با آغاز سال تحصیلی جدید، یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها هزینه‌های سنگین سرویس مدارس است؛ هزینه‌ای که در بسیاری از شهرها بیش از 36 درصد افزایش یافته و فشار مضاعفی بر والدین وارد کرده است. در این میان، طرح یارانه نقدی سرویس مدارس به‌عنوان یک راهکار حمایتی مطرح شده تا بخشی از این بار مالی را کاهش دهد و عدالت آموزشی برای همه دانش‌آموزان، به‌ویژه در مناطق محروم، محقق شود. اما این یارانه دقیقاً شامل چه خانواده‌هایی می‌شود؟ آیا قطعی است؟ و چه تأثیری بر کاهش هزینه‌های والدین دارد؟

افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل شهری، به‌ویژه سرویس مدارس، یکی از دغدغه‌های اصلی والدین در سال تحصیلی 1404 است. نرخ‌های مصوب سرویس در کلان‌شهرها بیش از 36 درصد رشد داشته و همین موضوع باعث فشار مضاعف بر خانوارها شده است. در چنین شرایطی، یارانه نقدی سرویس مدارس به‌عنوان یک سیاست حمایتی، می‌تواند نقش مهمی در کاهش هزینه‌ها و تحقق عدالت آموزشی ایفا کند.

یکی از پرسش‌های پرتکرار خانواده‌ها این است که آیا این یارانه فقط مختص مناطق محروم است یا در کل کشور اجرا خواهد شد؟
بر اساس اظهارات نمایندگان مجلس، تمرکز اصلی این طرح بر مدارس روستایی و مناطق کم‌برخوردار است. در این مناطق به دلیل پراکندگی دانش‌آموزان، هزینه ایاب‌وذهاب به‌مراتب سنگین‌تر است و خانواده‌ها توانایی پرداخت کامل آن را ندارند.

1. افزایش نرخ سوخت و هزینه‌های نگهداری خودروها.
2. تورم عمومی که بر قطعات و خدمات فنی خودروها اثر گذاشته است.
3. کمبود رانندگان مجاز و مورد تأیید آموزش‌وپرورش.
4. ضعف نظارت بر سامانه «سپند» و اجرا نشدن کامل آن.

ورود دستگاه‌های نظارتی مانند شهرداری‌ها و نیروی انتظامی.

همکاری مستقیم خودروسازان در تأمین ناوگان مخصوص دانش‌آموزی.

اختصاص یارانه نقدی سرویس مدارس برای خانواده‌های کم‌درآمد.

تقویت سامانه سپند و شفاف‌سازی نرخ‌گذاری‌ها.

دولت می‌تواند یارانه سرویس مدارس را به دو روش پرداخت کند:

نقدی مستقیم به حساب سرپرست خانوار، مشابه یارانه‌های ماهانه.

اعتبار غیرنقدی در سامانه‌های بانکی یا آموزشی که فقط برای سرویس مدارس قابل استفاده باشد.
به نظر می‌رسد گزینه دوم شفاف‌تر بوده و مانع از مصرف یارانه در هزینه‌های غیرمرتبط شود.

نمایندگان مجلس بارها تأکید کرده‌اند که هزینه‌های آموزشی و حمل‌ونقل از موانع جدی فرزندآوری است. وقتی یک خانواده دارای سه یا چهار فرزند باشد، پرداخت هزینه سرویس برای همه آن‌ها فشار مالی زیادی ایجاد می‌کند. بنابراین یارانه نقدی سرویس مدارس می‌تواند مشوقی غیرمستقیم برای فرزندآوری نیز باشد.

در ژاپن، بخش زیادی از هزینه حمل‌ونقل دانش‌آموزان از بودجه عمومی شهرداری‌ها تأمین می‌شود.

در آلمان، دانش‌آموزان از بلیت‌های حمل‌ونقل عمومی با تخفیف ویژه برخوردارند.

در ترکیه، دولت بخشی از هزینه سرویس مدارس مناطق کم‌برخوردار را به صورت یارانه مستقیم پرداخت می‌کند.

اگرچه برخی نمایندگان از قطعی بودن این طرح سخن گفته‌اند، اما هنوز جزییات اجرایی و منابع مالی آن مشخص نشده است. دولت باید بودجه لازم را در قالب اصلاحیه یا لایحه بودجه سال 1404 در نظر بگیرد.

یکی از مهم‌ترین ابزارهای نظارت بر سرویس مدارس، سامانه سپند است. با این حال، برخی والدین از اختلالات و عدم شفافیت این سامانه گلایه دارند. کارشناسان معتقدند که اجرای کامل سپند می‌تواند هم شفافیت قیمتی ایجاد کند و هم ایمنی دانش‌آموزان را افزایش دهد.

کاهش فشار مالی والدین.

جلوگیری از ترک تحصیل در مناطق محروم.

تقویت عدالت آموزشی.

افزایش اعتماد عمومی به دولت.

خطر کسری بودجه در صورت نبود منابع پایدار.

احتمال سوءاستفاده در صورت نبود نظارت کافی.

محدود شدن فقط به برخی دهک‌ها و ایجاد نارضایتی عمومی.

1. شفافیت کامل در میزان و شیوه پرداخت یارانه.
2. اختصاص یارانه به‌صورت اعتباری برای سرویس مدارس تا فقط در همان بخش هزینه شود.
3. نظارت دقیق بر نرخ‌گذاری سرویس مدارس از سوی شهرداری‌ها.
4. ایجاد ناوگان اختصاصی برای مدارس با مشارکت خودروسازان.

طرح یارانه نقدی سرویس مدارس می‌تواند به‌عنوان یک راهکار حمایتی مهم برای کاهش فشار مالی والدین، به‌ویژه در مناطق محروم، اجرا شود. با این حال، موفقیت این طرح در گروی تأمین منابع مالی پایدار، نظارت قوی و اجرای شفاف است. اگر دولت و مجلس در این مسیر هماهنگ عمل کنند، می‌توان امیدوار بود که عدالت آموزشی در کشور بیش از پیش محقق شود.

خانه ملت – خبرگزاری تسنیم – اقتصادآنلاین