در حالی که 9 ماه از روی کار آمدن دولت شورشیان سوری می‌گذرد که این کشور بیش از پیش در آستانه تجزیه و تقسیم شدن قرار گرفته است.

فارس، خبرگزاری رویترز در گزارشی به بررسی وضعیت سوریه پس از روی کار آمدن شورشیان به سرکردگی ابومحمد الجولانی پرداخت.

در این گزارش آمده است: «رییس‌جمهور سوریه، احمد الشرع، طی 9 ماهی که قدرت را به دست گرفته، موفقیت‌هایی داشته اما نبرد اصلی پیش‌روی او حفظ انسجام کشوری است که به شدت دچار شکاف‌های قومی و مذهبی شده است».

در شمال‌شرق سوریه، نیروهای کُرد پس از 14 سال جنگ داخلی همچنان در برابر ادغام در ساختار دولت مقاومت می‌کنند و خواستار تدوین قانون اساسی جدیدی برای به رسمیت شناختن حقوق خود هستند. در جنوب‌شرق، جامعه دروزی‌ها پس از درگیری‌های خونین با نیروهای دولتی آشکارا خواستار استقلال شده‌اند. در شمال‌غرب نیز، یکی از رهبران جامعه علوی هشدار داده است که دولت شرع موجودیت آنان را به خطر انداخته، به‌ویژه پس از آنکه شبه‌نظامیان سنی نزدیک به دولت در ماه مارس صدها غیرنظامی را قتل‌عام کردند.

نگرانی اقلیت‌های سوری از خشونت‌های فرقه‌ای دولت جولانی

خبرنگاران رویترز ماه گذشته به مناطق علوی، مسیحی و دروزی سفر کردند و با ده‌ها تن از ساکنان و رهبران محلی گفت‌وگو کردند. بسیاری از آنان از سیاست‌های اسلام‌گرایانه دولت شرع و موج خشونت‌های فرقه‌ای پس از برکناری بشار اسد ابراز خشم کردند.

یکی از اهالی دروزی منطقه سویدا با اشاره به درگیری‌های تیرماه گفت: «چطور می‌توانیم به دولتی اعتماد کنیم که تانک‌هایش را به سوی مردم خودش می‌گیرد؟ آنها ما را به سمت تجزیه سوق می‌دهند.»

دروزی‌ها به دنبال استقلال از سوریه تحت حاکمیت الجولانی

شیخ حکمات الحجری، رهبر معنوی دروزی‌ها، اخیراً آشکارا خواستار استقلال شد و نیروهای بدوی مورد حمایت دولت را به تلاش برای «حذف» دروزی‌ها متهم کرد. او حتی از اسراییل بابت حملاتش به کاروان‌های ارتش در سویدا و ساختمان وزارت دفاع در دمشق تشکر کرد.

در بخش‌هایی از سویدا، جنگجویان دروزی پست‌های بازرسی برپا کرده، جاده‌ها را کنترل می‌کنند و شوراهای محلی تشکیل داده‌اند. در تظاهرات ماه گذشته، معترضان پرچم‌های اسراییل را در کنار پرچم رنگارنگ دروزی به اهتزاز درآوردند و خواستار استقلال شدند. مقامات سوریه اسراییل را به دامن‌زدن به اختلافات فرقه‌ای برای بی‌ثبات‌کردن کشور متهم کرده‌اند.

جولانی در تلاش برای متحد باقی ماندن سوریه

دولت شرع هرگونه فدرالیسم یا تقسیم کشور را رد کرده و تأکید دارد که قصد دارد سوریه را متحد نگه دارد. یکی از مقامات عالی‌رتبه سوریه که نامش فاش نشد، گفت آشتی در سویدا مستلزم بازگشت آوارگان و مبادله اسرا میان شبه‌نظامیان سنی و دروزی است، اما افزود «شکاف‌ها بسیار عمیق‌اند و ترمیم آنها سال‌ها زمان می‌برد.»

با وجود وعده دولت برای مجازات عاملان کشتارها و بازداشت چند مقام وزارت کشور و دفاع، میانجیگران می‌گویند پیشرفت اندکی حاصل شده و یک «ائتلاف اقلیت‌ها» در حال شکل‌گیری است که از حمایت اسراییل برخوردار است.

ماه گذشته، 400 نماینده از گروه‌های اقلیت از جمله کُردها، علوی‌ها و دروزی‌ها در حسکه گرد هم آمدند و خواستار قانون اساسی جدیدی برای تضمین حقوق اقلیت‌ها شدند. یکی از رهبران علوی در این نشست هشدار داد که دولت شرع ایدئولوژی افراطی را به نام دین تحمیل می‌کند و این امر «بقای اقلیت‌ها را تهدید می‌کند.»

الجولانی از رهبری القاعده تا دیدار با ترامپ

شرع که سابقه رهبری القاعده و جایزه 10 میلیون دلاری برای سرش وجود داشت، در ماه مه موفق شد حمایت رییس‌جمهور وقت آمریکا، دونالد ترامپ، را به دست آورد. پس از آن، ایالات متحده بیشتر تحریم‌ها علیه سوریه را لغو کرد. قرار است شرع در نشست مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کند؛ اتفاقی تاریخی پس از 60 سال غیبت رهبران سوریه.

با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند اگر شرع نتواند اقلیت‌ها را آشتی دهد، سرمایه سیاسی خود را از دست خواهد داد و تنها بر بخشی از کشور تسلط خواهد داشت.

کُردها چالش اصلی دولت الجولانی

در شمال‌شرق سوریه، توافقی که در مارس با میانجیگری آمریکا حاصل شد و قرار بود دارایی‌های نفتی و گازی به دولت مرکزی واگذار شود، هنوز اجرا نشده است. مقامات کُرد معتقدند قانون اساسی موقت شرع حقوق اقلیت‌ها را تضمین نمی‌کند.

به گفته منابع، ترکیه که حامی اصلی دولت شرع است، از این بن‌بست خشمگین شده و ممکن است از اقدام نظامی علیه کُردها حمایت کند. دمشق از آنکارا خواسته تا پایان سال فرصت بیشتری برای مذاکره بدهد.

نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) که با حمایت آمریکا شکل گرفتند، ده‌ها هزار رزمنده دارند. یکی از اعضای این شورا به رویترز گفت: «ما از ادغام با دولت مرکزی حمایت می‌کنیم، اما این ادغام باید بر اساس شراکت واقعی و به رسمیت شناختن حقوق همه گروه‌ها باشد.»

خشم عمیق علویان سوری از حکومت الجولانی

در مناطق علوی‌نشین، کشتار صدها غیرنظامی در ماه مارس خشم عمیقی ایجاد کرده است. برخی اکنون آشکارا از تجزیه یا حفاظت بین‌المللی سخن می‌گویند. یک مغازه‌دار علوی گفت: «جوانان جرات خروج از روستا را ندارند؛ دستگیری و قتل فراگیر است. جامعه علوی محکوم به مرگ شده است.»

در همین حال، انجمن‌های علوی در خارج از کشور در حال لابی‌گری با دولت‌های غربی و حتی اسراییل برای حمایت از اقلیت‌ها و فشار جهت ایجاد نظام فدرالی هستند.

جامعه مسیحیان سوریه نیز با وجود دور ماندن از شدیدترین خشونت‌ها، آینده‌ای مبهم می‌بیند. در «وادی‌النصاری» یا دره مسیحیان، ساکنان سنت‌های مذهبی خود را حفظ کرده‌اند، اما بسیاری می‌گویند اگر خودمختاری بیشتری به دست نیاورند، ناچار به مهاجرت خواهند شد.

یک جوان مسیحی در دمشق گفت: «در این کشور احساس امنیت نداریم. تنها آرزویم این است که بتوانم از سوریه خارج شوم، اما توان مالی‌اش را ندارم.»