بیشتر افراد از مسواک زدن و استفاده از نخ دندان فراری هستند اما اگر دهان می‌توانست خودش را تمیز کند چه می‌شد؟ اکنون، دانشمندان پاسخی برای این سوال دارند.

پاسخ دانشمندان ساده است؛ به باکتری‌های خوب کمک کنید تا قوی شوند و باکتری‌های بد را از دهان بیرون برانند. اگر این روش جواب دهد، می‌تواند به معنای حفره‌های کمتر، مراجعه کمتر به مطب دندانپزشک و شاید روزی باشد که دیگر نیازی به مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن نباشد.

باکتری‌ها در داخل دهان شما می‌جنگند

دهان، محل زندگی صدها نوع باکتری است که برخی از آنها به ما کمک می‌کنند و برخی آسیب می‌رسانند. لایه چسبنده‌ای که بعد از یک روز طولانی روی دندان خود احساس می‌کنید، یک بیوفیلم و ترکیبی از باکتری‌هایی است که همه با هم روی مینای دندان خانه می‌سازند. برخی از آنها قند می‌خورند و اسید تولید می‌کنندو دندان‌های شما را از بین می‌برد همچنین باعث پوسیدگی می‌شوند.

محققان سال‌ها بر شناسایی باکتری‌های بد مانند «استرپتوکوک موتانس» و هدف قرار دادن آنها تمرکز داشتند اما یک نکته وجود دارد، حتی در یک گونه باکتری، صدها سویه وجود دارد. این موضوع، اوضاع را پیچیده خواهد کرد،  بنابراین، گروه تحقیقاتی به رهبری دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا به جای تلاش برای طبقه‌بندی هر سویه، روی «دی‌ان‌ای» (DNA) باکتری‌ها تمرکز کردند.

مولکول‌هایی که به چسبندگی باکتری‌ها کمک می‌کنند

محققان با بررسی پایگاه داده عظیم از «دی‌ان‌ای» باکتریایی از نمونه‌های بزاق، به نکته جالبی دست یافتند.  گروهی از ژن‌ها به نام «خوشه ژنی» در سویه‌هایی ظاهر شدند که بیشتر با وجود پوسیدگی، مرتبط بودند. این خوشه دو مولکول تولید می‌کند که به باکتری‌ها کمک می‌کنند به یکدیگر و به دندان‌های شما بچسبند.

یک مولکول باعث می‌شود، باکتری‌ها مانند چسب به هم بچسبند و مولکول دیگر باکتری‌ها را قادر می‌سازد، مولکول‌هایی بسازند که به هم متصل شوند و زنجیره‌هایی مانند یک رشته تشکیل دهند. این مولکول‌های چسبنده در کنار هم به باکتری‌ها کمک می‌کنند تا یک بیوفیلم قوی تشکیل دهند.

باکتری‌های هوشمندتر برای تمیز کردن دندان‌ها

دانشمندان بر این باور هستند که می‌توانند این ژن‌های چسبنده را بگیرند و آنها را به باکتری‌هایی منتقل کنند که در واقع برای دهان مفید هستند. آنان از قبل می‌دانند که «استرپتوکوک سالیواریوس» از سلامت دهان پشتیبانی می‌کند اما برای چسبیدن به دندان‌ها مشکل دارد که آن را به پروبیوتیک ضعیف تبدیل می‌کند.

دانشمندان اظهار کردند: با تقویت «استرپتوکوک سالیواریوس»  با ژن‌های چسبنده، می‌توانند به «استرپتوکوک سالیواریوس» کمک کنند تا بیوفیلم قوی‌تری تشکیل دهد. به این ترتیب، باکتری‌های مفید می‌توانند باکتری‌های مضر را بیرون برانند و اطراف را اشغال کنند و احتمالا نیاز به مسواک زدن مداوم را کاهش می‌دهند.

ونجون ژانگ، استاد مهندسی شیمی و بیومولکولی در دانشگاه کالیفرنیا و محقق ارشد این تحقیق توضیح داد: گونه‌های خاصی از یک گونه، می‌توانند یک پاتوژن یا یک همزیست یا حتی پروبیوتیک باشند.  پس از درک بهتر فعالیت این مولکول‌ها و چگونگی تقویت تشکیل بیوفیلم قوی، می‌توانیم آنها را به باکتری‌های خوب معرفی کنیم تا بتوانند بیوفیلم‌های قوی تشکیل دهند و بر همه باکتری‌های بد غلبه کنند.

چه چیزی این مولکول‌ها را خاص می‌کند؟

«خوشه ژنی» شامل حدود 15 قطعه «دی‌ان‌ای» است، آنها به باکتری‌ها اجازه می‌دهند ابزارهای اضافی برای کمک به رقابت خود بسازند. برخی از باکتری‌ها از این ژن‌های اضافی برای تولید آنتی‌بیوتیک و برخی دیگر از آن‌ها برای جذب مواد مغذی بیشتر، استفاده می‌کنند. در این مورد، ژن‌ها، مولکول‌های چسبنده‌ای می‌سازند که به باکتری‌ها کمک می‌کند تا دندان‌ها را بهتر نگه دارند.

کارشناسان اظهار کردند: بسیاری از آنها، آنتی‌بیوتیک هستند، بنابراین می‌توانند سایر میکروب‌ها را از بین ببرند، یا برخی دیگر در جذب فلز نقش دارند. آنها به باکتری‌ها کمک می‌کنند تا منابع موجود در محیط خود را به انحصار خود درآورند. توانایی تولید این‌ها، به‌خصوص در یک جامعه میکروبی به باکتری‌ها کمک می‌کند تا دیگری را بیرون برانند و از منابع خود محافظت کنند.

محققان این مولکول‌های چسبنده را «موتانوکلامپین» نامیدند. آنان معتقدند که اگر بتوانند نحوه عملکرد این‌ها را به‌طور کامل درک کنند، می‌توانند یا جلوی تولید آن‌ها توسط باکتری‌های بد را بگیرند یا به باکتری‌های خوب کمک کنند تا از آنها بهتر استفاده کنند.

مسواک زدن دندان‌ها هنوز هم مهم است

این اولین کشف این گروه تحقیقاتی نیست، چند سال پیش، آن‌ها «خوشه ژنی» متفاوت پیدا کردند که یک آنتی‌بیوتیک ناشناخته را در باکتری‌های دهان تولید می‌کند. «خوشه ژنی» دیگری نیز نوع متفاوتی از مولکول چسبنده را تولید می‌کرد. این کشف جدید، قطعه دیگری به پازل چگونگی همکاری یا مقابله باکتری‌های دهان اضافه می‌کند.

محقق این تحقیق گفت: ما به دنبال چیزی هستیم که با پوسیدگی و بیماری مرتبط باشد. اگر روزی بتوانیم ثابت کنیم که تحت شرایط خاص، این مولکول واقعا مولکول بدی است که می‌خواهید از آن جلوگیری کنید، ممکن است مهارکننده‌های ژنتیکی یا شیمیایی برای مهار تولید آنها ایجاد کنیم، بنابراین امیدواریم که باکتری‌ها آنها را نسازند و پوسیدگی کمتری داشته باشید.

در همین حال، به مولکول‌های دیگری که با سلامت مرتبط هستند نیز نگاه می‌کنیم و به راهبرد ساده اجازه می‌دهیم تا میکروب‌ها را به‌طور مستقیم مهندسی کنیم تا تعداد بیشتری از آنها را تولید کنند.

هدف آینده، ایجاد نقشه کامل از همه این مولکول‌های خاص است تا دریابیم باکتری‌های دهان دقیقا چه کاری انجام می‌دهند. این نتایج می‌تواند به روش‌های هوشمندانه‌تری برای مدیریت سلامت دهان و دندان منجر شود.

دهان ما می‌تواند بدون مسواک دندان‌ها را تمیز کند؟

 آیا سفید کردن دندان می‌تواند به مینای دندان آسیب برساند؟

بر اساس گزارش استفنسدنتیستری، یکی از نگرانی‌های رایج در میان بیمارانی که سفید کردن دندان را در نظر می‌گیرند این است که آیا این فرآیند می‌تواند به مینای دندان آسیب برساند یا خیر. خبر خوب این است که در صورت انجام صحیح، با استفاده از محصولات تایید شده توسط متخصصان دندانپزشکی، سفید کردن دندان‌ها ایمن است و به مینای دندان آسیبی نمی‌رساند.

کلید سفید کردن ایمن، پیروی دقیق از دستورالعمل‌های محصول و مشاوره با یک متخصص دندانپزشکی است و اطمینان از اینکه هر محصول یا روشی که انتخاب می‌شود برای سلامت دندان شما مناسب است.

گزارش کامل این تحقیق در مجله «مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم» (Proceedings of the National) (Academy of Sciences) منتشر شده است.