به نقل از تسنیم، عیسی بزرگ زاده، سخنگوی صنعت آب کشور در نشستی خبری اظهار داشت: بارش های سال آبی 1403-1404 به 152 میلی متر رسید که نسبت بخه آمار متوسط بارش های درازمدت کاهشی 39 درصدی و نسبت به سال گذشته حدود 40 درصد کاهش نشان می دهد.

وی افزود: ورودی آب به مخازن سدهای کشور در سال آبی که با پایان شهریورماه به اتمام رسید، 24 میلیارد و 690 میلیون مترمکعب بوده که در مقایسه با 42 میلیارد و 460 میلیون مترمکعب سال آبی گذشته، 42 درصد کاهش داشته است.

سخنگوی صنعت آب با بیان اینکه "حجم فعلی مخازن سدهای کشور 18 میلیارد و 760 میلیون مترمکعب است"، گفت: در حالی که این رقم در مدت مشابه سال گذشته 24 میلیارد و 590 میلیون مترمکعب بوده؛ یعنی 24 درصد کاهش داشته و درصد پرشدگی سدهای کشور نیز 36 درصد است.

وی ادامه داد: استان های سیستان وبلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان با کسری بیش از 50 درصدی بارش مواجه اند؛ استان های فارس، یزد، تهران، اصفهان و چند استان دیگر بین 30 تا 50 درصد کاهش بارش داشته اند و تنها گیلان و زنجان وضعیت نسبتاً بهتری دارند.

بزرگ زاده خاطرنشان کرد: کلان شهرهای تهران، کرج، مشهد، تبریز، اصفهان، اراک و ساوه در پیشانی تنش آبی هستند.

وی افزود: حجم ذخایر آبی سدهای پنج گانه تهران در حال حاضر 258 میلیون مترمکعب بوده، در حالی که سال گذشته 485 میلیون و در متوسط بلندمدت 618 میلیون مترمکعب ثبت شده است.

به گفته سخنگوی صنعت آب، سد امیرکبیر 15 درصد، سد لتیان 25 درصد، سد لار 2 درصد، سد طالقان 41 درصد و سد ماملو 8 درصد پرشدگی دارند.

سخنگوی صنعت آب با بیان اینکه "به جز سد طالقان، بقیه سدهای تهران یا به حجم مرده رسیده اند یا نزدیک به آن هستند"، گفت: 4 ماه پیش برای تامین آب تهران نگران بودیم، اما هم همراهی مردم به تامین آب تهران در تابستان امسال کمک کرد و هم به مدار آمدن پروژه انتقال آب از سد طالقان بسیار موثر بود.

وی افزود: مردم تهران در مردادماه در اوج گرمای تابستان 14.5 درصد کمتر از زمان مشابه سال قبل آب مصرف کردند و این صرفه جویی کمک شایان توجهی به تامین آب تهران کرد.

سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: با اجرای فاز نخست خط انتقال آب طالقان به تهران 2.5 مترمکعب در ثانیه به ظرفیت تهران افزوده شده؛ تکمیل فاز دوم این خط تا پایان مهرماه با همکاری استانداری البرز و شورای شهر کرج انجام می شود.

بزرگ زاده در خصوص هماهنگی با بخش کشاورزی برای مصرف آب گفت: با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و سازمان هواشناسی، برای مناطقی که قطعیت بالایی در کم بارشی دارند، اطلاع رسانی خواهد شد تا کشاورزان متضرر نشوند؛ همچنین برآورد ما این است که در سال جاری حدود 50 میلیارد مترمکعب آب در دسترس بخش کشاورزی قرار گیرد که فعلاً برنامه ریزی ها فقط برای فصل پاییز انجام شده و در مورد زمستان و بهار در زمان مناسب تصمیم گیری خواهد شد.

سخنگوی صنعت آب کشور احیای دریاچه ارومیه را امکان پذیر دانست و گفت: دریاچه ارومیه به نمادی از مدیریت غلط آب و کشاورزی در کشور تبدیل شده است؛ با وجود صرف هزینه های سنگین در سال های گذشته، به دلیل اجرا نشدن بخش اصلی برنامه یعنی کاهش 40 درصدی مصارف کشاورزی، احیای دریاچه به نتیجه نرسید.

وی افزود: قرار بود در کنار رهاسازی آب از سدها، سطح مصرف کشاورزی کاهش یابد، اما نه تنها این اتفاق رخ نداد بلکه سطح زیرکشت افزایش هم پیدا کرد؛ بنابراین با روش های گذشته امیدی به احیای دریاچه وجود ندارد.

بزرگ زاده تأکید کرد: احیای دریاچه ارومیه نیازمند تصمیم های جدی و عملگرایانه است، نه صرفاً مصاحبه و وعده؛ اگر 31 هزار هکتار از اراضی کم بازده و بلندآب از چرخه کشت خارج شوند و 25 هزار هکتار یونجه کاری جای خود را به محصولات راهبردی بدهند، می توان علاوه بر بهبود امنیت غذایی، حدود 475 میلیون مترمکعب آب در حوزه دریاچه صرفه جویی کرد.

به گفته وی، نجات دریاچه ارومیه با عزم جدی و پذیرش سختی های اجرای اصلاحات کشاورزی ممکن است، اما ادامه مسیر گذشته هرگز نتیجه ای در پی نخواهد داشت.

سخنگوی صنعت آب کشور اظهار داشت: پاییز امسال بر اساس پیش بینی های سازمان هواشناسی کشور و داده های اقلیمی، با کم بارشی و افزایش میانگین دما در بیشتر شهرهای کشور همراه خواهد بود. در چنین شرایطی، بارورسازی ابرها به عنوان یکی از برنامه های قدیمی اما تقویت شده وزارت نیرو، به شکل گسترده تر دنبال می شود.

وی با اشاره به اینکه برای این موضوع برنامه ای مفصل در قالب برنامه پنج ساله تدوین شده است، افزود: این برنامه شامل تعیین اقدامات مورد نیاز، منابع مالی، بهره گیری از ظرفیت های وزارت نیرو و همکاری نزدیک با سازمان برنامه و سایر دستگاه هایی است که تجهیزات هوایی لازم را در اختیار دارند. هدف ما این است که بارورسازی ابرها در مناطقی انجام شود که بیشترین تنش آبی را دارند.

بزرگ زاده ادامه داد: بر اساس ادبیات علمی موجود و تجربیات جهانی، پیش بینی می شود بارورسازی ابرها بتواند بین 5 تا 15 درصد افزایش بارش را در مناطق تحت پوشش به همراه داشته باشد. مناطق انتخاب شده برای اجرای این طرح شامل بالادست سدهای تهران، زاینده رود، تبریز و سایر مناطق پرتنش آبی است. گروه های اجرایی تجهیز شده اند و همکاران ما با پایش مداوم شرایط اقلیمی، در زمان مناسب عملیات را انجام خواهند داد.

سخنگوی صنعت آب تأکید کرد: بارورسازی تنها در شرایطی امکان پذیر است که ابرهای مستعد در منطقه وجود داشته باشند؛ به همین دلیل، این اقدام وابسته به زمان و شرایط جوی است. در صورت فراهم بودن ابرهای مناسب، عملیات بارورسازی با تکنیک های علمی شدت بارش را افزایش می دهد.

وی افزود: در برنامه ریزی منابع آب شرب، بارورسازی ابرها به عنوان منبع مطمئن لحاظ نمی شود، چرا که تأمین آب شرب باید با احتمال تحقق بالای 97 درصد تضمین شود. بنابراین، منابع آبی مورد نیاز برای شرب از منابع مطمئن تأمین می شود و اگر بارورسازی منجر به افزایش ذخایر سدها شود، این موضوع به نفع کشور خواهد بود و از آن بهره برداری می کنیم.

بزرگ زاده خاطرنشان کرد: اگرچه نمی توان تنها به بارورسازی ابرها برای حل مشکلات کم آبی اتکا کرد، اما این اقدام می تواند به عنوان یک راهکار تکمیلی در کنار سایر برنامه ها به بهبود وضعیت منابع آبی کشور کمک کند.

وی ادامه داد: در موضوع هیرمند نیز همان طور که بارها اعلام کرده ایم، همسایه شرقی ما در گفتار خود را متعهد به معاهده 1351 می داند، اما در عمل تاکنون همراهی لازم را نداشته است. در سال آبی گذشته تنها حدود 119 میلیون مترمکعب آب دریافت کردیم، در حالی که در شرایط نرمال این رقم به 820 میلیون مترمکعب می رسد. جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد برای اصلاح بند کمال خان و بازگشت آب به مسیر طبیعی و تاریخی خود، کمک های فنی و مهندسی ارائه کند.

بزرگ زاده با اشاره به اظهارات اخیر برخی کارشناسان درباره وضعیت منابع آب تهران افزود: منظور همکاران ما در سازمان هواشناسی این است که با توجه به کاهش ذخایر سدها، احتمال خشک بودن نه تنها پاییز، بلکه کل سال وجود دارد. این شرایط قطعاً مدیریت منابع آبی را دشوارتر خواهد کرد.

سخنگوی صنعت آب با بیان اینکه فرونشست زمین امروز به یک تهدید جدی برای زیست بوم ایران تبدیل شده است، گفت: از 609 دشت کشور، 427 دشت ممنوعه و ممنوعه بحرانی هستند و بیش از 350 دشت با پدیده فرونشست مواجه اند. این موضوع هیچ شوخی بردار نیست و نمی توان انتظار داشت قوانین فیزیک و ریاضی به خاطر ما تغییر کنند. وقتی برداشت از آبخوان بیش از تغذیه طبیعی باشد، سطح آب پایین می رود و فرونشست اجتناب ناپذیر خواهد بود.

وی با تأکید بر اینکه اسناد متعددی مانند برنامه هفتم توسعه، سند ملی سازگاری با کم آبی و نقشه راه آب کشور بر کاهش بارگذاری منابع آبی تأکید دارند، خاطرنشان کرد: اگر این اهداف در قانون بودجه سالانه پشتوانه اجرایی پیدا نکنند، به نتیجه نمی رسند. در قانون برنامه کاهش 15 میلیارد مترمکعبی برداشت های کشاورزی پیش بینی شده است، اما اگر ابزارهای اقتصادی و اجتماعی لازم در بودجه 1405 در اختیار ما، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست قرار نگیرد، این اهداف صرفاً روی کاغذ باقی می مانند.

سخنگوی صنعت آب با اشاره به لزوم حمایت از معیشت کشاورزان در مسیر کاهش برداشت های آبی تصریح کرد: برای تحقق این هدف باید ابزارهای جایگزین معیشتی فراهم شود؛ از جمله ارائه املاک مسکونی یا تجاری، سهام شرکت های دولتی یا مشارکت سازندگان در آزادسازی منابع آبی دشت های ممنوعه. بدون این ابزارها، امکان کاهش برداشت ها وجود ندارد و بودجه عمومی کشور نیز به تنهایی پاسخگوی این نیاز نخواهد بود.

بزرگ زاده با تأکید بر شدت شرایط کنونی افزود: می توان گفت امروز سخت ترین دوره کم آبی 58 سال گذشته را تجربه می کنیم. البته یک سال کم بارش تر نیز در گذشته داشته ایم، اما شرایط آن دوره به دلیل جمعیت کمتر و تداوم بارش ها در سال های بعد، به اندازه امروز بحرانی نبود.

وی افزود: بر اساس ارزیابی ها احتمالاً زمستان نرمال خواهد بود، اما این به معنای نرمال بودن کل سال نیست. سازمان هواشناسی هم تأکید دارد که پیش بینی های بیش از سه ماهه مبنای تصمیم گیری قرار نگیرد.

سخنگوی صنعت آب تصریح کرد: وضعیت آبی در برخی مناطق مانند دشت شهریار و شهر قدس بسیار اسفناک است و حتی از آب تجدیدپذیر برای باغات و فضای سبز استفاده می شود. متأسفانه هنوز چاه هایی با برداشت های بالا در حال فعالیت هستند که این موضوع به رغم پیگیری های مداوم همچنان ادامه دارد.

بزرگ زاده با تأکید بر اینکه در بسیاری از شهرهای کشور وضعیت از تنش آبی گذشته و وارد مرحله بحران شده است، افزود: امروز در شهرهایی مانند تهران، مشهد، تبریز، اصفهان، اراک و بانه، عملاً در حال مدیریت بحران آب هستیم. با این وجود، اطلاع رسانی گسترده از طریق رسانه ها و نهادهای مختلف صورت گرفته و نمی توان گفت مردم از شرایط بی اطلاع هستند.

وی در ادامه با اشاره به مدیریت منابع آبی تهران گفت: انتقادات نسبت به نحوه مدیریت وجود دارد و من نیز آن ها را درک می کنم، اما واقعیت این است که وزارت نیرو توانست برخلاف برخی پیش بینی های بسیار نگران کننده، آب تهران را مدیریت کند؛ اگر سال خشک ادامه پیدا کند و تمهیدات جدیدی پیش بینی نشود، شرایط سخت تر خواهد شد. این یک گفت وگوی صادقانه است و اگر کسی خلاف این بگوید، واقعیت فیزیکی منابع آب را نادیده گرفته است.

سخنگوی صنعت آب همچنین به موضوع مصرف آب در فضای سبز شهری اشاره کرد و افزود: گاهی برخی اظهارنظرها از جمله اینکه تهران خزان نمی بیند مطرح می شود، باید تأکید کنم که تهران اگر مدیریت نشود، فرو نشست می بیند؛ ما می توانیم برای حفظ درختان دیرعمر چاره اندیشی کنیم، اما آبیاری چمن ها در وسط روز با فواره ها هم بد مصرفی است و هم پیام کم آبی را به شهروندان منتقل نمی کند؛ رییس جمهور نیز اخیراً دستور داده اند چمن های نهادها آبیاری نشوند که این اقدام الگویی برای رعایت همه خواهد بود.

بزرگ زاده با تأکید بر لزوم پایبندی به قانون در مدیریت آب گفت: هیچ کس نباید خود را قوی تر از قانون و مقررات بداند. چه رییس جمهور باشد، چه شهردار و چه کارمند یا خبرنگار؛ همه باید در چارچوب قوانین و سیاست های آبی کشور حرکت کنیم. در غیر این صورت، نمی توانیم بحران موجود را مدیریت کنیم.

سخنگوی صنعت آب با بیان اینکه "روش هایی که طی 30 سال گذشته برای بستن چاه های غیرمجاز یا ایجاد مشارکت مردمی دنبال شد دیگر پاسخگو نیست"، گفت: اکنون باید نهادهای بازار، اقتصاد و اجتماع فعال شوند و ایده های نو مورد استفاده قرار گیرد.