه های اجتماعی خاص است.

علاوه بر این، آیفون در ایران به دلیل محدودیت های اقتصادی و تفاوت قیمت با بازارهای جهانی (مثلاً 137 میلیون تومان در آمریکا) به نمادی از جهانی شدن و دسترسی به فرهنگ غربی تبدیل شده است. این موضوع در میان جوانان که تحت تأثیر شبکه های اجتماعی و فرهنگ جهانی هستند، برجسته تر است و خرید آیفون می تواند تلاشی برای همگامی با روندهای جهانی یا نمایش سبک زندگی مدرن باشد. از سوی دیگر، جامعه شناسی انتقادی ممکن است این رفتار را به عنوان نشانه ای از مصرف گرایی و تأثیر سرمایه داری جهانی بر ارزش های محلی تفسیر کند، جایی که افراد تحت فشار تبلیغات و هنجارهای اجتماعی به خرید کالاهایی ترغیب می شوند که لزوماً با نیازهای واقعی آنها همخوانی ندارد. با این حال برخی فروشندگان به حباب قیمت اشاره کرده اند و توصیه می کنند که خریداران برای کاهش قیمت صبر کنند که نشان دهنده، آگاهی نسبی جامعه از ارزش واقعی این کالا در برابر قیمت نجومی آن است.

در مجموع، خرید آیفون در ایران نه تنها یک تصمیم اقتصادی بلکه عملی اجتماعی است که با مفاهیمی چون هویت، جایگاه، تمایز و تأثیرات جهانی سازی گره خورده است.

در نهایت باید این را گفت که پدیده خرید آیفون 17 با قیمت 340 میلیون تومان، آینه ای از چند بحران توأمان در جامعه ایران است. اول بحران هویت طبقه متوسط؛ دوم بحران اعتماد به آینده اقتصادی؛ سوم بحران معنا در زندگی روزمره؛ و در آخر گسترش نمایش گرایی به جای تجربه واقعی زیستن.

به همین دلیل صف خرید آیفون 17 فقط صف خریداران یک کالای لوکس نیست؛ صفی است برای دیده شدن، برای احساس بودن و برای فرار از فراموشی!