قیمت گوشت مرغ به قدری گران شده است که حتی با کالابرگ 350‌هزار تومانی نمی‌شود یک بسته مرغ از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خریداری کرد. افزایش قیمت مرغ و گوشت در پی بحران نهاده‌های دامی، نگرانی‌ها از حذف کامل این کالا‌ها از سفره‌های مردم را افزایش داده است. در روز‌های اخیر قیمت هر کیلو مرغ به 160 تا 180‌هزارتومان رسیده است. منابع آگاه بی‌ثباتی در قیمت نهاده‌های دامی و عرضه قطره‌چکانی دولت در بازارگاه را دلیل افزایش قیمت مرغ و گوشت عنوان می‌کنند و معتقدند نگرانی مرغداران و دامداران از آینده تولید باعث کاهش جوجه‌ریزی و پرواربندی دام‌های سبک و سنگین شده است. ظاهراً انحصار در بازار واردات نهاده‌ها و کاهش تعداد کشور‌های صادرکننده نهاده به ایران موجب این نابسامانی‌ها شده است، از این رو نمایندگان مجلس شورای اسلامی در راستای تلاش برای بهبود معیشت مردم و پاسخ به دغدغه حذف احتمالی مرغ، گوشت و تخم‌مرغ از سفره‌های مردم با اکثریت آرا با تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد وزارت جهاد کشاورزی در واردات نهاده‌های دامی موافقت کردند، همچنین رییس مجلس در پیامی تأکیدکرد: «امروز دو اولویت رفاهی اصلی داریم که باید بدون معطلی پیگیری کنیم. دولت اجرا کند، مجلس هم پای کار خواهد بود؛ یکی اجرای قانون کالابرگ به شیوه‌ای که قیمت کالا برای پرداخت مردم در طول سال ثابت بماند و قدرت خرید در برابر تورم حفظ شود و دیگری حل مسئله مسکن با راهکار برنامه هفتم و قانون جهش تولید مسکن».

بی‌ثباتی در قیمت گوشت و مرغ و بازار نهاده‌های دامی و طیور از اوایل تیرماه تاکنون داد مردم، تولیدکنندگان و نمایندگان مجلس را درآورده است. این روز‌ها قیمت گوشت قرمز به 800‌هزار تا یک‌میلیون تومان و قیمت مرغ نیز از 140 تا 180‌هزار تومان رسیده است. مرغ و گوشت‌های بسته‌بندی فروشگاه‌ها نیز قیمت‌شان سربه فلک کشیده است، به طوری که حتی با کالابرگ 350‌هزار تومانی نیز نمی‌شود یک یا دو بسته مرغ خریداری کرد. متأسفانه گفتار درمانی وزارت جهادکشاورزی نیز نتوانسته است از بار روانی بازار کم کند و قیمت‌ها را کاهش دهد. در ماه‌های اخیر کمبود و نوسان شدید قیمت نهاده‌های دامی به یکی از معضلات اصلی بازار مواد پروتیینی در ایران تبدیل شده است؛ موضوعی که هم سفره خانوار‌ها را هدف گرفته و هم زنگ هشداری برای سیاستگذاران است. 

آمار‌های رسمی و گزارش‌های رسانه‌ای نشان می‌دهد ترکیب وابستگی بالای وارداتی، تمرکز واردات در اختیار چند بازیگر بزرگ و نواقص در سیاستگذاری و نظارت، مهم‌ترین دلایل این وضعیت هستند. مطابق برآورد فعالان صنفی و کارشناسان، تقاضای داخلی برای نهاده‌های دامی نزدیک به 17 میلیون تن در سال است که بخش عمده‌ای از آن مربوط به ذرت است، از این مقدار تنها حدود 900‌هزار تن ذرت در داخل تولید می‌شود، بنابراین ضریب وابستگی ذرت به واردات بیش از 90‌درصد برآورد می‌شود. در مجموع نیز ارقام دیگر نهاده‌ها (مانند کنجاله سویا و جو) نشانگر سهم قابل‌توجه واردات از سبد تأمین کشور است. 

در این راستا، گزارش‌ها از رشد محسوس قیمت گوشت و مرغ در یک‌سال گذشته خبر می‌دهند و فعالان صنفی از دشواری تأمین نهاده‌ها و افزایش هزینه تولید شکایت دارند. افزایش بهای نهاده‌ها به سرعت به قیمت تمام‌شده محصولات دام و طیور منتقل شده و قدرت خرید خانوار‌ها را کاهش داده است. از طرفی انحصار گسترده در حوزه واردات نهاده‌های دامی، پرسش‌های جدی درباره شفافیت تخصیص ارز و مسیر توزیع ایجاد کرده است. دولت برای کنترل بازار و حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده، هر سال مبالغ هنگفتی ارز ترجیحی برای واردات نهاده‌های دامی صرف می‌کند، به طوری که از حدود 10 میلیارد دلار ارز واردات نزدیک به 8 میلیارد آن صرف واردات نهاده‌های دامی می‌شود تا تولید و مصرف محصولات پروتیینی در فضایی آرام و متعادل صورت بگیرد، اما آنچه در نهایت مشاهده می‌شود، قربانی شدن هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده است و عدم‌شفافیت در این حوزه که چه اتفاقی در حوزه واردات نهاده‌های دامی، عرضه و توزیع آن در جریان است؟

طی سال‌های اخیر حذف گوشت قرمز و لبنیات از سفره غذایی بسیاری از خانوار‌ها نگرانی‌های زیادی را در حوزه سرانه مصرف پروتیین کشور ایجاد کرده و این روند به جایگزینی مرغ و تخم‌مرغ در سبد خانوار منجر شده است تا جبران‌کننده کمبود پروتیین باشد، بنابراین اتفاقی که هم اکنون رخ داده و افزایش عجیب قیمت مرغ و تخم‌مرغ هشدار دهنده بحرانی بزرگ در تأمین امنیت غذای کشور و فشار سنگین بر خانوار است و انتظار می‌رود مسئولان بیش از این سکوت و اقدامات منفعلانه را جایز ندانند و اقدامی جدی در پیش گیرند.

نگرانی تولید‌کنندگان از آینده بازار مرغ و گوشت

یک منبع آگاه در گفت‌و‌گو با «جوان» درخصوص وضعیت نگران‌کننده امنیت غذایی خانوار و حذف تدریجی مرغ و تخم‌مرغ از سفره اقشار ضعیف و متوسط جامعه می‌گوید: نهاده‌های دامی و طیور در بازارگاه به نرخ دولتی و قطره‌چکانی توزیع می‌شود، اما نهاده‌ها در بازار آزاد گران و فراوان هستند. وزارت جهاد با کنترل توزیع نهادها، تلاش می‌کند مانع دپوی نهاده در انبار مرغداران و دامداران شود و تولید‌کنندگان باید به‌روز خریدشان را انجام دهند. به عبارت دیگر، با کنترل توزیع نهاده‌های دولتی در سامانه بازارگاه، تولید‌کنندگان نمی‌توانند خرید انبوه داشته باشند و برای چندماه نهاده دام و طیور خود را تأمین کنند. همین نگرانی‌ها موجب کاهش جوجه‌ریزی و عدم‌پرواربندی دام‌های سبک و سنگین شده، به همین دلیل با کاهش تولید قیمت‌ها نیز گران شده است. 

وی در پاسخ به اینکه آیا تحقیق و تفحص مجلس می‌تواند راهگشا باشد، می‌افزاید: مشکل بازار نهاده‌ها این است که دولت چهاردهم واردات را به دست تعداد محدودی واردکننده سپرده و بقیه وارد‌کنندگان اجازه واردات ندارند. قطعاً وضعیت امروز بازار مرغ و گوشت مرهون همان بازار انحصاری واردات نهاده‌هاست که باید متوقف شود. 

این منبع آگاه می‌گوید: 50 تا 70‌درصد واردات نهاده‌ها در اختیار یک شرکت معروف است و کشور‌های صادرکننده نهاده به ایران از 10 تا 12 کشور به چهار تا پنج کشور تقلیل پیدا کرده است. قطعاً مجلس با درک دغدغه واردکنندگان و تولید‌کنندگان به انجام تحقیق و تفحص از واردات نهاده‌ها در وزارت جهاد کشاورزی رأی موافق داده است. وی می‌افزاید: بازار انحصاری واردات از تابستان به گرانی قیمت‌ها منجر شد، اما در تابستان، وزیر جهاد گرمی هوا و قطعی برق را دلیل کاهش جوجه‌ریزی عنوان می‌کرد. اکنون با خنک شدن هوا، روند صعودی قیمت‌ها متوقف نشده است. 

نشتی نهاده‌های دامی از بازارگاه به بازار آزاد

رضا حاجی‌پور، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس در این ارتباط می‌گوید: چرا با وجود کاهش نهاده‌های دامی در بازارگاه این نهاده‌ها در بازار آزاد و به قیمت بالا وجود داشته است، آیا این موضوع چیزی جز نشست نهاده از بازارگاه را نشان می‌دهد؟ وی می‌افزاید: چرا 45‌درصد از واردات نهاده‌ها در نیمه نخست سال 1402 صرفاً از سوی سه شرکت انجام شده است؟ چرا وزارت جهاد کشاورزی گامی برای توانمندسازی تشکل‌ها در حوزه نهاده‌ها بر نداشته است؟

سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس ادامه می‌دهد: چرا با وجود اینکه واردات جو در سال جاری 51‌درصد افزایش یافته، قیمت جو در بازار آزاد با 110‌درصد افزایش به 25‌هزار تومان رسیده است؟ آیا با ادامه این روند دامداران خرد که تأمین‌کننده 45‌درصد از گوشت قرمز کشور هستند، قادر به ادامه تولید خواهند بود. در سال‌های اخیر تعداد کشور‌هایی که از آنها نهاده وارد می‌شود به شدت کاهش یافته است، این روند صنعت دامداری را که 70‌درصد هزینه‌های تولید آن به نهاده‌ها وابسته است، آسیب‌پذیر کرده است. 

حاجی‌پور می‌گوید: در سال 2004 ارزش واردات ذرت ایران 335 میلیون دلار بود و هیچ کشوری بیش از 30‌درصد سهم واردات ایران را در اختیار نداشت، اکنون تنها از یک کشور 54‌درصد ذرت مورد نیاز کشور وارد می‌شود. امروز کمبود خوراک دام و طیور در حالی است که برخی محصولات زراعی غیرراهبردی با مازاد تولید مواجه است و برنامه‌ریزی جدی برای تولید وجود ندارد. سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس تأکید می‌کند: چرا با وجود حمایت‌های دولت و مجلس هنوز تولیدکنندگان ما در تأمین نهاده‌های دامی با مشکل مواجه هستند؟ نگاه حمایتی و سازنده داریم تا با انحصارشکنی فضای رقابتی عادلانه ایجاد کنیم. 

ارائه آمار ذخایر محصولات کشاورزی به مجلس

در جلسه دیروز مجلس، حمیدرضا گودرزی، نماینده مردم الیگودرز نیز خواستار ارائه آمار دقیق از ذخایر استراتژیک محصولات کشاورزی برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی به مجلس شد و گفت: موضوع ذخایر استراتژیک محصولات کشاورزی باید به صورت جدی پیگیری شود تا کشور در مواقع ضروری دچار مشکل نشود. انتظار می‌رود آمار دقیق این ذخایر به مجلس ارائه شود. در ادامه جلسه نیز هادی قوامی، نماینده مردم اسفراین در مجلس شورای اسلامی در تذکر شفاهی با اشاره به وضعیت تأمین گوشت در کشور گفت: وضعیت تأمین گوشت قرمز در کشور در شرایط فعلی اقتصادی، با چالش‌های جدی مواجه شده و یکی از عوامل اصلی در این زمینه، موضوع تأمین نهاده‌های دامی است. ما در کشور، جمعیت قابل توجهی از عشایر و دامداران را داریم که تأمین‌کنندگان اصلی گوشت قرمز سبک و سنگین هستند. 

وی افزود: کمبود علوفه طبیعی باعث وابستگی شدید دامداران به نهاده‌های دامی وارداتی نظیر جو و کنسانتره شده است. اگر تأمین نهاده‌های دامی بموقع و با قیمت مناسب صورت نگیرد، بدون شک دام‌های مولد روانه کشتارگاه می‌شوند؛ اتفاقی که در سال 1400 نیز تجربه شد. به عنوان مثال در استان خراسان‌شمالی، جمعیت دام سبک از حدود یک‌میلیون‌و 700‌هزار رأس به کمتر از 700‌هزار رأس کاهش یافت و این امر نه‌تنها ضربه بزرگی به اقتصاد عشایر و دامداران وارد کرد، بلکه کشور را به سمت افزایش واردات گوشت سوق داد، آن هم در شرایطی که تأمین ارز با مشکلات جدی مواجه است. نماینده اسفراین در مجلس با بیان اینکه «کاهش تولید داخل، افزایش وابستگی، افزایش قیمت گوشت قرمز و در نهایت تلخ شدن کام مردم عزیزمان را به دنبال خواهد داشت»، در تذکری خطاب به رییس مجلس تأکید کرد: تقاضا داریم دستور برگزاری یک نشست ویژه با حضور مسئولان مرتبط به ویژه از وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت و سازمان برنامه و بودجه بدهید تا راهکار‌های عاجل برای تأمین و توزیع مناسب نهاده‌های دامی بررسی و اجرایی شود، همچنین با توجه به پیش‌بینی شرایط آب‌وهوایی و تداوم خشکسالی در پاییز بر اساس اعلام وزارت نیرو، اگر اکنون تدبیر نکنیم، در ماه‌های آینده با بحران در بازار گوشت مرغ و سایر محصولات پروتیینی نیز روبه‌رو خواهیم شد. 

موافقت نمایندگان با تحقیق و تفحص از واردات نهاده‌های دامی

نمایندگان مجلس در جریان بررسی گزارش کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست در مورد تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد وزارت جهاد کشاورزی در واردات نهاده‌های دامی، پس از استماع نظرات موافقان و مخالفان از مجموع 223 رأی مأخوذه با 192 رأی موافق، 25 رأی مخالف و شش رأی ممتنع موافقت کردند. 

هیئت تحقیق و تفحص حداکثر در مدت یک ماه پس از پایان مهلت تحقیق و تفحص، گزارش خود را به کمیسیون تسلیم می‌کند. کمیسیون موظف است طی یک ماه گزارش هیئت را در جلسه مشترک اعضای کمیسیون و هیئت مطرح و گزارش نهایی را برای قرائت در مجلس برای مدت نیم ساعت تنظیم و پس از تصویب به هیئت رییسه ارسال کند. قبل از رأی‌گیری در رابطه با گزارش نهایی، وزیر یا مقام مسئول از عملکرد خود دفاع خواهد کرد.

منبع: روزنامه جوان