سهام عدالت در سال‌های گذشته به‌عنوان ابزاری برای مشارکت مردم در اقتصاد کشور معرفی شد. این سهام شامل مالکیت در شرکت‌های بزرگ دولتی و غیربورسی است که به مردم واگذار شده‌اند. هدف اصلی این طرح، کاهش فاصله طبقاتی و افزایش عدالت اجتماعی بوده است.

در سال 1399، مقام معظم رهبری فرمان آزادسازی سهام عدالت را صادر کردند. این تصمیم می‌توانست تحول بزرگی در بازار سرمایه و اقتصاد خانوارها ایجاد کند. اما به گفته بهمن عبداللهی، رییس اتاق تعاون ایران، این روند به دلایل مختلف به‌طور کامل اجرا نشده و سهامداران هنوز با چالش‌هایی مواجه‌اند.

طبق آخرین آمار، 49 میلیون ایرانی سهامدار سهام عدالت هستند. این سهام شامل 39 بنگاه بزرگ دولتی و 13 بنگاه غیربورسی است. ارزش کل این دارایی‌ها حدود 1200 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. با این حال، امکان معامله مستقیم برای بسیاری از سهامداران هنوز فراهم نشده است.

شورای عالی بورس اخیراً مصوباتی را برای تسهیل معامله سهام عدالت تصویب کرده است. پیش‌بینی می‌شود تا یک ماه آینده، سهامداران مستقیم بتوانند سهام خود را معامله کنند و نماد شرکت‌های مربوطه بازگشایی شود. این اقدام می‌تواند گامی مؤثر در تحقق عدالت اقتصادی باشد.

عبداللهی در همایش تجلیل از تعاونی‌های برتر مازندران به اهمیت اقتصاد تعاون اشاره کرد. در قرآن کریم، تعاون به‌عنوان یکی از سه رکن اصلی اقتصاد معرفی شده است. این نوع اقتصاد نه‌تنها مالی، بلکه دارای کارکردهای اجتماعی و سیاسی گسترده‌ای است.

در سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی، جایگاه ویژه‌ای برای بخش تعاون در نظر گرفته شده است. این سیاست‌ها توسط مقام معظم رهبری ابلاغ و توسط مجلس تصویب شده‌اند. اما در عمل، آن‌طور که انتظار می‌رفت، اجرایی نشده‌اند و بخش تعاون با چالش‌های جدی مواجه است.

در حالی که گردش تجارت خارجی ایران حدود 110 میلیارد دلار است، گردش مالی 300 تعاونی اروپایی به 260 میلیارد دلار می‌رسد. این مقایسه نشان می‌دهد که ظرفیت‌های تعاون در ایران به‌طور کامل مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند.

در ایران، 230 هزار تعاونی ثبت شده‌اند اما تنها 105 هزار تعاونی فعال هستند. حدود 120 هزار تعاونی متوقف شده‌اند. این آمار نشان‌دهنده ظرفیت بالای تعاون در تولید، خدمات، عدالت اجتماعی و کاهش فاصله طبقاتی است که به دلایل نامعلوم از چرخه فعالیت خارج شده‌اند.

مجلس شورای اسلامی قوانین متعددی برای توسعه تعاون تصویب کرده است. اما طبق گفته رییس اتاق تعاون، حدود 88 درصد از این قوانین هرگز اجرا نشده‌اند. این موضوع نشان‌دهنده نگاه شعاری به تعاون در کشور است.

با وجود چالش‌ها، تعاونی‌ها همچنان نقش مهمی در اقتصاد کشور دارند. بیش از 40 درصد محصولات کشاورزی ایران توسط تعاونی‌ها تولید می‌شود. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت تعاونی‌ها در تأمین امنیت غذایی کشور است.

یکی از مهم‌ترین چالش‌های تعاونی‌ها، تأمین مالی است. اگرچه تلاش‌هایی برای افزایش سرمایه بانک توسعه و تعاون انجام شده، اما این اقدامات کافی نبوده‌اند. ضعف در مدیریت و نظارت نیز به مشکلات این بخش دامن زده است.

استان مازندران به‌عنوان یکی از استان‌های نمونه در حوزه تعاون شناخته می‌شود. تعامل و هماهنگی میان دستگاه‌ها و تعاونی‌ها موجب شده تا کمترین موانع در این بخش وجود داشته باشد. تعاونی‌های مازندران حتی در سطح جهانی نیز جایگاه قابل‌توجهی دارند.

مدیران تعاونی‌ها باید در دو حوزه تلاش کنند:

تولید ثروت، ارزش افزوده و اشتغال‌زایی

تبیین و اقناع مسئولان کشور برای توجه جدی‌تر به بخش تعاون

این دو جبهه می‌توانند نقش تعاونی‌ها را در اقتصاد کشور تقویت کنند.

در استان مازندران، حساسیت ویژه‌ای نسبت به موضوع سهام عدالت وجود دارد. این استان با توجه به ظرفیت‌های بالای تعاونی‌ها، می‌تواند الگویی برای سایر استان‌ها در بهره‌برداری از سهام عدالت باشد.

با توجه به مصوبات شورای عالی بورس، امید می‌رود که نماد شرکت‌های سهام عدالت به‌زودی بازگشایی شود. این اقدام می‌تواند زمینه‌ساز معامله مستقیم سهام توسط سهامداران و تحقق عدالت اقتصادی باشد.

سهام عدالت و اقتصاد تعاون، دو ابزار قدرتمند برای توسعه مردمی و کاهش فاصله طبقاتی هستند. با اجرای کامل آزادسازی سهام عدالت و توجه جدی‌تر به بخش تعاون، می‌توان به سمت اقتصادی عادلانه‌تر و پایدارتر حرکت کرد.